BS PHẠM VĂN CHÍNH
Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe TP Cần Thơ

Khói, bụi là tác nhân mang vi khuẩn, virus, nấm mốc vào cơ thể người. Người hít phải khói, bụi dễ mắc các bệnh đường ruột, hô hấp, tim mạch, thần kinh… Vì vậy, mức độ ô nhiễm môi trường tỷ lệ thuận với nguy cơ, số lượng mắc bệnh tật ở người.

Hiện nay, khi tham gia giao thông trên các con đường, đặc biệt là các tuyến đường thuộc nội ô thành phố, người tham gia giao thông đều cảm nhận được sự ô nhiễm môi trường do giao thông mang lại. Tác nhân hay gặp nhất là bụi và khói xe.

Khói, bụi tiềm ẩn nhiều mầm bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể mọi người trong lúc tham gia giao thông. Ảnh: K. LOAN

Có 2 loại bụi: bụi hô hấp và bụi trọng lượng. Bụi hộ hấp là những hạt bụi nhỏ có kích thước nhỏ hơn 5µm (1 µm = 1/1.000.000m), mắt thường không nhìn thấy, phải nhận biết bằng kính hiển vi. Loại bụi này có khả năng xâm nhập sâu vào trong các phế nang (phế nang là những túi khí nhỏ nhất của phổi, nơi xảy ra sự trao đổi khí, mỗi bên phổi có khoảng 1 triệu phế nang) của phổi và lắng đọng lại trong thành vách phế nang. Những hạt bụi này tích tụ lâu dần gây nên bệnh bụi phổi. Bụi trọng lượng là những hạt bụi có kích thước lớn hơn 5µm. Loại bụi này không vào trong phổi mà bám vào các màng nhày hô hấp từ khoang mũi họng trở ra. Bụi trọng lượng thường kèm lẫn những mầm bệnh như: vi khuẩn, virus, vi nấm... Khi đó, người bị nhiễm bụi có thể bị viêm nhiễm đường hô hấp trên như: viêm họng, viêm mũi, rồi bội nhiễm dẫn đến viêm xoang, viêm phổi...

Ngoài xâm nhập đường hô hấp, bụi còn văng vào mắt gây xốn, cộm, khó chịu, thậm chí bị trầy xước giác mạc nếu bụi có góc cạnh. Trường hợp bụi có mang mầm bệnh thì nạn nhân dễ bị viêm mắt, mắt đỏ, có ghèn. Bụi đường còn gây ô nhiễm thực phẩm ở các hàng quán ven đường, cơ sở thức ăn đường phố, gánh hàng rong... nếu không được bảo quản tốt. Trong bụi có lẫn nhiều loại mầm bệnh có thể gây hại cho đường tiêu hóa như: bệnh tiêu chảy cấp, tả, kiết lỵ, thương hàn, giun sán...

Khói xe gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhất là tác động lên hệ hô hấp, tim mạch và thần kinh. Trong thành phần khói xe có nhiều C02, CO, chì và nhiều hóa chất độc hại khác. Hiện nay, mật độ xe cộ lưu thông ngày càng nhiều, nạn kẹt xe thường xảy ra. Nhiều loại xe lưu thông quá cũ, thải ra khí độc vượt quá mức cho phép làm cho bầu không khí bị ô nhiễm nặng. Người tham gia giao thông hít thở không khí nhiễm độc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp. Hậu quả là máu sẽ tích tụ nhiều khí độc làm tim phải làm việc tích cực hơn nên mau mệt.

Để giảm thiểu tác hại của ô nhiễm môi trường do giao thông gây ra, ở nhiều nước trên thế giới đã tăng cường trồng cây xanh trong thành phố để che mát và tăng hấp thu khí CO2, đồng thời thải ra O2 giúp môi trường trong lành hơn. Ở một số nước khác cũng qui định sản xuất nông nghiệp phải cách xa xa lộ hàng trăm mét để sản phẩm nông nghiệp không bị ô nhiễm bởi giao thông. Nhiều biện pháp khác giúp giảm thiểu bụi được thực thi ở nước ta và nhiều nước trên thế giới như: xe chở vật liệu xây dựng phải được bao che kỹ để tránh rơi vãi trên đường; định kỳ vệ sinh mặt đường bằng xe phun nước, xe hút bụi; kiểm định khí thải các loại xe; giảm thiểu ùn tắc giao thông... Tuy nhiên, thỉnh thoảng trong nội ô thành phố, người tham gia giao thông cũng phát hiện nhiều phương tiện chuyên chở vật liệu xây dựng làm rơi vãi trên đường phố, nhiều công trình xây dựng còn gây ô nhiễm môi trường... Vì vậy, để phòng các bệnh do khói, bụi gây ra, người tham gia giao thông nên thực hiện một số biện pháp tự bảo vệ như: đeo khẩu trang, kính, nón bảo hiểm... Để phòng các bệnh đường ruột do ô nhiễm môi trường gây nên, người tiêu dùng nên chọn lựa hàng quán đảm bảo vệ sinh, thức ăn được che, chắn tốt.