Theo Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc, hiện nay hơn 15% dân số thế giới – tương đương 1 tỉ người – đang thiếu ăn. Trước tình hình dân số thế giới dự báo sẽ tăng gần 50% lên hơn 9 tỉ người vào năm 2050, các nhà khoa học cho rằng đất canh tác nông nghiệp cần phải cho năng suất thật cao hơn nữa mới có thể đủ nuôi sống toàn nhân loại.

Hầu hết đất đai màu mỡ hiện nay đều đã được canh tác. Những diện tích đất mới khai hoang thì lại khó trồng trọt do đất xấu hoặc khô hạn. Thêm vào đó, tình trạng biến đổi khí hậu đang khiến nhiều vùng đất trở nên khô nóng hơn, đe dọa ảnh hưởng năng suất mùa vụ. Cái thế giới đang cần, theo các nhà khoa học, là một cuộc Cách mạng Xanh lần hai để gia tăng sản lượng nông nghiệp trong bối cảnh điều kiện canh tác và thời tiết không ngừng biến đổi.

Nhờ xây dựng hệ thống đường sá tốt và nông dân thường xuyên tiếp cận kỹ thuật canh tác mới, Malawi – một trong những quốc gia nghèo nhất châu Phi – đã tăng sản lượng lương thực lên gấp nhiều lần. Ảnh: Reuters

“Với cuộc Cách mạng Xanh đầu tiên, vấn đề sản lượng đã được giải quyết bằng phân bón và thủy lợi. Cuộc Cách mạng Xanh lần 2 sẽ mang đến giải pháp giúp canh tác đạt năng suất cao với ít nước và phân bón”, giáo sư Jonathan Lynch chuyên ngành dinh dưỡng cây trồng của Đại học Pennsylvania (Mỹ) kỳ vọng. Ông và cộng sự đang phát triển ý tưởng “nhanh, rẻ và sâu” – lai tạo các giống cây có bộ rễ phát triển nhanh và ăn sâu dưới đất. Những loại cây này được cho chịu hạn tốt do có khả năng tự tìm nguồn nước và dưỡng chất trong đất, qua đó giảm nhu cầu bón phân ni-tơ và tưới nước. Với những loại cây xài phân phốt-pho, bộ rễ sẽ được điều chỉnh ngắn hơn do phốt-pho thường tập trung ở lớp đất trên mặt.

Chẳng hạn, khi hợp tác với nông dân trồng đậu trên khắp thế giới, nhóm của giáo sư Lynch nhận biết được một số đặc điểm ở bộ rễ giúp tăng sản lượng cây đậu lên 2-3 lần mà không cần phân bón. Cũng ứng dụng kỹ thuật lai giống truyền thống, ông đã chỉ ra được một đặc điểm ở cây bắp mà trước đây chưa ai nhận ra, cho phép cây ra trái nhiều gấp 8 lần trong điều kiện khô hạn. Thành tựu này có ý nghĩa quan trọng khi mà giá phân ni-tơ (thành phần chính giúp gia tăng sản lượng bắp ở Mỹ trong những thập niên qua) ở châu Phi đắt hơn nhiều so với ở Mỹ. Đó là chưa nói, lượng phân bón dôi dư có thể làm ô nhiễm nguồn nước và sản sinh ra ni-tơ ô-xít, một loại khí gây hiệu ứng nhà kính cực mạnh.

Trong khi đó, bất chấp những quan ngại về độ an toàn khiến châu Âu và châu Phi dè chừng, cây trồng biến đổi gien được cho sẽ đóng vai trò quan trọng trong cuộc Cách mạng Xanh lần hai. Theo giáo sư Calestous Juma, Giám đốc Dự án Đổi mới Nông nghiệp ở châu Phi, cây trồng biến đổi gien sẽ là một phần “không thể thiếu” chương trình nâng cao sản lượng nông nghiệp ở lục địa đen, và về lâu dài, công nghệ biến đổi gien sẽ trở nên quen thuộc với nông dân.

Theo Tiến sĩ Juma, các giống cây trồng mới (dù có biến đổi gien hay không) mới chỉ là một phần của cuộc Cách mạng Xanh ở châu Phi. Cũng quan trọng không kém là vấn đề phát triển hạ tầng giao thông thuận lợi để nông dân có thể chuyên chở nhanh nông sản ra chợ bán. Ngoài ra, với mạng điện thoại di động chất lượng cao, nhà nông xài “dế” có thể dễ dàng nắm giá cả thị trường, biết thông tin dự báo thời tiết hoặc tìm hiểu các loại giống cây trồng hoặc kỹ thuật canh tác mới.

BẢO TRÂM (Theo Csmonitor)