AN NHIÊN (Theo Neuroscience News, Gizmodo)

Khoa học thần kinh về tập luyện thể dục hiện là một lĩnh vực nghiên cứu đang phát triển nhanh chóng. Nó giúp khám phá những tác động sâu sắc của việc thường xuyên tập thể dục đối với sức khỏe não bộ và hệ thần kinh, qua đó cho thấy những tác động quan trọng đối với sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của chúng ta.

Thường xuyên tập thể dục mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe trí não.

Một khám phá quan trọng của ngành này đó là mối quan hệ giữa tập thể dục và sự hình thành thần kinh (việc tạo ra các tế bào não mới),  chủ yếu xảy ra ở hồi hải mã - vùng não phụ trách khả năng ghi nhớ và học tập. Theo đó, thường xuyên vận động thể chất kích hoạt giải phóng “yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não” (BDNF). Ðây là một loại prôtêin nuôi dưỡng các tế bào thần kinh hiện có, đồng thời khuyến khích sự tăng trưởng và phát triển của các tế bào thần kinh và khớp thần kinh mới.

Theo các nhà nghiên cứu, các bài tập aerobic - như chạy bộ, đạp xe và bơi lội - đặc biệt tốt cho bộ não. Chúng không chỉ kích thích sự hình thành thần kinh, mà còn làm tăng kích thước phần trước của vùng hồi hải mã, dẫn tới cải thiện trí nhớ không gian. Hơn nữa, các bài tập aerobic còn góp phần bảo toàn khối lượng chất trắng và chất xám ở phần vỏ não trước trán, thái dương và đỉnh - những vùng não rất quan trọng đối với chức năng nhận thức nhưng thường teo nhỏ khi lớn tuổi. Chẳng hạn, vỏ não trước trán - vùng não chịu trách nhiệm cho các chức năng khác nhau bao gồm sự chú ý, trí nhớ làm việc, chức năng điều hành và tính linh hoạt trong nhận thức - có phản ứng tích cực với việc tập thể dục. Ðó có thể là do vận động làm tăng lưu lượng máu, mang lại nhiều khí ôxy và chất dinh dưỡng hơn tới não.

Bên cạnh đó, hoạt động thể chất thúc đẩy tính linh hoạt của não - tức khả năng thích ứng và hình thành các kết nối thần kinh mới của não trong suốt cuộc đời. Ðiều này đặc biệt quan trọng đối với quá trình phục hồi sau chấn thương não và trì hoãn quá trình suy giảm nhận thức do lão hóa. Vận động thường xuyên cũng giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, một yếu tố quan trọng đối với sức khỏe của não bộ. Chất lượng giấc ngủ được nâng cao cho phép củng cố trí nhớ tốt hơn và loại bỏ độc tố khỏi não hiệu quả hơn. 

Ngoài ra, tập thể dục còn giúp gia tăng nồng độ của một số chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine - những hóa chất đóng vai trò thiết yếu trong việc điều chỉnh tâm trạng, sự tỉnh táo và khả năng tập trung tinh thần. Nó giúp lý giải tại sao vận động thể chất thường xuyên giúp giảm các triệu chứng trầm cảm và lo âu. Không chỉ vậy, vận động thể chất thường xuyên làm giảm tình trạng viêm trong cơ thể, tức cũng tác động tích cực đến não vì tình trạng viêm mãn tính có liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh khác nhau như chứng sa sút trí tuệ (bệnh Alzheimer) và hội chứng liệt rung (Parkinson) ở người lớn tuổi.

Tuy vẫn còn nhiều điều cần khám phá trong lĩnh vực khoa học thần kinh về tập luyện thể dục, nhưng khối lượng bằng chứng hiện tại đủ nhiều để khẳng định vận động thường xuyên mang lại những lợi ích to lớn đối với sức khỏe thể chất, trí não và chức năng nhận thức.