Người bị thiếu máu cục bộ cơ tim phải điều trị suốt đời, ảnh hưởng đến chất lượng sống và kinh tế. Do vậy, việc nâng cao hiểu biết về bệnh này để phát hiện sớm, điều trị kịp thời cũng như phòng tránh những yếu tố nguy cơ là điều hết sức cần thiết.

Đau, nặng ngực: đừng chủ quan!

Tập thể dục đều đặn phù hợp với tuổi và thể lực tốt cho sức khỏe của tim

Chị Nguyễn Mai Lan (34 tuổi, nhà ở Bình Thủy, TP Cần Thơ) cho biết, khoảng 5 năm nay, từ sau khi sinh con đầu lòng, thỉnh thoảng mỗi tháng đôi ba lần, chị lại thấy có cơn đau thắt ngực bên trái, cảm giác khó thở. Tuy nhiên, triệu chứng chỉ thoáng qua vài giây nên chị không mấy quan tâm và cũng không đi khám bệnh.

Theo lời chị Lan kể, cách đây 4 tháng, khi làm các xét nghiệm để chuẩn bị phẫu thuật tuyến giáp ở bệnh viện trên TP HCM, chị mới được bác sĩ cho biết mình có vấn đề về tim và khuyên chị nên đến chuyên khoa tim mạch để chẩn đoán chính xác. Vì vậy, phẫu thuật xong, sức khỏe ổn định, chị liền lên Viện Tim TP HCM khám bệnh. Tại đây, chị được hướng dẫn làm xét nghiệm máu, siêu âm tim, chụp X-quang tim, điện tâm đồ gắng sức thì phát hiện bị thiếu máu cục bộ cơ tim. "Bác sĩ nói mặc dù tình trạng bệnh hiện tại của tôi ở thể nhẹ, chưa phải phẫu thuật, nhưng không được chủ quan trong điều trị, cần tái khám định kỳ, làm lại các xét nghiệm mỗi năm một lần để theo dõi diễn tiến của bệnh" - chị Lan cho biết thêm.

Cũng như chị Lan, ông Hoàng Hùng (62 tuổi, huyện Thới Lai) trước đó cũng không nghĩ mình bị mắc bệnh tim. "Bình thường, sức khỏe tôi tốt lắm, chỉ khi nào uống rượu vào là y như rằng tối hôm đó, tôi bị nặng ngực, khó thở, cả đêm ngủ không được. Dấu hiệu này lặp đi lặp lại khoảng hơn một năm nay, tôi mới đi khám và được chẩn đoán bị thiếu máu cục bộ cơ tim". Ông Hùng tâm sự.

Theo BS Phạm Thị Kim Hoa, Trưởng khoa Tim mạch - Nội lão học, Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ, thiếu máu cục bộ cơ tim là từ riêng để chỉ thiếu tưới máu một vùng cơ tim do bệnh lý của mạch máu nuôi dưỡng cơ tim, còn gọi là bệnh mạch vành. Bệnh này có nguyên nhân chính 95% là do mảng xơ vữa động mạch vành dẫn đến hẹp dòng chảy và thiếu máu cho cơ tim vùng mạch máu đó nuôi dưỡng, 5% còn lại do co thắt mạch vành, do rối loạn chức năng mạch máu và do dị dạng mạch vành. Những đối tượng có nguy cơ cao dễ mắc bệnh cần được phát hiện sớm là người đang bị tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, rối loạn mỡ máu. Ngoài ra, người hút thuốc lá, tiền sử gia đình có người bị bệnh tim mạch sớm (nam dưới 55 tuổi, nữ dưới 65 tuổi) cũng cần đi khám, kiểm tra bệnh tim. Thiếu máu cục bộ cơ tim thể nhẹ là cơn đau thắt ngực ổn định chỉ xuất hiện khi gắng sức, chưa biến chứng, nhưng thể nặng là nhồi máu cơ tim cấp, có biến chứng suy tim, choáng tim, hở van cấp, vỡ tim hoặc đột tử vì rối loạn nhịp.

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán thiếu máu cục bộ cơ tim khi có triệu chứng điển hình thường không khó vì dựa vào triệu chứng của người bệnh. Đó là cơn đau thắt ngực kiểu mạch vành: đau ngực, nặng ngực, mệt, khó thở khi gắng sức kéo dài khoảng 10-15 phút, lan ra mặt trong tay trái, hay lên hàm dưới, xuống thượng vị, ra sau lưng, kèm theo vã mồ hôi, hết cơn khi ngừng gắng sức hoặc ngậm dưới lưỡi thuốc Nitroglycerin 0,4 mg hay Risordan 5 mg. Nếu cơn còn kéo dài trên 30 phút phải nghĩ đến nhồi máu cơ tim cấp. Bên cạnh đó, còn những phương pháp khác giúp chẩn đoán bệnh như: điện tâm đồ, siêu âm tim, điện tâm đồ gắng sức, siêu âm tim gắng sức, chụp mạch vành, chụp CT 64 lát cắt đánh giá chỉ số vôi hóa mạch vành và có thể suy ra hẹp mạch vành, siêu âm trong lòng mạch vành, xạ hình cơ tim.

Hiện nay, tại Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ có thể áp dụng đa số các biện pháp trên (ngoại trừ siêu âm trong lòng mạch vành, xạ hình cơ tim chỉ làm được ở tuyến trên). Chi phí thực hiện các phương pháp này tương đối vừa phải, không quá đắt, ví dụ điện tâm đồ gắng sức: 100.000 đồng, siêu âm tim: 150.000 đồng, điện tâm đồ: 25.000 đồng và bảo hiểm thanh toán theo qui định.

Thiếu máu cục bộ cơ tim có thể chữa khỏi nếu được can thiệp mạch vành hay phẫu thuật bắc cầu mạch vành, tuy nhiên người bệnh vẫn phải uống thuốc suốt đời để điều trị các yếu tố nguy cơ và tránh tái phát.

Việc điều trị cần có bác sĩ chuyên khoa xác định thể bệnh, dùng thuốc theo toa bác sĩ gồm các thuốc chính như Aspirin, Statin, dãn mạch, ức chế beta... Khi thay đổi chế độ điều trị, bệnh nhân lưu ý phải có ý kiến bác sĩ chuyên khoa để tránh ngưng thuốc đột ngột dễ gây tai biến. Về chế độ dinh dưỡng, bệnh nhân cần kiêng mỡ bão hòa (mỡ động vật, dầu dừa, dầu cọ), ăn nhiều rau xanh, trái cây; giảm cân nếu béo phì; giảm muối nếu tăng huyết áp; kiểm soát đường huyết nếu có đái tháo đường với chế độ ăn hạn chế chất bột đường. Ngoài ra, không lạm dụng rượu, bia, bỏ thuốc lá, vận động thể lực nhẹ nhàng (như đi bộ mỗi ngày 30-45 phút...) vừa giúp ích cho việc điều trị và dự phòng.

NGUYỆT HƯƠNG