Góp ý đối với Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội đơn vị TP Cần Thơ đề nghị cần tăng vai trò giám sát, phản biện của MTTQ trong phòng, chống ma túy; quy định tiêu chí phù hợp, đẩy mạnh mô hình cai nghiện tại cộng đồng; đồng thời cần cơ chế giám sát điện tử trong cai nghiện ma túy tại cộng đồng để tăng hiệu quả.

Chiều 11-11, Quốc hội thảo luận tại Tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi); Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi).

Cho ý kiến đối với Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) các đại biểu tán thành việc sửa đổi Luật, bảo đảm hài hòa giữa xử lý nghiêm, kịp thời hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và quyền học tập, tạo cơ hội tái hòa nhập cộng đồng của người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy là trẻ em, học sinh, sinh viên... Đồng thời, nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, quản lý sau cai nghiện ma túy; hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành, rõ trách nhiệm của các cơ quan trong công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; huy động nguồn lực cho công tác phòng, chống ma túy, xây dựng cơ chế phát huy vai trò của các tổ chức, cá nhân, gia đình và cộng đồng trong giám sát, hỗ trợ sau cai nghiện.

Cần cơ chế giám sát điện tử trong cai nghiện ma túy tại cộng đồng

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ góp ý cụ thể tại Điều 31, quy định về cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng và cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng sau cai nghiện tại cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân. Theo đại biểu, đây là yêu cầu thực tiễn lớn, do đó cần bổ sung quy định cụ thể việc ứng dụng công nghệ, dữ liệu số trong quản lý người nghiện và kiểm soát ma túy tổng hợp mới. Cùng với đó, bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý đối với việc thực hiện chính sách tăng cường truyền thông, giáo dục phòng, chống ma túy trong trường học và cộng đồng dân cư nhằm nâng cao ý thức tự phòng ngừa trong xã hội.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam phát biểu

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam cho biết, trong thực tiễn công tác quản lý, giám sát người đang cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, quản lý người sau cai nghiện còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều đối tượng không chấp hành quy định cai nghiện, vi phạm pháp luật chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng chưa có cơ chế, chế tài xử lý phù hợp để đảm bảo tính răn đe cần thiết, dẫn đến hiệu quả quản lý cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, quản lý người sau cai nghiện còn thấp.

Qua nghiên cứu tìm hiểu kinh nghiệm của một số nước như Trung Quốc hay UAE, đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định trong dự thảo luật về biện pháp giám sát điện tử.

Theo đại biểu, thẩm quyền áp dụng có thể giao cho Giám đốc Công an tỉnh hoặc Trưởng Công an cấp xã và đối tượng áp dụng gồm: người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy.

“Tôi nghĩ là giao cho Chính phủ quy định chi tiết theo hướng căn cứ vào điều kiện kinh tế xã hội để quyết định thời điểm tổ chức thực hiện. Khi có đủ điều kiện thì triển khai đeo vòng giám sát điện tử. Cách này chúng ta học hỏi một số nước xung quanh để việc theo dõi tiện hơn trong quá trình quản lý đối tượng này” - đại biểu đề nghị.

Về quy định thời hiệu áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc tại Khoản 4 Điều 34, Đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề nghị ban soạn thảo rà soát đối chiếu với quy định thời hiệu tại Luật Xử lý vi phạm hành chính để đảm bảo tránh chồng chéo, bãi bỏ những quy định trùng nhau cho phù hợp trước khi Luật đưa vào áp dụng trong thực tiễn.

Tăng vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc trong phòng, chống ma túy

Qua tiếp xúc cử tri tại địa phương, đại biểu Lê Minh Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ cho biết, cử tri đặc biệt quan tâm tới việc tăng cường các biện pháp phòng, chống ma túy, nâng mức chế tài xử lý để giáo dục răn đe đối với hành vi này.

Đi vào cụ thể, đại biểu nhất trí cao với việc thay thế thuật ngữ ở khoản 4 Điều 2 tiền chất là hóa chất “không thể thiếu được" chuyển thành "thường được sử dụng trong quá trình điều chế, sản xuất ma túy được quy định trong danh mục tiền chất do Chính phủ ban hành".

Vì trên thực tế tiền chất để sản xuất ma túy có thể thay đổi liên tục. Tội phạm sản xuất ma túy cũng có nhiều chiêu thức sản xuất ma túy từ rất nhiều tiền chất mới. Do đó nếu không có một hướng dẫn để quy định một cách cụ thể, thì rất nhiều trường hợp có thể phát hiện được tội phạm nhưng lại không xử lý được do vướng mắc trong việc xác định tiền chất đó lại không thuộc vào nhóm danh mục được Chính phủ quy định. “Việc điều chỉnh thuật ngữ này giúp cho quá trình tổ chức hướng dẫn của Chính phủ thuận lợi hơn. Bộ phận công an sẽ có căn cứ cơ sở để triển khai thực hiện hiệu quả hơn về công phòng chống ma túy trong thời gian sắp tới” - đại biểu cho biết.

Đại biểu Lê Minh Nam phát biểu thảo luận

Đại biểu Lê Minh Nam cũng nhất trí bổ sung nội dung quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy và trách nhiệm của cá nhân, gia đình tại Khoản 3 Điều 6 để đảm bảo thống nhất với quy định tại Điều 25 về trách nhiệm của gia đình, cơ quan, tổ chức, cộng đồng trong quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị đối với nội dung bổ sung trách nhiệm quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy cho MTTQVN, các tổ chức thành viên của mặt trận tại khoản 3 Điều 10 cần phải cụ thể hóa hơn. “Theo đó quản lý thì trong phạm vi nào, cụ thể như thế nào để thuận tiện cho các cơ quan này tổ chức thực hiện trong thực tế” - đại biểu nói.

Theo đại biểu phân tích, thực tế, quy định phối hợp với chính quyền địa phương các cấp, cơ quan có thẩm quyền vận động người nghiện ma túy thực hiện biện pháp cai nghiện ma túy, điều trị nghiện, tham gia cảm hóa, giáo dục, dạy nghề, tìm việc làm, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy hòa nhập cộng đồng hay phòng chống tái nghiện… dễ thực hiện trách nhiệm vì gắn với các chức năng nhiệm vụ của tổ chức mặt trận, các tổ chức thành viên.

Mặt khác, khi rà soát đối chiếu các khoản tại Điều 23 đại biểu Lê Minh Nam cho rằng quy định trách nhiệm hiện tại cũng đã rất chi tiết. “Cho nên cũng không nhất thiết phải bổ sung thêm trách nhiệm về quản lý cho các tổ chức thành viên của Mặt trận. Còn nếu đã bổ sung thì cũng cần phải có cái hướng dẫn cụ thể hơn về cách thức, biện pháp quản lý tại luật hoặc khi Chính phủ có hướng dẫn tại Điều 23 của luật này thì cũng cần phải cụ thể cách thức về biện pháp quản lý đối với đối tượng người sử dụng trái phép chất ma túy” - đại biểu đề nghị.

Cũng quan tâm đến quy định về trách nhiệm của MTTQVN, các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức khác, tại Điều 10, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm trong chức năng của MTTQVN, các tổ chức thành viên, tổ chức khác, chức năng giám sát và phản biện xã hội trong việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng, chống ma túy và các hoạt động liên quan đến toàn thể công tác quản lý nhà nước về ma túy trên địa bàn. Cùng với đó tổng hợp đề xuất phản ánh kiến nghị của người dân hoặc phối hợp để xây dựng mô hình cộng đồng tự quản hướng đến khu vực xã phường không ma túy.

Quy định tiêu chí phù hợp, đẩy mạnh mô hình cai nghiện tại cộng đồng

Ngoài ra đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm cũng đề nghị, trong dự thảo luật cần quan việc xác định tình trạng nghiện ma túy theo hướng phân quyền rõ và nhiều hơn cho công an cấp xã để tăng thẩm quyền và tăng tính chủ động của địa phương. Tăng cường bố trí nhân lực và cho phép trạm y tế xã đủ điều kiện để xác định tình trạng nghiện từ việc thiết lập hồ sơ trình tự thủ tục dưới sự hướng dẫn tiêu chuẩn, chẩn đoán và quy trình liên môn để xác định tình trạng nghiện ma túy của ngành y tế cấp trên.

Bên cạnh đó, cần sớm hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về người nghiện ma túy, tội phạm ma túy, cơ chế tích hợp kết nối chia sẻ thông tin dữ liệu trên các nền tảng giữa các ngành đảm bảo yêu cầu chuyển đổi số hiện nay. Nhất là thông tin công tác quản lý nhà nước về ma túy, công tác quản lý người nghiện ma túy, thông tin về người nghiện từ toàn diện, từ đầu vào cho đến đầu ra.

Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm phát biểu ý kiến

Theo đại biểu, phải quy định cụ thể hơn về trách nhiệm phối hợp giữa các lực lượng chức năng tránh bỏ sót hoặc trùng lắp dịch vụ. Đặc biệt, cần nghiên cứu thêm về mô hình cai nghiện cộng đồng, có quy định tiêu chí phù hợp. Đại biểu cho biết, hiện nay trên cả nước có 333 điểm cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng ở 15 tỉnh, thành phố. Cơ sở cai nghiện công lập quá tải, tạm dừng không tiếp nhận cai nghiện tự nguyện. “Do đó, mô hình cai nghiện tại cộng đồng thực sự rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay” - đại biểu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm cũng đề nghị cần chú ý quan tâm đến việc kết hợp hỗ trợ tâm lý dạy nghề việc làm. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất các trung tâm cơ sở cai nghiện nhất là người chuyên môn để thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội hỗ trợ hòa nhập cộng đồng và giảm nguy cơ tái nghiện.

ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TP CẦN THƠ