Đối với Miladis Bouza, cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu đã đến từ cách đây 2 thập niên. Những nỗ lực nhằm “miễn dịch” với khủng hoảng thực phẩm của cô thời gian qua có thể mang đến giải pháp cho người dân trên thế giới đang chật vật với chén cơm hằng ngày.

70% rau quả ở Cuba được canh tác theo phương pháp “sạch” và có nguồn gốc từ các nhà vườn thành thị.

Bouza vốn là chuyên gia nghiên cứu sinh vật học. Những năm đầu thập niên 1990, Bộ trưởng Quốc phòng Raul Castro đã khởi xướng chương trình canh tác ở đô thị nhằm tận dụng diện tích đất trống ở các đô thị để gia tăng sản lượng lương thực - thực phẩm. Trước chủ trương này, gia đình Bouza đã xin và được chính phủ cấp quyền canh tác trên lô đất rộng 2.000 m2 um tùm cây cỏ gần Thủ đô La Havana.

Vợ chồng cô quyết định trồng hoa màu. Theo đó, ông xã phụ trách chăm sóc những luống cà, khoai lang, cải bó xôi... còn cô thì chịu trách nhiệm khâu tiêu thụ với một sạp rau cải trên con phố nhộn nhịp cách nhà chỉ vài bước. Từ ngày gắn bó với công việc đồng áng, bình quân mỗi tháng gia đình Bouza kiếm được 100-250 USD/tháng. Bà con hàng xóm cũng vui lây bởi họ được mua rau cải tươi giá rẻ. “Thứ duy nhất tôi phải tốn tiền mua là thịt”, Bouza phấn khởi khoe.

Chương trình canh tác ở thành thị đã và đang mang lại thành công ngoài mong đợi ở Cuba. Hiện nay, những nông trại với diện tích nhỏ như mảnh vườn của Bouza, không chỉ là nguồn cung cấp rau quả chủ lực cho cả nước (chiếm 70%) mà còn giúp 350.000 người có công ăn việc làm với thu nhập tương đối cao. Ngoài ra, chương trình còn góp phần nâng chất bữa ăn hằng ngày của người dân Cuba vốn quen dùng thực phẩm đóng hộp nhập từ Đông Âu. Theo số liệu của Tổ chức Lương Nông LHQ, người dân Cuba hiện nay bình quân tiêu thụ 3.547 calorie/ngày, nhiều hơn đáng kể so với mức 2.323 calorie/ngày vào thời kỳ “khủng hoảng” sau khi Liên Xô cắt viện trợ thực phẩm.

Người dân ghé cửa hàng rau quả ngay tại một nhà vườn ở La Havana. Ảnh: CBSNews

“Đây là mô hình thực sự có lợi đối với quốc gia có gần 80% dân số tập trung ở đô thị như Cuba”, Catherine Murphy, chuyên gia xã hội học thuộc ĐH California (Mỹ) từng có 10 năm nghiên cứu các nông trại ở La Havana, nhận định. Catherine cho rằng chương trình của Cuba đã chứng minh rằng các thành phố có thể tự sản một khối lượng lớn thực phẩm và người dân được hưởng tất cả lợi ích về mặt xã hội cũng như sinh thái mà chương trình mang lại. “Ngoài việc tận dụng diện tích đất trống ở thành thị, kiểu canh tác này còn giúp tiết kiệm đáng kể chi phí vận chuyển bởi nông sản được tiêu thụ tại chỗ”, nhà kinh tế nông nghiệp Bill Messina của ĐH Florida (Mỹ) nhận xét.

Trong bối cảnh giá nhiên liệu không ngừng leo thang và tình trạng thiếu lương thực gây bất ổn và nạn đói ở nhiều nơi trên thế giới, các chuyên gia cho rằng mô hình của Cuba nên được nhân rộng. Hiện nhiều thành phố đang thử nghiệm mô hình này, trong đó có Thượng Hải (Trung Quốc), nhưng chưa có nơi nào triển khai trên diện rộng đến mức có thể bảo đảm an ninh thực phẩm như Cuba.

Nhiều người dân Cuba hy vọng chủ tịch Raul Castro sẽ thúc đẩy hơn nữa chương trình nhà vườn thành thị mà ông đã theo đuổi suốt gần 20 năm qua. Một trong những lô đất đầu tiên được ông khai phá nằm trên đại lộ thứ 5 và đường thứ 44 thuộc khu Miramar, gần Thủ đô La Havana. Xung quanh nông trại rộng hơn 1.850 m2 thuộc sở hữu của một cơ quan nhà nước này là các tòa chung cư, nhà dân, văn phòng đại diện của các công ty nước ngoài, một ngân hàng của Tây Ban Nha và tòa đại sứ Nam Phi. Tại đây, người ta sử dụng lá cây khô làm phân bón và cần tây làm thuốc đuổi côn trùng gây hại. Có 6 nhân công làm việc, trong đó 3 người phụ trách chăm sóc và nhóm còn lại chịu trách nhiệm tiêu thụ. Những người này được hưởng 80% lợi nhuận của nông trại, với thu nhập bình quân 71 USD/tháng. “Sản xuất càng nhiều, thu nhập càng cao. Đó là nền tảng gia tăng năng suất”, nhà nông học Roberto Perez, người quản lý trang trại này, cho biết.

Trong khi đó, giới tiêu dùng cho rằng các nông trại thành thị không những mang lại nguồn thực phẩm giá phải chăng mà còn góp phần thay đổi căn bản bữa ăn của họ. “Nhờ có các nông trại ở thành thị mà chế độ dinh dưỡng được cải thiện đáng kể. Rau cải vừa sạch, bổ vừa rẻ”, một người nội trợ bộc bạch.

TUYẾT HỒNG (Theo AP)