Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (gọi tắt là Cù Lao Chàm) là cụm đảo thuộc xã Tân Hiệp, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam có vẻ đẹp hoang sơ: bờ cát trắng trải dài, nước biển trong vắt, hệ sinh vật biển phong phú. Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới năm 2009.

Cách bờ biển Cửa Đại 15 km, Cù Lao Chàm có khoảng 8 hòn đảo lớn nhỏ gồm: hòn Lao (đảo duy nhất có người dân sinh sống), hòn Dài, hòn Mồ, hòn Khô mẹ, hòn Khô con, hòn Lá, hòn Tai và hòn Ông. Có hai loại phương tiện đưa du khách ra Cù Lao Chàm: tàu địa phương mất hơn 1 tiếng đồng hồ hoặc ca nô chỉ mất chừng 20 phút.

Vẻ đẹp nguyên sơ, thanh bình của Cù Lao Chàm.

Ra hòn Lao, từ xa du khách đã ngỡ ngàng trước vẻ đẹp nguyên sơ: bờ cát trắng mịn, thoai thoải trải dài, nước biển xanh trong vắt nhẹ nhàng đưa từng đợt sóng tung bọt trắng xóa vào bờ, hàng dừa xanh đung đưa làm duyên trong nắng, xa hơn nữa là rừng phủ xanh toàn đảo. Bước lên đảo, cát trắng hòa với nước biển làm mát lạnh đôi bàn chân du khách. Cảm giác thư thái và yên bình trước phong cảnh quá đỗi thơ mộng.

Men theo con đường mòn uốn quanh triền núi, du khách đến Xóm Cấm thăm Giếng cổ Chăm (còn gọi là Giếng Xóm Cấm), được xếp hạng Di tích quốc gia năm 2006. Đây là giếng cổ của người Chăm được xây dựng trên 200 năm, giếng hình ống, thành giếng hình tròn, nền giếng hình vuông, ở mỗi góc đều có trụ vuông, lòng giếng xây gạch tô vữa vôi theo kiểu "vành khăn". Giếng cổ Chăm là nơi cung cấp nước ngọt duy nhất cho toàn dân ở đảo và tàu thuyền từ nơi khác đến. Thú vị là nước giếng qua mấy trăm năm vẫn không hề vơi cạn, cho dù vào mùa khô hạn. Trời nóng, du khách múc nước uống sẽ cảm thấy khỏe người vì nước giếng rất trong và ngọt. Đặc biệt, nước giếng nấu với lá rừng (thường là lá lao, chỉ người dân địa phương mới nhận biết được lá này) sẽ giải chứng say sóng rất hiệu nghiệm, vị nước thanh mát, ngọt, dìu dịu mùi thơm.

Tản bộ trên lối mòn với độ dốc ngày càng lên cao, du khách sẽ thấy cánh đồng lúa nằm ở thung lũng vỏn vẹn 2 km2. Đây là cánh đồng duy nhất, cung cấp gạo cho hơn 3.000 cư dân trên đảo. Ghé qua đây đúng lúc cánh đồng lúa đương chín du khách sẽ đắm say trước vẻ đẹp mộc mạc, hữu tình: màu vàng của đồng lúa, xa xa là chùa cổ Hải Tạng uy nghi, cổ kính, phía sau nữa là rừng xanh vững chãi trên những triền núi…

Băng qua đồng lúa là đến chùa cổ Hải Tạng- Chùa được xây dựng năm 1758. Chùa Hải Tạng được xây theo kiến trúc "chồng rường giả thủ" chia 3 gian, có hậu tẩm, kết cấu vì kèo gỗ, các chi tiết kiến trúc được chạm trổ công phu. Phía trước là cổng tam quan theo kiến trúc chùa cổ ở xứ Đàng Trong. Cổng cao 5 m gồm 3 lối vào, khoảng giữa có cổ lầu, mái lợp ngói âm dương, mặt ngoài tôn trí tượng Hộ pháp, mặt trong thờ bích họa Địa Tạng Vương Bồ Tát. Bên trong chánh điện chia làm 3 gian thờ, tất cả các pho tượng đều làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, có cùng niên đại với chùa. Ngôi chùa cổ có hơn 3 thế kỷ này đến nay vẫn còn giữ nguyên trạng kết cấu kiến trúc, mỹ thuật, cách bố trí tượng thờ của thời kỳ Tam giáo đồng nguyên tạo không gian cổ kính, uy nghiêm huyền ảo.

Du khách đi bộ dọc con đường mòn đến chợ Bãi Làng. Gọi là chợ nhưng Bãi Làng khá yên tĩnh. Du khách có thể dạo quanh mua hải sản, chế biến ăn tại chỗ hay đơn giản chỉ ngắm nhìn, sờ tận tay những con sao biển, hải sâm, ốc vú nàng trong nước mát lạnh, người bán niềm nở, giải thích về đời sống của chúng. Liền kề đó là những quầy buôn bán mỹ nghệ làm từ vỏ sò, ốc…Du khách có thể ướm thử những trang sức mỹ nghệ được làm khá kỳ công hay nghịch ngợm thổi vỏ ốc, lúc lắc chiếc chuông gió vỏ sò, lắng nghe những âm thanh lạ tai hòa nhịp cùng sóng biển vỗ về ngoài kia, chủ quầy cũng không lấy làm khó chịu mà còn tươi cười, chào đón. Thái độ hiền hòa, thân thiện của người dân để lại ấn tượng khó phai trong lòng du khách mỗi khi đặt chân đến Cù Lao Chàm.

Du khách tiếp tục đến Bãi Chồng hoặc Bãi Ông để hòa mình thư giãn trong nước biển. Hai bãi biển này nổi tiếng có cảnh đẹp, nước sạch và tuyệt nhiên không có rác. Bờ cát dài trắng mịn, hàng dừa nghiêng mình trong nắng, rau muống biển bò lan trên cát nở những bông hoa tím mỏng manh, vỗ sóng nhẹ nhàng tạo nên khung cảnh nên thơ. Sự mát lạnh của nước biển làm du khách quên đi hết sự mệt mỏi của đời thường. Nếu thích khám phá, du khách có thể tham gia dịch vụ lặn biển ngắm san hô. Vị trí lặn biển cách bờ chừng vài trăm mét, du khách được trang bị đầy đủ các thiết bị hỗ trợ lặn, nhân viên cứu trợ đi kèm. Lặn xuống biển, du khách có thể thỏa sức ngắm nhìn thế giới đầy màu sắc của những rặn san hô, từng đàn cá bơi lội tung tăng…

Cù Lao Chàm được người ta ví như "viên ngọc chưa được mài giũa" là điểm đến lý tưởng thu hút du khách từ mọi miền đất nước lẫn quốc tế.

BẢO LAM