Trung Quốc đã đưa sáng kiến ​​“Con đường tơ lụa trên không gian” trở thành mạng lưới 80 dự án cơ sở hạ tầng quốc tế bằng cách liên kết công nghệ truyền thông, cơ sở hạ tầng mặt đất và năng lực sản xuất vệ tinh vào các chương trình vũ trụ toàn cầu.

Tàu thăm dò Thiên Vấn-2 của Trung Quốc rời bệ phóng hồi tháng 5. Ảnh: Xinhua

Nhận định trên là một phần trong báo cáo do Liên đoàn Không gian Thương mại Mỹ (CSF) công bố hôm 16-9. Báo cáo mang tên “Dịch chuyển đỏ: Sự tăng tốc của doanh nghiệp không gian thương mại và dân sự của Trung Quốc và thách thức đối với Mỹ”, thúc giục Washington phải tăng tốc hoặc có nguy cơ thua trong cuộc đua ngoại giao không gian. Theo CSF, hoạt động phóng tàu vũ trụ của Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh. Bắc Kinh có thể vượt qua Mỹ để trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về phóng tàu vũ trụ nếu xu hướng này tiếp tục và đầu tư cơ sở hạ tầng của Washington khựng lại.

Đầu tư hàng năm của Trung Quốc vào hoạt động không gian thương mại đã tăng từ 164 triệu USD năm 2016 lên gần 2,9 tỉ USD năm ngoái. Nước này hiện có 6 sân bay vũ trụ và đang mở rộng hệ thống mặt đất để cạnh tranh với hãng SpaceX của Mỹ cũng như các đối thủ khác. Hơn 10 công ty phóng tên lửa tư nhân của Trung Quốc, trong đó nhiều hãng đang chế tạo tên lửa hạng trung tương tự như Falcon 9 của SpaceX, đã huy động trên 3 tỉ USD kể từ năm 2020.

Các đồng minh của Mỹ đã chuyển sang sử dụng trạm vũ trụ Thiên Cung của Trung Quốc để nghiên cứu khoa học trên quỹ đạo, trong bối cảnh cơ sở này sẽ trở thành trung tâm hoạt động chính của thế giới trên quỹ đạo Trái đất tầm thấp sau khi Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) kết thúc sứ mệnh vào năm 2030.

Không giống như chương trình Artemis của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), thường bị trì hoãn và hạn chế ngân sách, Trung Quốc tiếp tục đạt được những cột mốc quan trọng trong các sứ mệnh được lên kế hoạch, bao gồm phóng tàu có người lái lên Mặt trăng và đưa những mẫu vật đầu tiên từ Hỏa tinh về Trái đất.

Phát hiện nổi bật trong báo cáo là sáng kiến ​​“Con đường tơ lụa trên không gian” của Trung Quốc đã thu hút sự tham gia của hơn 80 dự án ở nước ngoài, liên quan đến sản xuất vệ tinh, trạm mặt đất và chia sẻ dữ liệu. Điều này làm xói mòn ảnh hưởng của Mỹ, khiến các tác giả cảnh báo rằng Trung Quốc “sẵn sàng vượt qua Washington trong 5-10 năm tới nếu đối thủ không hành động”.

Bắc Kinh đã tiến bộ trong phát triển tên lửa tái sử dụng, chòm sao vệ tinh và thám hiểm Mặt trăng - những lĩnh vực then chốt mà nước này có thể sớm sánh ngang hoặc vượt mặt Washington. Ví dụ, loạt tên lửa Trường Chinh của Trung Quốc đã liên tục gặt hái thành công, với kế hoạch khai thác các tên lửa đẩy tái sử dụng hoàn toàn, tương tự như các tên lửa của SpaceX ở Mỹ.

Chương trình Mặt trăng của Trung Quốc đã tạo tiếng vang với những cột mốc quan trọng, bao gồm sứ mệnh Hằng Nga-6 mang thành công mẫu vật từ vùng tối của Mặt trăng về Trái đất năm 2024. Thành tựu này nhấn mạnh cam kết của Bắc Kinh trong việc đưa phi hành gia lên Mặt trăng trước năm 2030, mốc thời gian trực tiếp thách thức chương trình Artemis với sứ mệnh tương tự của NASA.

Hồi tháng 5 năm nay, Trung Quốc đã phóng sứ mệnh Thiên Vấn-2 để khám phá các tiểu hành tinh gần Trái đất, cho thấy phạm vi hoạt động ngày càng rộng trong không gian sâu thẳm. Sáng kiến ​​này bao gồm nhiệm vụ thu thập mẫu vật từ tiểu hành tinh 469219 Kamo ‘oalewa, năng lực sánh ngang sứ mệnh OSIRIS-REx của Mỹ.

Trung Quốc còn mạnh về mặt ngoại giao không gian, một phần trong sáng kiến ​​“Vành đai, Con đường” của nước này. Ngoại giao không gian cung cấp dịch vụ phóng vệ tinh và tài trợ cho các nước đang phát triển với chi phí thấp hơn, qua đó hình thành các liên minh, nhất là ở châu Phi. Mạng lưới “Con đường tơ lụa trên không gian” giúp Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng toàn cầu thông qua khoa học và ngoại giao.

Ngược lại, Mỹ đặt ra những hạn chế, đơn cử như việc công dân Trung Quốc gần đây bị cấm tham gia các chương trình của NASA.

HẠNH NGUYÊN (Theo Payload Space, Interesting Engineering)