Ăn dặm là giai đoạn bé bú sữa mẹ hoàn toàn chuyển sang làm quen dần với các loại thức ăn do nhu cầu năng lượng tăng đột ngột, phục vụ nhiều hoạt động thể chất của trẻ. Nhiều bậc phụ huynh lo lắng về chế độ ăn dặm hợp lý, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh cả về thể chất và trí não.

Thông thường, trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn ăn dặm khi 6 tháng tuổi vì lúc này nhu cầu dinh dưỡng của trẻ cao hơn, đa dạng hơn, phải bổ sung từ nguồn thực phẩm tự nhiên, chớ sữa mẹ hay sữa công thức cũng không đảm bảo đủ lượng và chất cho trẻ. Bác sĩ CKI Nguyễn Thị Ngọc Hà, Phó Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện (BV) Phụ sản TP Cần Thơ, khuyến cáo: Cha mẹ không nên áp dụng cứng nhắc các mốc thời gian được khuyến cáo. Hãy lắng nghe cơ thể bé để có thể tìm ra giải pháp tốt nhất cho con. Một số dấu hiệu giúp cha mẹ nhận biết bé sẵn sàng ăn dặm: Dấu hiệu rõ ràng nhất là bé vẫn còn đói sau khi đã bú mẹ đủ 8 - 10 cữ bú hay 1.000 ml sữa công thức/ngày (tùy trọng lượng cơ thể, lượng sữa bé cần ước tính là 120 -150 ml/kg cân nặng/24 giờ. Khi mẹ bắt đầu cho bé ăn dặm thì giảm dần lượng sữa này). Bé háo hức ngả người về phía trước hay la lớn khi thấy người lớn ăn.

Giai đoạn đầu đời, trẻ cần chế độ dinh dưỡng hợp lý để phát triển khỏe mạnh. Trong ảnh: Bà Lê Thị Sương Mai, Phó Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP Cần Thơ thăm điểm giữ trẻ mùa lũ ở huyện Phong Điền vào giờ ăn trưa. Ảnh: THÙY TRANG

* Nguyên tắc ăn dặm:

Ăn từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc. Khi trẻ có răng để nhai, nên chuyển sang thức ăn cứng và tập cho trẻ ăn tất cả thức ăn của người lớn; thay đổi bữa ăn và chế biến thích hợp khẩu vị để trẻ đỡ chán. Mỗi ngày đảm bảo bữa ăn đủ 4 nhóm thức ăn kể trên. Mỗi lần cho trẻ ăn dặm chỉ tập cho trẻ ăn thêm một loại thức ăn mới; đảm bảo vệ sinh trong chế biến thực phẩm. Đồng thời tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc sữa thay thế từ 3 – 5 lần một ngày; không nên dùng sữa bò cho trẻ dưới 1 tuổi.

* Chế độ ăn cho trẻ từ 0 – 3 tuổi:

0 - 6 tháng: bú mẹ theo nhu cầu (6 - 7 lần/ngày); 6 - 7 tháng: bú mẹ + 1-2 muỗng trái cây + 1 chén bột pha loãng 5% (pha 2 muỗng cà phê bột trong 1 chén 200ml); 8 - 9 tháng: bú mẹ + ¼ trái chuối chín + 2 chén bột đặc 10% (bột + thịt + rau + dầu); 10 - 12 tháng: bú mẹ + ½ trái chuối chín + 3 chén cháo đặc 10%; 1 - 2 tuổi: bú mẹ + 1 trái chuối chín + 4 chén cháo đặc; 2 - 3 tuổi: 4 chén cơm chia làm 4 bữa + trái cây.

* Một số lưu ý khi cho trẻ ăn dặm:

Từ 6 - 7 tháng : ăn bột ngọt, từ 8 tháng trở lên ăn bột mặn.

Thức ăn dễ dị ứng: đạm (thực vật, động vật):  thử 1 loại khoảng 2 - 3 ngày để  kiểm tra có xuất hiện dị ứng không. Bắt đầu với rau củ thông thường  như: khoai tây, cà rốt, khoai lang, bí; trái cây như: chuối, táo... Mẹ nên cân nhắc lượng trái cây, hoa quả khi cho bé ăn, nó phụ thuộc vào trọng lượng của bé và việc cơ thể bé đáp ứng tốt như thế nào khi dùng trái cây và rau. Đối với những loại thức ăn mà bé có thể tự cầm và ăn, chỉ nên đưa cho bé một ít, tuyệt đối tránh những thức ăn như: táo cắt khoanh, cắt lát mỏng, xúc xích, các loại hạt, kẹo tròn, rau cải chưa nấu…, rất nguy hiểm, có thể khiến bé bị ngạt thở. Mẹ có thể để cho bé tự cầm và ăn những loại thực phẩm như: rau cải nấu mềm, trái cây rửa sạch gọt vỏ, bánh qui, bánh mì nướng. Các loại thức ăn có vị mặn hoặc có đường nằm ngoài danh mục được khuyến cáo, trong thời gian trẻ bắt đầu mọc răng.

Về lượng nước (nước và sữa) cung cấp cho bé: chú ý: bé dưới 6 tháng tuổi bú cần được bú mẹ hoàn toàn, không cần bổ sung nước.

Theo tuổi: ≤ 1 tháng: 150 ml/kg/ ngày; 1 - ≤ 6 tháng: 120 ml/kg/ ngày; 6 - ≤ 12 tháng: 100 ml/kg/ ngày; 1 - 2 tuổi: 90 ml/kg/ ngày; 2 - 5 tuổi: 80 ml/kg/ngày; > 5 tuổi: 55 ml/kg/ngày.

Theo thể trọng: ≤10 kg: 100 ml/kg/ ngày; >10-20kg: 1000ml + 50 ml × số ký cân nặng trên 10kg; >20kg: 1500ml + 20 ml × số kg cân nặng trên 20kg.

Trên đây là một số khuyến cáo của bác sĩ CKI Nguyễn Thị Ngọc Hà, giúp các bà mẹ nâng cao hiểu biết về nhu cầu và chế độ ăn dặm hợp lý cho bé. Tùy từng trường hợp, các bà mẹ có thể điều chỉnh phù hợp, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ cũng là nền tảng vững chắc giúp bé phát triển khỏe mạnh những năm tháng đầu đời.

THU SƯƠNG (lược ghi)