Lò phản ứng hạt nhân Gleep tại một trạm nghiên cứu cũ ở Harwell-nơi chất hóa học cobalt-60 bị mất trộm được tìm thấy. Ảnh: David Sillitoe

Một báo cáo mới đây từ Cơ quan Bảo vệ Sức khỏe và An toàn của Anh (HSE) tiết lộ đã có hơn 30 vụ mất trộm nguyên liệu phóng xạ từ các doanh nghiệp, bệnh viện, thậm chí cả trường học ở nước này trong 10 năm qua. Theo đó, các chuyên gia hạt nhân cảnh báo việc một vài nguyên liệu nguy hiểm bị mất trộm rất có thể đã được các nhóm khủng bố sử dụng và cho biết các nhà chức trách cần phải có biện pháp trừng trị thích đáng để đảm bảo “những việc bất cẩn” như vậy không xảy ra nữa.

Chẳng hạn, trong số những doanh nghiệp lớn làm thất thoát nguyên liệu phóng xạ tiềm ẩn nhiều nguy cơ là một cơ sở của tập đoàn công nghiệp Rolls-Royce ở hạt Derby, nhà máy hạt nhân Sellafield  tại hạt Cumbria và bệnh viện Royal Free tại Luân Đôn. Những nguyên liệu bị mất trộm đáng chú ý gồm 13 kg chất uranium nghèo từ hoạt động luyện thép của công ty Sheffield Forgemasters (năm 2008), các đầu đạn nhỏ chứa chất phóng xạ cực độc ytterbium-169 từ Rolls-Royce Marine Operations. Bệnh viện Royal Free làm mất phóng xạ caesium-137 dùng trong điều trị ung thư. Đây là nguyên tố được miêu tả là “có khả năng gây ra các tổn thương phóng xạ nghiêm trọng cho bất kỳ ai cầm trực tiếp hoặc tiếp xúc trong khoảng thời gian ngắn”.

John Large - chuyên gia tư vấn nổi tiếng thế giới trong ngành công nghiệp hạt nhân - cho biết ngành công nghiệp này đang bị xáo động vì tình trạng mất trộm với tính chất nghiêm trọng đang xảy ra quá thường xuyên. “Rõ ràng là những tổ chức này đã cẩu thả và thiếu trách nhiệm trong việc giữ gìn và bảo vệ các chất phóng xạ (mà một số chất vẫn còn rất nguy hiểm sau nhiều năm). Tình trạng an ninh lỏng lẻo làm gia tăng mối lo ngại sâu sắc về khả năng tiếp cận tới những nguyên liệu phóng xạ của các phần tử khủng bố và những kẻ có mục đích xấu khác” -  ông Large cảnh báo.

Có điều hiện nay, dù HSE từng nhấn mạnh cơ quan này luôn cân nhắc tất cả các hành động pháp lý đối với những ai có liên quan tới các vụ mất trộm, kể cả công tố viên, nhưng quyết định cuối cùng vẫn chưa khả thi. Như trường hợp hai đại học York và Warwick chỉ nhận được “giấy báo viết tay” và “thông cáo cải thiện” sau khi các phòng khoa học của họ làm mất nguyên liệu phóng xạ dùng trong các vụ xét nghiệm khoa học. Chỉ có trường trung học Loreto ở thành phố Manchester đang bị HSE điều tra khi để mất nguyên liệu phóng xạ americium-241 và 4 mẫu khoáng chất nhỏ.

 NGUYỆT CÁT (Theo Guardian)