Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter ngày 27-8 đã hoàn thành sứ mạng nhân đạo cá nhân là thuyết phục Bình Nhưỡng trả tự do cho công dân người Mỹ gốc Phi Aijalo Mahli Gomes, 31 tuổi, một giáo viên dạy tiếng Anh ở Hàn Quốc, bị lính biên phòng CHDCND Triều Tiên bắt giữ đầu năm 2010 và bị tuyên án 8 năm “lao động khổ sai” cùng với số tiền phạt khoảng 600.000 USD vì tội xâm nhập biên giới trái phép. Trung tâm Carter cho biết Gomes sẽ về đến thành phố Boston vào chiều ngày 28-8 (giờ Mỹ) để đoàn tụ với gia đình.

Ông Carter (trái) gặp Chủ tịch Quốc hội Bắc Triều Tiên Kim Yong-Nam. Ảnh: AFP

Đây là động thái ngoại giao không mới trong quan hệ hai nước, vì mục đích chuyến đi này cũng không khác là mấy so với chuyến đi của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton tới Bình Nhưỡng để đưa 2 nhà báo Mỹ về nước hồi tháng 8-2009. Tuy nhiên, điều này lại có ý nghĩa đặc biệt khi nó diễn ra vào thời điểm tình hình bán đảo Triều Tiên đang rất “nóng”. Theo Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA), trong cuộc gặp cựu lãnh đạo Nhà Trắng ngày 26-8, ông Kim Yong-Nam, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao (Quốc hội) Bắc Triều Tiên, người được coi là nhân vật quyền lực số hai trong bộ máy chính quyền tại Bình Nhưỡng, đã tuyên bố sẵn sàng nối lại vòng đàm phán hạt nhân 6 bên, vốn bị ngưng trệ từ tháng 4-2009.

Có thể nói, khi đặt chân xuống sân bay Sunan tại Bình Nhưỡng bắt đầu sứ mạng của mình chiều ngày 25-8, cựu Tổng thống Mỹ cũng đã nhận được sự đón tiếp của trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Bắc Triều Tiên Kim Kye Kwan và sau đó có buổi ăn tối với ông Kim Yong-Nam tại Nhà khách Quốc gia Baekhwawon. Tuy nhiên, theo KCNA, ông Carter đã không có cơ hội gặp Chủ tịch Kim Jong-il. KCNA không nói rõ lý do, trong khi hãng thông tấn Hàn Quốc Yonhap đưa tin ông Kim Jong-il cùng với người con trai út Kim Jong-un đã đi thăm Trung Quốc từ giữa đêm 25-8.

Ông Carter gặp công dân Gomes được trả tự do. Ảnh: KCNA

Dù Bắc Kinh và Bình Nhưỡng chưa khẳng định có chuyến thăm bất ngờ của ông Kim Jong-il hay không, nhưng tờ Thời báo Hoàn cầu, một ấn phẩm của Nhân dân Nhật báo (cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc), ngày 27-8 đã gián tiếp thừa nhận sự kiện này khi đăng tải lại thông tin của Yonhap. Thời báo Hoàn cầu còn phỏng vấn ông Cai Jian, một chuyên gia về vấn đề Triều Tiên của Đại học Phúc Đán (Trung Quốc), để giải thích mục đích chính của chuyến đi. Theo ông Jian, Chủ tịch Kim Jong-il có lẽ muốn thông báo với Bắc Kinh rằng ban lãnh đạo của Bắc Triều Tiên sẽ có sự thay đổi lớn vào kỳ đại hội đảng sắp tới. Hồi tháng 6-2010, Bình Nhưỡng đã công bố quyết định của Bộ Chính trị đảng Lao động Triều Tiên (WPK) tổ chức đại hội đảng vào tháng 9-2010. Đây là lần đầu tiên kể từ hơn 40 năm qua WPK mới tổ chức đại hội đảng, sau các năm 1958 và 1966.

Nhưng chuyến công du Trung Quốc của Chủ tịch Kim Jong-il diễn ra ngay đúng vào dịp ông Carter đến Bình Nhưỡng khiến dư luận không khỏi nghi vấn. Báo Đông Á của Hàn Quốc không loại trừ khả năng ông Carter có cuộc gặp bí mật ngắn ngủi đầu tiên với nhà lãnh đạo Kim Jong-il ngay sau khi đặt chân xuống Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, khả năng này chưa thật sự thuyết phục. Tờ Chosun IIbo dẫn nguồn tin phân tích cho biết, nhiều khả năng Chủ tịch Kim Jong-il đã không tiếp ông Carter. Theo Chosun IIbo, sau khi biết rằng cựu Tổng thống Carter không phải do đương kim Tổng thống Obama phái làm đặc sứ, Chủ tịch Kim Jong-il đã lựa chọn cách này để gửi một thông điệp tới Nhà Trắng về sự không hài lòng của mình đối với Washington.

KIẾN HÒA (Theo AFP, Global Times và Chosun IIbo)