MAI QUYÊN (Theo AP, AFP)

Bất kể tình hình quốc tế và khu vực thay đổi thế nào, Trung Quốc sẽ không ngừng củng cố và phát triển tình hữu nghị, cũng như quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Iran.

Tuyên bố trên được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra trong buổi tiếp Tổng thống Iran Ibrahim Raisi tại thủ đô Bắc Kinh ngày 14-2. Ðây là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của ông Raisi tới quốc gia Ðông Á và cũng là lần đầu một tổng thống Iran công du Trung Quốc sau 20 năm.

Tổng thống Raisi (trái) và Chủ tịch Tập trong cuộc gặp ở Bắc Kinh. Ảnh: Reuters

Truyền thống hữu nghị

Trong tiệc chiêu đãi, Chủ tịch Tập tuyên bố Bắc Kinh chống chủ nghĩa đơn phương, bá quyền cùng hành vi bắt nạt; ủng hộ Iran bảo vệ chủ quyền quốc gia, phản đối thế lực bên ngoài can thiệp vào công việc nội bộ của Tehran hòng phá hoại an ninh và ổn định của Nhà nước Hồi giáo. Trong một cam kết, ông Tập cho biết 2 bên sẽ làm việc cùng nhau về các vấn đề liên quan lợi ích cốt lõi; tiếp tục tham gia vào các cuộc đàm phán nhằm nối lại thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Ðánh giá về quan hệ Trung Quốc - Iran, Ðài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV dẫn lời ông Tập cho biết 2 nước đã hỗ trợ lẫn nhau và làm việc trong tình đoàn kết và hợp tác khi đứng trước những thay đổi phức tạp của thời đại, lịch sử cũng như thế giới. Trong bối cảnh bất ổn toàn cầu hiện nay, Chủ tịch Tập tuyên bố Trung Quốc luôn định hướng và phát triển quan hệ với Iran từ góc độ chiến lược. “Cho dù tình hình quốc tế và khu vực thay đổi ra sao, Trung Quốc kiên định hợp tác hữu nghị với Iran, tiếp tục thúc đẩy đổi mới quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa 2 nước, đóng vai trò tích cực trong hòa bình thế giới cũng như tiến bộ của nhân loại” - ông Tập nói thêm. Ðáp lại, Tổng thống Raisi mô tả Trung Quốc là “bạn cũ” của Iran và khẳng định những nỗ lực của Tehran nhằm tăng cường quan hệ song phương sẽ không bị ảnh hưởng bởi tình hình khu vực và quốc tế.

Theo Ðài CCTV, hai bên đã ký 20 bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp, thương mại, du lịch, bảo vệ môi trường, y tế, cứu trợ thiên tai, văn hóa và thể thao. Tất cả những văn kiện này đều nằm trong khuôn khổ thực hiện Hiệp định hợp tác chiến lược Trung Quốc - Iran, ký giữa hai nước từ tháng 1-2021 và có thời hạn 25 năm. Ngoài vai trò đối tác thương mại lớn nhất, Trung Quốc còn là nguồn đầu tư và một trong những khách hàng mua dầu quan trọng của Iran. Theo thỏa thuận hợp tác nói trên, Bắc Kinh thời gian tới sẽ tiếp tục rót hàng tỉ USD vào lĩnh vực dầu khí của Iran để đổi lấy nguồn cung ổn định về dầu mỏ và các sản phẩm hóa dầu.

Quan ngại của Mỹ

Chuyến công du Trung Quốc 3 ngày của Tổng thống Raisi đang thu hút sự chú ý của quốc tế khi diễn ra trong bối cảnh Tehran thúc đẩy chiến lược “hướng Ðông” nhằm đối phó lệnh trừng phạt của Mỹ. Hiện Iran còn đối mặt áp lực từ phương Tây xung quanh quan điểm ủng hộ chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Nước này cũng nhận nhiều chỉ trích sau khi thừa nhận cung cấp máy bay không người lái cho Nga, dù khẳng định các đơn hàng được giao trước thời điểm xung đột bùng phát hồi tháng 2-2022. Về phần mình, quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ đang xấu đi sau vụ Washington phát hiện và bắn hạ khinh khí cầu được cho là do thám của cường quốc châu Á. Tương tự Iran, Trung Quốc đang xích lại gần Nga và phản đối trật tự thế giới do Mỹ và các đồng minh phương Tây dẫn dắt.

Trong bối cảnh như vậy, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price trước câu hỏi về chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Raisi cho biết có những thách thức mà Iran đặt ra trong hệ thống quốc tế liên quan đến Trung Quốc. Vì vậy, Washington sẽ theo dõi mục đích và quan điểm được xác định sau cuộc gặp giữa lãnh đạo Trung Quốc - Iran. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden hy vọng Bắc Kinh có thể gây ảnh hưởng đến Iran, qua đó hạ thấp các mối đe dọa tiềm tàng trong khu vực.

Trước đó, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân khi được hỏi liệu Bắc Kinh có lo ngại việc xích lại gần Iran làm phức tạp thêm quan hệ Mỹ - Trung hay không, đã nói rằng quan hệ hữu hảo với Iran góp phần thúc đẩy hòa bình, ổn định ở Trung Ðông và không nhằm vào bất kỳ bên thứ 3 nào.