Trong tuyên bố gây bất ngờ ngày 21-4, CHDCND Triều Tiên cho biết sẽ ngừng các vụ thử hạt nhân, phóng tên lửa đồng thời đóng cửa địa điểm từng tiến hành 6 vụ thử hạt nhân trong nỗ lực theo đuổi mục tiêu tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy hòa bình trên bán đảo Triều Tiên.

“Từ ngày 21-4, Triều Tiên sẽ ngừng thử nghiệm hạt nhân và các vụ phóng tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Bãi thử hạt nhân Pyunggye-ri ở phía Bắc cũng được tháo dỡ để đảm bảo minh bạch” – hãng thông tấn nhà nước Triều Tiên (KCNA) cho biết. Tuyên bố này được đưa ra sau phiên họp của toàn thể Ban Chấp hành Trung ương đảng Lao động Triều Tiên hôm 20-4 để thảo luận các vấn đề chính sách trong “giai đoạn mới” ở thời điểm “lịch sử”.

Ảnh: KCNA

Theo lãnh đạo Kim Jong-un (ảnh), sở dĩ Triều Tiên không cần tiếp tục các hoạt động thử hạt nhân hay phóng tên lửa tầm trung, tầm xa thậm chí tên lửa ICBM là bởi nước này đã hoàn thành mục tiêu trở thành nhà nước hạt nhân. Vì vậy, chính sách chiến lược của Triều Tiên sắp tới sẽ dịch chuyển, tập trung vào cải thiện và phát triển kinh tế. Trong đó, quốc gia Đông Bắc Á sẽ tạo điều kiện cho các cuộc tiếp xúc gần gũi và đối thoại tích cực trong khu vực cũng như cộng đồng quốc tế nhằm xây dựng môi trường hội nhập thuận lợi phát triển kinh tế. “Chúng tôi sẽ tập trung mọi nỗ lực để xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa vững mạnh, nâng cao đời sống nhân dân thông qua việc huy động tất cả nguồn nhân lực, tài lực quốc gia” –KCNA cho biết.

Theo giới quan sát, đây là lần đầu tiên Triều Tiên trực tiếp đề cập chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của họ. Tuy không thể coi đây là “phi hạt nhân hóa” theo yêu cầu của cộng đồng quốc tế, nhưng diễn biến này được nhìn nhận là bước tiến quan trọng trước thềm hội nghị thượng đỉnh vào tuần sau giữa ông Kim và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in. Trong một tuyên bố, Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc hoan nghênh quyết định của Bình Nhưỡng, coi đây là “tiến bộ ý nghĩa” đối với tiến trình giải trừ hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, tạo điều kiện thuận lợi để cuộc họp liên Triều cũng như hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên được thành công. Viết trên Twitter, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng ủng hộ tuyên bố của Triều Tiên và rằng ông rất mong đợi hội nghị thượng đỉnh sắp tới. “Triều Tiên đã đồng ý đình chỉ tất cả hoạt động thử hạt nhân và đóng cửa một địa điểm thử quan trọng. Đây là tin tốt cho Triều Tiên và cả thế giới – một bước tiến bộ lớn! Rất mong hội nghị thượng đỉnh của chúng tôi” – trích dòng tweet của ông Trump.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh tin tưởng động thái của Triều Tiên giúp hạ nhiệt căng thẳng và thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa. Trung Quốc cũng cam kết sẽ hỗ trợ Bình Nhưỡng thông qua đối thoại và tham vấn “các bên liên quan” để giải quyết những vấn đề gút mắc và cải thiện quan hệ. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuy hoan nghênh quyết định tích cực nói trên nhưng nhấn mạnh trọng tâm của vấn đề vẫn là Bình Nhưỡng giải trừ hoàn toàn vũ khí hạt nhân theo cách có thể kiểm chứng. Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cảnh báo đây chưa phải thời điểm để quốc tế giảm sức ép lên Triều Tiên. Sau cuộc họp với người đồng cấp Mỹ Jim Mattis tại Washington, Bộ trưởng Onodera cho biết hai bên đã nhất trí bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bao gồm vũ khí mà Triều Tiên có thể triển khai đe dọa các nước láng giềng. Ông lưu ý Triều Tiên đã không đề cập tới việc “chấm dứt phát triển tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm ngắn” trong tuyên bố mới của mình.

Một cách thận trọng, chuyên gia cấp cao Catherine Dill của Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury trụ sở tại Mỹ cho rằng việc Triều Tiên cam kết không tiếp tục hoạt động thử nghiệm không có nghĩa họ sẽ xóa sổ chương trình hạt nhân và tên lửa. Theo các nhà quan sát, lo ngại của Tokyo cũng là có lý do bởi tuyên bố của Bình Nhưỡng hôm 20-4 không đề cập đến tên lửa đạn đạo tầm ngắn có khả năng tấn công Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong khi đó, nhà phân tích Scott LaFoy của trang web NK Pro chuyên theo dõi tình hình Triều Tiên cho rằng quyết định của ông Kim là “bước tích cực đầu tiên” cho tiến trình đàm phán phức tạp. Song, điều này cũng có thể bị đảo ngược với hàng loạt nghi vấn chưa được làm rõ, chẳng hạn Triều Tiên chỉ là không tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân hay họ sẽ đóng cửa hoàn toàn tất cả cơ sở. Hơn nữa, việc Bình Nhưỡng sẽ làm gì với kho vũ khí hạt nhân mà nước này đang sở hữu mới là câu hỏi quan trọng nhất.

Ngay tại Hàn Quốc, đảng đối lập chính Hàn Quốc Tự do (LKP) tỏ ra hoài nghi, cho rằng cam kết của Bình Nhưỡng chưa đáp ứng mục tiêu phi hạt nhân hóa “hoàn toàn, có kiểm chứng và không thể đảo ngược”. Theo người phát ngôn của LKP Choung Tae-ok, do Triều Tiên đã có vũ khí hạt nhân nên quyết định của nước này ngừng thử hạt nhân không có ý nghĩa gì. Nhiều khả năng quyết định của ông Kim Jong-un là chiến thuật “câu giờ”.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, BBC, Guardian)