Tại Điều 98, Bộ luật Lao động năm 2012 có quy định người sử dụng lao động (NSDLĐ) được phép cho người lao động (NLĐ) ngừng việc nhưng với điều kiện phải trả lương. Tiền lương ngừng việc như sau:

+ Nếu do lỗi của người NSDLĐ thì NLĐ được trả đủ tiền lương.

+ Nếu do lỗi của NLĐ thì NLĐ đó không được trả lương.

+ Những người lao động khác trong cùng đơn vị phải ngừng việc được trả lương theo mức do hai bên thỏa thuận nhưng không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

+ Nếu vì sự cố điện, nước mà không do lỗi của NSDLĐ, NLĐ hoặc vì các nguyên nhân khách quan khác như thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm... thì tiền lương ngừng việc do hai bên thỏa thuận, nhưng không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Đối chiếu với quy định trên, nếu NLĐ phải ngừng việc, nghỉ làm do dịch COVID-19 thì sẽ được trả lương theo sự thỏa thuận với doanh nghiệp (DN), nhưng không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Công nhân của Công ty TNHH May xuất khẩu Việt Thành đang làm việc. Ảnh: MỸ TÚ  

Ngoài ra, theo điểm c, khoản 1, Điều 38 Bộ luật Lao động năm 2012, do thiên tai, hỏa hoạn hoặc những lý do bất khả kháng khác theo quy định của pháp luật, mà NSDLĐ đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải thu hẹp sản xuất, giảm chỗ làm việc, thì NSDLĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Tuy nhiên, trước khi chấm dứt hợp đồng, NSDLĐ phải báo cho NLĐ biết trước ít nhất 45 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn; ít nhất 30 ngày đối với hợp đồng lao động xác định thời hạn; ít nhất 3 ngày làm việc đối với hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng.

Trong trường hợp NLĐ đang làm việc bình thường mà phải ngừng việc do cách ly vì dịch bệnh (không do lỗi của NLĐ lẫn NSDLĐ) thì NLĐ được nhận lương ngừng việc với mức do hai bên thỏa thuận nhưng không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Đặc biệt, theo khoản 2, Điều 130 Bộ luật Lao động năm 2012 quy định: Trường hợp do thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, dịch bệnh, thảm họa, sự kiện xảy ra khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép thì không phải bồi thường.

Trước những ảnh hưởng nặng nề do dịch COVID-19, tình hình sản xuất của các DN bị đình trệ, Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam đã có nhiều đề xuất Chính phủ, bộ, ngành liên quan tìm giải pháp tháo gỡ cũng như kịp thời chỉ đạo BHXH các địa phương thực hiện các nghiệp vụ hỗ trợ DN, NLĐ. Cụ thể, BHXH Việt Nam đã hướng dẫn BHXH các địa phương thực hiện tạm dừng đóng BHXH vào Quỹ Hưu trí và tử tuất đối với DN bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Theo đó, các DN, đơn vị thuộc diện tạm dừng đóng BHXH vào Quỹ Hưu trí và tử tuất khi: gặp khó khăn do dịch bệnh gây ra dẫn đến không bố trí được việc làm cho NLĐ, trong đó, số lao động thuộc diện tham gia BHXH phải tạm thời nghỉ việc từ 50% tổng số lao động có mặt trước khi tạm dừng sản xuất, kinh doanh trở lên; hoặc bị thiệt hại trên 50% tổng giá trị tài sản do dịch bệnh gây ra (không kể giá trị tài sản là đất); DN có văn bản đề nghị tạm dừng đóng vào Quỹ Hưu trí và tử tuất kèm theo văn bản xác định số lao động thuộc diện tham gia BHXH tạm thời nghỉ việc hoặc văn bản xác định giá trị tài sản bị thiệt hại gửi cơ quan BHXH để tạm dừng tính thu Quỹ Hưu trí và tử tuất đối với DN...

Thẩm quyền xác định số lao động thuộc diện tham gia BHXH tạm thời nghỉ việc đối với DN thuộc UBND địa phương quản lý, do cơ quan Lao động - Thương binh và Xã hội địa phương xác định; đối với DN thuộc Bộ, ngành Trung ương quản lý, do Bộ, ngành xác định, số lao động thuộc diện tham gia BHXH tạm thời nghỉ việc được tính so với tổng số lao động có mặt trước khi tạm dừng sản xuất, kinh doanh.

Thẩm quyền xác định giá trị tài sản bị thiệt hại đối với DN thuộc UBND địa phương quản lý, do cơ quan Tài chính địa phương xác định; đối với DN thuộc Bộ, ngành Trung ương quản lý, do cơ quan tài chính của Bộ, ngành hoặc Bộ Tài chính xác định. Giá trị tài sản bị thiệt hại được tính so với giá trị tài sản theo báo cáo kiểm kê tài sản gần nhất trước thời điểm bị thiệt hại.

Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ khi nhận được đề nghị của DN, cơ quan xác định số lượng lao động thuộc diện tham gia BHXH tạm thời nghỉ việc, hoặc cơ quan xác định giá trị tài sản bị thiệt hại có trách nhiệm xem xét, xác định và có văn bản trả lời DN.

Trong thời gian tạm dừng đóng vào Quỹ Hưu trí và tử tuất, không thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng hoặc kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT đối với các DN bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 gây ra, nếu DN không có dấu hiệu vi phạm. Đồng thời, hằng tháng đôn đốc DN đóng đầy đủ, kịp thời vào các loại quỹ để đảm bảo quyền lợi NLĐ.

Kết thúc thời gian tạm dừng đóng (hết tháng 6-2020), BHXH các địa phương kịp thời thông báo và đôn đốc DN đóng đầy đủ các quỹ, bao gồm cả việc đóng bù Quỹ Hưu trí và tử tuất của thời gian tạm dừng đóng trước đó. Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam cũng đang đề xuất Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đồng ý cho hưởng chế độ ốm đau trong thời gian cách ly đối với những người bị cách ly y tế để phòng dịch theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

CHẤN HƯNG (Tổng hợp)