Phát biểu theo phong cách vận động tranh cử trước hàng trăm tướng lĩnh Mỹ hôm 30-9, Tổng thống Donald Trump đề xuất Lầu Năm Góc sử dụng các thành phố của nước này làm “thao trường” cho binh sĩ, một bước đi đáng chú ý so với tiền lệ tách biệt chính trị và quân đội.

Tổng thống Trump phát biểu trước các tướng lĩnh Mỹ hôm 30-9. Ảnh: Reuters

Trong phát biểu dài 72 phút tại cuộc họp đặc biệt của quân đội Mỹ ở căn cứ thủy quân lục chiến Quantico ở bang Virginia, ông Trump nêu lên nhiều luận điểm ưa thích, bao gồm đổi tên Vịnh Mexico, lên án tình trạng nhập cư trái phép và chỉ trích chính sách đa dạng hóa, công bằng và hòa nhập. Ông cũng chế giễu người tiền nhiệm Joe Biden và những người mà ông cho là “những kẻ cực đoan cánh tả”.

Thay đổi lớn về mối quan hệ dân sự - quân sự

Tuy nhiên, điểm nhấn xuyên suốt bài phát biểu là ông Trump biện minh cho việc sử dụng vũ lực quân sự tại các thành phố Mỹ và vai trò của Bộ Chiến tranh trong nhiệm vụ tuần tra nội địa. Những bình luận này đánh dấu một bước thay đổi lớn so với cách các tổng thống tiền nhiệm nói về mối quan hệ dân sự - quân sự và lưu ý rằng những đợt triển khai tương đối hạn chế của Vệ binh Quốc gia tại các thành phố Mỹ là khởi đầu cho một kỷ nguyên mới.

“Tôi sẽ không ngần ngại bảo vệ người dân khỏi tai họa khủng khiếp đang diễn ra từ bên trong”, Tổng thống Trump ám chỉ những người nhập cư bất hợp pháp, trước khi chỉ trích các thành phố Los Angeles, Portland, Seattle và Washington.

Đặc biệt, Tổng thống Trump cảnh báo về nguy cơ “xâm lược từ bên trong” và coi đây là “kẻ thù nội bộ”. Vì vậy, chủ nhân Nhà Trắng đề nghị quân đội sử dụng các thành phố “nguy hiểm” này làm “bãi tập huấn”, thúc giục các lãnh đạo Lầu Năm Góc “xử lý kẻ thù từ bên trong trước khi tình hình vượt khỏi tầm kiểm soát”. 

Ông Trump trước đó đã ra lệnh điều Vệ binh Quốc gia đến Washington, Memphis, Los Angeles và Portland bất chấp phản đối từ chính quyền địa phương. Đây là 4 thành trì của đảng Dân chủ mà nhà lãnh đạo Mỹ coi là “vô pháp luật” kể từ khi làn sóng biểu tình bùng phát tại đây hồi cuối nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Chính quyền Trump cũng dự định đưa Vệ binh Quốc gia đến các thành phố khác thuộc phe Dân chủ, bao gồm Chicago, Atlanta, Baltimore và New York.

Kế hoạch cải tổ vấp phản ứng

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng có bài phát biểu tại cuộc họp khẩn cấp hiếm hoi trên của quân đội Mỹ. “Kể từ thời khắc này, sứ mệnh duy nhất của cơ quan vừa được khôi phục, mang tên Bộ Chiến tranh, chính là đánh trận”, Bộ trưởng Hegseth nhấn mạnh, nhắc đến tên gọi mới của Bộ Quốc phòng Mỹ theo sắc lệnh hồi tháng 9 từ Tổng thống Trump.

Giống như những bình luận của ông Trump, Bộ trưởng Hegseth đã tìm cách vẽ lằn ranh giữa quân nhân tại ngũ và xã hội dân sự, điều mà các tổng thống và bộ trưởng quốc phòng trước đây thường từ chối thực hiện hoặc chỉ cảnh báo đây là một sự phân biệt nguy hiểm.

Tờ The Washington Post dẫn một báo cáo cho biết các lãnh đạo quân sự hàng đầu ở Mỹ đã chỉ trích gay gắt kế hoạch cải tổ chiến lược quốc phòng của Bộ trưởng Hegseth.

Nhiều lãnh đạo Lầu Năm Góc, bao gồm cả Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Dan Caine, đã công khai phản đối các đề xuất của vị “Bộ trưởng Chiến tranh” tự xưng này. Vấn đề bắt nguồn từ kế hoạch viết lại Chiến lược Quốc phòng Quốc gia (NDS) nhằm đưa quốc phòng nội địa trở thành ưu tiên hàng đầu của đất nước - thay vì tiếp tục tập trung vào các mối đe dọa an ninh toàn cầu từ Trung Quốc như lâu nay - và giảm hiện diện quân sự của Mỹ ở châu Âu, châu Phi.

Giới tướng lĩnh quân đội ngày càng lo ngại rằng các đề xuất trên là thiển cận và “có nguy cơ không phù hợp” do cách tiếp cận chính sách đối ngoại thường khó đoán và đôi khi mâu thuẫn của Tổng thống Trump. Tướng Caine được cho là muốn NDS tiếp tục tập trung vào việc răn đe và khả năng đánh bại Trung Quốc trong trường hợp xảy ra xung đột.

HẠNH NGUYÊN (Theo Politico, The Daily Beast)