Tổng thống Donald Trump tuyên bố Canada sẽ phải tốn 61 tỉ USD để tham gia lá chắn phòng thủ tên lửa “Vòm Vàng”, nhưng sẽ được miễn phí nếu trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ.

Thủ tướng Canada Mark Carney (trái) tiếp đón Vua Charles III và Hoàng hậu Camilla trước khi diễn ra phiên khai mạc Quốc hội Canada ngày 27-5. Ảnh: AFP

Chiến thuật đàm phán của ông Trump?

Tổng thống Trump đưa ra phát biểu trên (trên nền tảng Truth Social) vào ngày 27-5, đồng thời cho biết Canada đang “cân nhắc” lời đề nghị này.

Phía Canada lập tức phản hồi bài đăng của ông Trump. “Thủ tướng Mark Carney đã nói rõ trong mọi cơ hội, kể cả trong các cuộc trao đổi với Tổng thống Trump, rằng Canada là một quốc gia độc lập, có chủ quyền và vẫn sẽ như vậy”, một phát ngôn viên của Văn phòng Thủ tướng Canada nhấn mạnh trong tuyên bố.

Người phát ngôn này cũng cho biết các quan chức chính phủ liên bang đang thảo luận với Mỹ về những vấn đề liên quan đến an ninh, bao gồm “Vòm Vàng” và nâng cấp Bộ Tư lệnh phòng thủ không gian Bắc Mỹ (NORAD). Tuần rồi, Thủ tướng Carney cho biết viễn cảnh Canada tham gia “Vòm Vàng” đã được thảo luận ở cấp cao mặc dù ông không đề cập đến chi phí.

Bài đăng nói trên đánh dấu lần đầu tiên Tổng thống Trump đưa ra lời đe dọa “sáp nhập Canada” kể từ cuộc gặp giữa ông với Thủ tướng Carney tại Nhà Trắng hồi đầu tháng 5. Phát biểu mới có thể thổi bùng căng thẳng giữa hai nước láng giềng này. “Có vẻ như đây là một chiến thuật đàm phán, không đời nào Canada chấp nhận chi 61 tỉ USD” - Richard Shimooka, thành viên cấp cao tại Viện Macdonald-Laurier (Canada), nhận định.

Trước đó, Tổng thống Trump tuyên bố dự án “Vòm Vàng” sẽ tốn 175 tỉ USD và cam kết sẽ đưa hệ thống đi vào hoạt động vào cuối nhiệm kỳ của ông. Dự kiến, hệ thống “Vòm Vàng” sẽ được trang bị công nghệ “thế hệ tiếp theo” với khả năng đánh chặn các tên lửa từ mọi nguồn, trong đó có cả những tên lửa được phóng từ khoảng cách xa hoặc từ không gian, để tạo thành một lá chắn phòng thủ hoàn chỉnh bảo vệ lãnh thổ Mỹ. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng kế hoạch này sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn về kỹ thuật cũng như chính trị và có thể tốn kém hơn nhiều so với ước tính của nhà lãnh đạo Mỹ.

Vị thế của Ottawa

Trên thực tế, Canada có vai trò rất quan trọng đối với sự thành công của “Vòm Vàng” vì nước này cung cấp radar và không phận cần thiết để theo dõi các tên lửa đang bay đến ở Bắc Cực.

Canada sở hữu không phận rộng lớn, giúp Mỹ có một đường ngắm quan trọng để các cảm biến của quốc gia láng giềng bắn hạ tên lửa bay đến từ Trung Quốc và Nga. Tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) nếu khai hỏa từ Nga - một trong những mối đe dọa mà lá chắn “Vòm Vàng” được thiết kế để đánh chặn - sẽ bay qua không phận miền Bắc Canada để đến Mỹ.

Hơn nữa, về mặt lịch sử, Ottawa đã đóng vai trò lớn trong phòng thủ tên lửa và phòng không cho khu vực Bắc Mỹ.

Trong 67 năm qua, Mỹ và Canada đã duy trì thỏa thuận quốc phòng NORAD, bao gồm khả năng phát hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo. Canada đã đóng góp 40% chi phí đầu tư cho NORAD và sẽ bổ sung thêm 38 tỉ USD để hiện đại hóa NORAD trong 2 thập niên tới. Nếu không có sự hỗ trợ từ Canada, Mỹ sẽ gặp khó trong việc xây dựng một hệ thống phòng thủ quan trọng cho Bắc Mỹ.

Trách nhiệm của Canada trong NORAD đã trở thành tâm điểm chú ý khi Vòng Bắc Cực nổi lên như một tiền tuyến mới trong cuộc cạnh tranh địa chính trị với Nga và Trung Quốc.

HẠNH NGUYÊN
(Theo Financial Times, NDTV)