Hôm 13-4, Tổng thống Mỹ Donald Trump (ảnh) khẳng định Nhà Trắng sẽ sớm hoàn tất kế hoạch mở cửa trở lại nền kinh tế, đồng thời tuyên bố chỉ ông mới có quyền quyết định vấn đề này thay vì thống đốc các tiểu bang.

Ảnh: Getty Images

Phát biểu tại cuộc họp báo, Tổng thống Trump đồng ý việc áp dụng cách ly xã hội đã giúp ngăn dịch COVID-19 lan rộng. Các hướng dẫn này được Nhà Trắng ban hành vào ngày 16-3 và tiếp tục kéo dài ít nhất đến 30-4. Tuy nhiên, ông Trump hy vọng sẽ mở cửa trở lại nền kinh tế trước thời hạn khi dẫn các số liệu với đại ý rằng Mỹ có thể đã qua đỉnh dịch. Theo Reuters, chính quyền Trump đang chuẩn bị ra mắt hội đồng quốc gia về mở cửa lại nền kinh tế và có nhiều dấu hiệu cho thấy sẽ nới lỏng các hạn chế đi lại từ ngày 1-5.

Nhưng theo AFP, việc nới lỏng hoặc gỡ bỏ lệnh cách ly xã hội ở Mỹ chủ yếu do chính quyền tiểu bang quyết định. Vấn đề này đã khiến ông Trump nổi giận khi được hỏi liệu quyền lực của tổng thống có bị giới hạn bởi mô hình tự trị ở các tiểu bang. Đáp lại, ông Trump khẳng định tổng thống có "toàn quyền" và các thống đốc "biết điều đó". Chủ nhân Nhà Trắng còn nhấn mạnh bất kỳ quyết định nào về nới lỏng lệnh cách ly cũng như mở cửa trở lại nền kinh tế đều tùy thuộc vào ông. Tổng thống Trump cho biết chính phủ đang phối hợp chính quyền địa phương và sẽ sớm ban hành hướng dẫn nới lỏng qui định hạn chế hoạt động xã hội. Tuy không nói sẽ ra lệnh, nhưng ông cảnh báo thống đốc các bang nếu từ chối sẽ đối mặt "hậu quả chính trị".

Bất chấp tuyên bố cứng rắn của tổng thống, các chuyên gia pháp lý cho rằng theo Hiến pháp Mỹ, ông Trump không có toàn quyền can thiệp nhằm buộc các bang yêu cầu người dân đi làm trở lại hoặc khôi phục hoạt động của cơ quan chính quyền, doanh nghiệp. Mặt khác, giới quan sát nhận định thái độ của ông Trump có thể "châm ngòi" căng thẳng khi quan hệ với các thống đốc vốn đã không êm đẹp kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát.

Sự bất mãn được thể hiện rõ khi nhiều thống đốc từng lên tiếng chỉ trích chính phủ đùn đẩy trách nhiệm cho tiểu bang trong quá trình kiểm soát dịch bệnh. Mới đây, 10 tiểu bang ở bờ Đông và Tây nước Mỹ bao gồm tâm dịch New York xác nhận đang cùng nhau xây dựng lực lượng đặc nhiệm riêng, phụ trách triển khai kế hoạch nới lỏng cách ly xã hội mà không chờ đến khi có lệnh từ chính phủ liên bang. Các thống đốc còn nói rõ sẽ không đặt thời hạn cụ thể cho việc chấm dứt tình trạng kiểm soát đi lại, nhưng bất kỳ quyết định nào đều sẽ căn cứ vào khoa học hơn là mối quan tâm chính trị; quan trọng nhất vẫn là đặt sức khỏe của người dân lên hàng đầu.

Ông Trump vi phạm luật bầu cử?

Ngoài tuyên bố về quyền lực "tuyệt đối", Tổng thống Trump còn khiến các phóng viên "giật mình" khi cho phát đoạn clip với phong cách vận động tranh cử ngay trong cuộc họp báo của Nhà Trắng về COVID-19. Khẳng định chính quyền đã có những bước đi đúng đắn giúp giảm thiểu đáng kể thiệt hại do dịch bệnh, đoạn clip mặt khác "đánh" các hãng truyền thông khi nhấn mạnh chính họ đã hạ thấp cuộc khủng hoảng y tế trong giai đoạn đầu của đại dịch.

Nhiều trang tin tức phát sóng trực tiếp đã phải cắt chương trình. Các nhà phê bình cũng đồng loạt chỉ trích Tổng thống Trump khi cho rằng ông có thể vi phạm luật bầu cử, lạm dụng tiền thuế của dân thông qua việc sử dụng phòng họp Nhà Trắng cho mục đích tuyên truyền nhằm bù lại các chiến dịch vận động tranh cử đã hủy bỏ do ảnh hưởng của đại dịch.

Theo worldometers.info, tính tới chiều 14-4, Mỹ ghi nhận 588 ngàn ca nhiễm SARS-CoV-2 với gần 24 ngàn người tử vong. 

MAI QUYÊN (Theo Bloomberg, Guardian)