Phó Tổng thống Biden (giữa) trong cuộc gặp Tướng Odierno (trái) và Đại sứ Mỹ tại Iraq Christopher Hill. Ảnh: AP

Các nhà phân tích cho rằng việc Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden bất ngờ tới Iraq hôm 15-9 là có nhiều mục đích, nhưng quan trọng nhất là chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử và trưng cầu dân ý về quy chế “đi ở” của quân đội Mỹ tại Iraq, vào tháng 1-2010.

Theo thỏa thuận giữa Washington và Baghdad hồi năm ngoái, 130.000 quân Mỹ tại Iraq hiện nay dự kiến sẽ giảm nhanh xuống còn 50.000 quân vào tháng 8-2010 và binh sĩ cuối cùng sẽ về nước vào năm 2011. Hồi tháng 6 năm nay, Mỹ đã thực hiện cam kết rút lực lượng chiến đấu khỏi các thành phố, trao quyền kiểm soát an ninh cho quân đội Iraq. Theo ông Biden, Tướng Ray Odierno, Tư lệnh quân đội Mỹ ở Iraq, rất lạc quan về sự sẵn sàng của quân đội Iraq, cho phép quân đội Mỹ rút quân đúng như kế hoạch.

Thế nhưng, các quan chức Mỹ lại có nhiều thông điệp trái ngược. Trong chuyến thăm Iraq hồi tháng rồi của ông Biden, chính quyền Baghdad đã đề nghị tiến hành cuộc trưng cầu dân ý, mà nếu được thông qua thì thời hạn chót rút hoàn toàn quân Mỹ có thể sẽ rút ngắn lại trong năm tới. Baghdad cũng cảnh báo Washington không nên quá tham vọng giải quyết căng thẳng giáo phái ở Iraq vì sự can thiệp của Mỹ có thể gây ra nhiều mâu thuẫn mới.

Các quan chức Mỹ lo ngại khó có thể thực hiện việc rút quân mà không gây bất ổn chính trường đang bế tắc của Iraq. Họ cho rằng cuộc tranh chấp lãnh thổ giữa người A-rập với người Kurd ở khu tự trị phía Bắc có thể là “điểm yếu” để Al Qaeda khai thác gây bất ổn. Thế nên, Tướng Odierno mới đây thảo một kế hoạch (chưa được nhất trí) để quân Mỹ cùng tuần tra với quân đội Iraq và người Kurd ở phía Bắc, cho phép Mỹ giám sát tốt hơn ở cả hai bên, nhằm giảm nguy cơ xảy ra đối đầu nguy hiểm.

Trong chuyến đi này, ông Biden có cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Iraq là người Hồi giáo dòng Sunni, Shiite và người Kurd, với hy vọng giúp giải quyết tranh chấp lãnh thổ, nhưng không có một giải pháp cụ thể nào. Xác nhận cuộc trưng cầu dân ý về quy chế quân đội Mỹ sẽ được tổ chức, nhưng ông Biden cho rằng Iraq còn cần thực hiện một số bước. Tướng Odierno thừa nhận tình hình an ninh ở Iraq luôn tiềm ẩn nguy cơ bất ổn. Cùng thời điểm ông Biden tới Baghdad, lực lượng nổi dậy đã bắn 4 quả pháo vào Vùng Xanh, làm thiệt mạng 2 dân thường và 5 người khác bị thương; một vụ đánh bom vệ đường làm 3 người chết ở Falluja, phía Tây Baghdad... Do đó, theo Tướng Odierno, Mỹ chưa thể rời khỏi Iraq sớm được.

N. MINH (Theo Washingtonpost, AP, Reuters)