21/11/2011 - 10:38

Người thừa kế của Gadhafi bị bắt

Ngày 19-11, Saif al-Islam Gadhafi, người từng được “cơ cấu” để kế vị Muammar Gadhafi - tổng thống Libye bị lật đổ và sát hại hồi tháng 10 vừa qua- đã bị bắt giữ tại một khu vực sa mạc ở phía Nam nước này khi đang tìm cách trốn sang Niger. Trong số 8 người con của ông Gadhafi, con trai thứ hai Saif al-Islam, 39 tuổi, được xem là nổi bật nhất bởi có vai trò quan trọng trong bộ máy cầm quyền và những mối quan hệ với phương Tây.

* Từ nhà cải cách cởi mở...

Saif al-Islam (trái) được đưa lên máy bay sau khi bị bắt. Ảnh: Reuters 

Saif al-Islam (có nghĩa là thanh gươm Hồi giáo) được biết nhiều ở phương Tây do có thời gian khá dài học tại Trường Kinh tế Luân Đôn (LSE) danh giá ở Anh, nơi anh ta sở hữu căn hộ trị giá 16 triệu USD. Saif al-Islam được nhìn nhận như một nhà cải cách khi kêu gọi đổi mới chính trị ở Libye. Quỹ Gadhafi do Saif al-Islam đứng đầu đã thúc đẩy những cải cách như mở rộng tự do báo chí, thông qua hiến pháp và thừa nhận những vi phạm nhân quyền trong quá khứ. Quỹ này từng hào phóng tặng gần nửa triệu USD cho LSE (chính vì điều đó mà lãnh đạo LSE là Howard Davies gần đây đã phải từ chức, còn LSE cũng tiến hành điều tra tính xác thực của luận án tiến sĩ hồi năm 2008 của Saif al-Islam, vốn bị nghi ngờ là đạo văn).

Saif al-Islam giữ vai trò chủ chốt trong cuộc thương lượng về việc Libye từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân và hóa học để đổi lấy việc Mỹ và Liên minh châu Âu dỡ bỏ cấm vận chống nước này vào năm 2004. Sau đó, Thủ tướng Anh lúc ấy là Tony Blair đã tới thăm Thủ đô Tripoli và gặp gỡ đại tá Gadhafi- cái gai trong mắt phương Tây. Saif al-Islam cũng đàm phán việc phóng thích 6 nhân viên y tế người Bulgarie bị bắt với cáo buộc làm nhiễm HIV cho trẻ em tại một bệnh viện ở Libye; bồi thường cho gia đình các nạn nhân vụ đánh bom máy bay trên bầu trời Lockerbie (Scotland) năm 1988, vụ tấn công một hộp đêm ở Đức năm 1986 và vụ đánh bom máy bay của hãng hàng không Pháp UTA năm 1989. Chưa hết, anh ta còn có phần trong quyết định gây tranh cãi hồi năm 2009 của chính quyền Scotland về việc phóng thích Abdelbaset al-Megrahi, kẻ bị truy tố trong vụ Lockerbie. Ngoài mối quan hệ với các quan chức Anh, Saif al-Islam còn quen biết một số nhân vật của Hoàng gia, từng hai lần gặp gỡ Hoàng tử Andrew. Trong mắt phương Tây, Saif al-Islam là nhà lãnh đạo “chấp nhận được”.

Trong cuộc sống, Saif al-Islam có sở thích nuôi thú dữ. Nhà anh ta có 2 con cọp và Saif al-Islam rất thích lái những chiếc falcon đi săn bắn trên sa mạc- thú tiêu khiển trước đây của các vị vua A-rập. Saif al-Islam còn là một họa sĩ nghiệp dư, từng triển lãm tranh ở nhiều nơi trên thế giới và nhận được không ít chỉ trích từ giới phê bình nghệ thuật.

...tới bị truy nã vì tội ác chống lại loài người

Khi cuộc nổi dậy chống chế độ Gadhafi nổ ra vào tháng 2 năm nay, người ta thấy một Saif al-Islam hoàn toàn khác. Anh ta gọi những người biểu tình là “lũ chuột” và tuyên bố sẽ chiến đấu tới giọt máu cuối cùng. Trong cuộc chiến này, 3 con trai của ông Gadhafi đã thiệt mạng. 4 người con còn lại (gồm 3 trai, một gái) thì chạy sang các nước láng giềng Algérie và Niger tị nạn. Là nhân vật có quyền lực chỉ sau cha mình (dù không nắm chức vụ chính quyền nào) nên Saif al-Islam bị truy lùng ráo riết. Anh ta cùng Gadhafi và trùm tình báo Abdullah al-Senussi bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã vì phạm tội ác chống lại loài người (ra lệnh đàn áp dã man người biểu tình). Hồi tháng 8 khi Tripoli thất thủ, ICC thông báo đã bắt được Saif al-Islam và chuẩn bị dẫn độ anh ta sang Hà Lan, nơi tòa này đặt trụ sở. Tuy nhiên, sau đó Saif al-Islam xuất hiện trước giới truyền thông ngay tại Tripoli để bác bỏ thông tin trên. Một ngày trước khi ông Gadhafi bị bắt và bị giết, Saif al-Islam lại may mắn thoát chết dù đoàn xe hộ tống bị NATO không kích. Sau đó lại có tin nói rằng anh ta muốn nộp mình cho ICC.

Được sự ủng hộ của bộ tộc Tuareg cũng như một số lính đánh thuê, phương Tây và chính quyền mới ở Libye từng lo ngại Saif al-Islam có thể lẩn trốn suốt đời tại khu vực rừng núi giáp với Niger, Algérie và Mali. Thế nhưng cuối tuần rồi, anh ta đã bị bắt với một vết thương ở tay mà không có bất kỳ sự kháng cự nào. Một điều có thể khiến chính quyền mới thất vọng là chỉ thu được vài ngàn USD, trong khi trước đó họ tin rằng Saif al-Islam biết nơi cất giấu hàng tỉ đô-la công quỹ.

QUỐC KHÁNH (Theo Reuters, BBC)

Ngày 19-11, dư luận thế giới đã đồng loạt kêu gọi các nhà chức trách Libye và ICC đảm bảo thực thi công lý trong vụ xét xử Saif al-Islam.

Người phát ngôn của NATO, bà Oana Lungescu, cho biết tổ chức quân sự này tin tưởng việc đảm bảo công lý sẽ giúp Libye xây dựng nhà nước pháp quyền trên cơ sở tôn trọng quyền của người dân. Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) cho rằng việc bắt giữ Saif al-Islam là một sự kiện quan trọng tại Libye và là bước tiến nhằm đảm bảo công lý cho người dân đất nước Bắc Phi này.

Liên minh châu Âu (EU) hối thúc Hội đồng Dân tộc Chuyển tiếp (NTC) của Libye giao nộp an toàn Saif al-Islam cho ICC. Các nước Mỹ, Anh, Pháp cũng hối thúc nhà cầm quyền mới của Libye đảm bảo một phiên tòa công bằng, xét xử nhân đạo và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế dành cho Saif al-Islam.

Trong phát biểu đầu tiên sau vụ bắt giữ, Thủ tướng lâm thời Libye Abdel Rahim al-Kib cam kết Saif al-Islam sẽ được đối xử theo đúng luật pháp quốc tế và xét xử công bằng. Ông cũng khẳng định các cơ quan tư pháp của Libye sẽ nhanh chóng liên hệ với ICC để quyết định địa điểm xét xử Saif al-Islam.

(TTXVN)

Chia sẻ bài viết