Ngày 24-3, các nhà ngoại giao Mỹ - Nga gặp nhau tại thủ đô của Saudi Arabia như một phần của tiến trình đàm phán hòa bình Nga - Ukraine do chính quyền Tổng thống Donald Trump làm trung gian. Washington lạc quan hy vọng bất kỳ thỏa thuận nào đạt được sẽ mở đường cho lệnh ngừng bắn toàn diện vào ngày 20-4.

Tòa nhà chung cư bị máy bay không người lái tấn công ở Kiev ngày 23-3. Ảnh: Reuters

Nhà Trắng cho biết, mục đích chính của đàm phán hiện nay là đạt được lệnh ngừng bắn trên Biển Đen, tạo điều kiện cho tự do vận chuyển hàng hải. Hai bên còn có thể thảo luận điều kiện khôi phục thỏa thuận ngũ cốc ​​Biển Đen năm 2022 mà Điện Kremlin đã rút lui sau cáo buộc phương Tây không thực hiện cam kết nới lỏng trừng phạt đối với hoạt động xuất khẩu nông sản và phân bón của Nga.

Trước đó, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Mike Waltz cho biết vấn đề giới tuyến giữa Nga và Ukraine bao gồm “những biện pháp kiểm chứng, đóng băng các vị trí hiện tại, đảm bảo hòa bình” có thể được đề cập. Cuộc đàm phán cũng tập trung vào loạt biện pháp xây dựng lòng tin nhằm chấm dứt xung đột, bao gồm tương lai trẻ em Ukraine đã bị đưa đến Nga trong các đợt sơ tán do chiến sự.

Ukraine kêu gọi gây sức ép lên Nga

Hội đàm diễn ra một ngày sau cuộc gặp giữa phái đoàn Mỹ với nhóm quan chức Ukraine do Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov dẫn đầu. Washington chưa đưa ra bất cứ thông tin nào, trong khi Bộ trưởng Umerov cho biết tiến trình đàm phán diễn ra “hiệu quả, tập trung” với nội dung “mang tính xây dựng và có ý nghĩa”. 

Trong nhiều vấn đề được nêu ra, ông Umerov cho biết 2 bên đã thảo luận khả năng bảo vệ các địa điểm năng lượng và cơ sở hạ tầng quan trọng trong bối cảnh thỏa thuận ngừng bắn một phần vẫn còn gây tranh cãi khi Nga lẫn Ukraine đưa ra thông số khác nhau. Ông Umerov nói thêm rằng mục tiêu của Ukraine là đảm bảo “nền hòa bình công bằng và lâu dài” cho đất nước và người dân, rộng hơn là cho toàn bộ châu Âu. “Chúng tôi đang nỗ lực để biến mục tiêu đó thành hiện thực” - Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine chia sẻ.

Trong bài đăng trên Instagram, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết đã nhận bản tóm tắt về các cuộc đàm phán giữa nhóm quan chức nước này và phái đoàn Mỹ. “Chúng tôi đang làm việc theo cách hoàn toàn mang tính xây dựng và cuộc gặp đã diễn ra khá hữu ích. Công việc của các phái đoàn vẫn tiếp tục” - nhà lãnh đạo này nhận định. Đồng thời, ông Zelensky kêu gọi các đồng minh gây thêm áp lực lên Mát-xcơ-va để chấm dứt chiến tranh sau thông tin gần 150 máy bay không người lái của Nga tấn công Kiev và các thành phố khác của Ukraine chỉ trong một đêm 23-3, khiến ít nhất 7 người thiệt mạng. “Cần phải có những quyết định mới và tăng cường hơn nữa áp lực lên Nga để chấm dứt các cuộc không kích và cuộc chiến này” - ông Zelensky đăng trên mạng xã hội.

Đặc phái viên Mỹ tin tưởng ông Putin

Trong buổi phỏng vấn với đài Fox News, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ, Steve Witkoff bày tỏ hy vọng về “tiến triển thực sự” chẳng hạn như một lệnh ngừng bắn ở Biển Đen tại các cuộc đàm phán ở Saudi Arabia. Theo lời quan chức này, Tổng thống Nga Vladimir Putin rõ ràng muốn hòa bình và không có kế hoạch chiếm đóng toàn bộ châu Âu. Ông Witkoff mô tả nỗi sợ về một cuộc chiến rộng lớn hơn của Nga tại châu Âu là “giả thuyết”. “Tôi không thấy rằng ông ấy (Putin) muốn chiếm toàn bộ châu Âu. Và tôi nghĩ rằng người châu Âu cũng đang bắt đầu tin vào điều đó”, ông Witkoff nói.

Về phần châu Âu, ông Witkoff ngược lại bác bỏ đề xuất của Thủ tướng Anh Keir Starmer về “liên minh tự nguyện” giữa một số nước khu vực cũng như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để hỗ trợ quân sự và triển khai lực lượng trên bộ gìn giữ hòa bình tới Ukraine sau lệnh ngừng bắn. Theo quan chức Mỹ, đây là cử chỉ “ra vẻ cho có” khi ông Starmer cùng nhiều nhà lãnh đạo châu Âu khác vẫn giữ quan niệm đơn giản rằng tất cả đều phải giống Winston Churchill - cố Thủ tướng Anh từng được cho giục Mỹ tấn công hạt nhân chống lại Liên Xô để giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh.

Trước thái độ lạc quan từ Washington, người dẫn đầu phái đoàn Nga, Thượng nghị sĩ Grigory Karasin cho biết ông và người đồng hành Sergey Beseda thuộc Cơ quan An ninh Liên bang (FSB) sẽ tiếp cận các cuộc đàm phán với tâm thế “đối đầu và xây dựng”. Dù vậy, ông Karasin hy vọng các bên có thể đạt tiến bộ để giải quyết ít nhất một vấn đề. Trước đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã hạ thấp khả năng về giải pháp hòa bình nhanh chóng với cảnh báo các cuộc đàm phán chỉ mới bắt đầu và thách thức vẫn còn phía trước khi nhiều câu hỏi về cách thực hiện lệnh ngừng bắn tiềm năng đến nay chưa có lời giải. Ông Peskov cũng làm rõ trọng tâm của Nga trong đàm phán với Mỹ thời điểm hiện nay chỉ xoay quanh khả năng nối lại thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen năm 2022. Theo giới quan sát, điều này cho thấy kỳ vọng giữa Nga và Mỹ đối với khả năng chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine vẫn còn khoảng cách khá lớn.

MAI QUYÊN (Theo Guardian, DW)