TRÍ VĂN

Giới chức Mỹ đang tỏ ra lo ngại trước việc Trung Quốc ồ ạt bán vũ khí cho Trung Ðông, bởi hành động này có thể làm suy yếu việc quân đội Mỹ tương tác với các đối tác giàu tiềm năng tại khu vực này.

Theo giới chuyên gia, dù Trung Quốc không cung cấp các loại vũ khí có thể trực tiếp thay thế các loại vũ khí của Mỹ nhưng lo ngại đối với những gì mà Bắc Kinh đang cung cấp phản ánh mong muốn của các nước Trung Ðông trong việc đa dạng hóa nguồn cung ứng vũ khí. Thống kê cho thấy doanh số bán vũ khí của Trung Quốc ở Trung Ðông tăng tới 80% trong thập niên qua. Ðây được xem là kết quả của việc Bắc Kinh tăng cường quan hệ với các nước tại khu vực và sẵn sàng cung cấp vũ khí nhanh hơn nhưng lại ít điều kiện ràng buộc hơn so với Washington.

Máy bay huấn luyện L-15 mà Trung Quốc bán cho UAE. Ảnh: Sina

Phát biểu trong phiên điều trần trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ hồi tháng 3, Tướng Michael Kurilla, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM), thừa nhận rằng hoạt động bán vũ khí của Trung Quốc ở Trung Ðông “gia tăng đáng kể”. Ông Kurilla lo ngại nếu vũ khí Trung Quốc hiện diện tại Trung Ðông thì Mỹ không thể tích hợp chúng với vũ khí của xứ cờ hoa.

Trước đó, Colin Kahl, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng phụ trách chính sách Mỹ cũng cảnh báo rằng việc có mặt của khí tài quân sự Trung Quốc tại Trung Ðông có thể cản trở việc thiết lập mạng lưới hệ thống phòng không mà chính quyền Tổng thống Joe Biden đang thảo luận với các đối tác trong khu vực. “Một loạt thiết bị quân sự của Trung Quốc ở Trung Ðông sẽ không tương thích với các hệ thống vũ khí của chúng tôi và chúng sẽ không được phép cắm vào bất kỳ hệ thống mạng nào mà chúng tôi đang xây dựng. Chúng tôi sẽ không để các hệ thống phòng không của Trung Quốc tương tác với các hệ thống mạng của chúng tôi và tôi nghĩ rằng các đối tác của chúng tôi hiểu điều đó” - ông Kahl cho biết.

Trong nhiều thập niên qua, các quốc gia Trung Ðông, chủ yếu là các nước vùng Vịnh, là khách hàng chính của vũ khí do Mỹ sản xuất. Song, xu hướng này đang dần thay đổi. Vào những năm 2010, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã mua máy bay không người lái (UAV) vũ trang của Trung Quốc vào thời điểm Mỹ không xuất khẩu loại vũ khí này.

Và trong bối cảnh Mỹ do dự trong việc bán vũ khí cho các đối tác ở Trung Ðông và Bắc Phi, Trung Quốc tập trung vào việc “lấp đầy khoảng trống các hệ thống vũ khí chiến đấu hạng nhẹ, chi phí thấp”. Do đó, xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc sang khu vực này rất ấn tượng. Và đó là “một thành phần không thể tách rời” trong chiến lược của Trung Quốc nhằm trở thành nhà sản xuất vũ khí lớn và kiểm soát thị phần vũ khí toàn cầu. Emily Hawthorne, nhà phân tích Trung Ðông và Bắc Phi tại Công ty Tình báo rủi ro RANE (Anh), cho rằng việc Trung Quốc bán vũ khí cho Trung Ðông giữ vai trò rất quan trọng vì chúng giúp các nước trong khu vực tiết kiệm chi phí. Song, Bắc Kinh lại không bán những thiết bị chiến lược, cao cấp với công nghệ tiên tiến nhất.

Chính việc các nước Trung Đông tìm mua vũ khí của Trung Quốc đã khiến Mỹ hủy nhiều thỏa thuận hợp tác khác. Theo tờ Business Insider, Mỹ hồi tháng 1-2021 đã phê chuẩn thỏa thuận bán 50 chiến đấu cơ F-35 và 18 UAV MQ-4B cho UAE với giá 19 tỉ USD nhưng Washington sau đó từ chối thỏa thuận này vì lo ngại Trung Quốc “nhúng tay” vào cơ sở hạ tầng 5G của UAE và đầu tư phát triển tại cảng Khalifa. Kể từ đó, UAE mua 12 máy bay huấn luyện L-15 của Trung Quốc và tham gia vào cuộc tập trận không quân do Trung Quốc tổ chức.