Truyền thông Mỹ cho biết các quan chức Mỹ và Nga đã cùng nhau soạn thảo một kế hoạch mới để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, nhưng nỗ lực này khó đạt đột phá.

Tổng thống Ukraine Zelensky (phải) gặp người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan ngày 19-11. Ảnh: Reuters

Tờ Financial Times và Reuters đưa tin kế hoạch 28 điểm này yêu cầu Ukraine nhượng lại lãnh thổ mà họ kiểm soát ở phía Đông đất nước và giảm một nửa quy mô quân đội, những điều kiện mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trước đây đã bác bỏ. Các điều kiện khác bao gồm hạn chế viện trợ quân sự của Mỹ, Kiev từ bỏ tất cả vũ khí tầm xa và quân đội nước ngoài không được triển khai tại Ukraine.

Các nguồn thạo tin cho biết Ukraine có thể bị buộc phải cho Nga thuê vùng Donbass ở phía Đông đất nước theo kế hoạch mới. Đổi lại, Ukraine có được sự bảo đảm an ninh do Chính phủ Mỹ và châu Âu cung cấp để giúp duy trì bất kỳ lệnh ngừng bắn nào. 

Kế hoạch mới được soạn thảo bởi Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Steve Witkoff và người đồng cấp Nga Kirill Dmitriev vào tháng trước. Nó được đánh giá là lấy cảm hứng từ nỗ lực thành công của ông Trump trong thỏa thuận Gaza, xoay quanh 4 trụ cột chính gồm thúc đẩy hòa bình tại Ukraine, bảo đảm an ninh, củng cố an ninh châu Âu và định hình quan hệ tương lai giữa Mỹ với Nga và Ukraine.

Tuy nhiên, kế hoạch này khó tạo đột phá bởi nó dường như lặp lại những điều kiện mà Nga từng đặt ra để chấm dứt xung đột. Báo Washington Post ngày 20-11 dẫn một nguồn thạo tin cho biết đề xuất mới sẽ đại diện cho “sự đầu hàng hoàn toàn của Ukraine và Tổng thống Zelensky sẽ không chấp thuận điều đó”. Chưa rõ Nga sẽ phải thực hiện những điều gì theo thỏa thuận mới

Tổng thống Trump hôm 19-11 cho biết ông đã nói với người đồng cấp Nga Vladimir Putin rằng hãy để ông giải quyết cuộc chiến.

Theo Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Washington sẽ tiếp tục xây dựng danh sách các ý tưởng tiềm năng để chấm dứt chiến sự dựa trên ý kiến ​​đóng góp từ cả hai phía của cuộc xung đột. “Việc đạt được một nền hòa bình lâu dài sẽ đòi hỏi cả hai bên phải đồng ý với những nhượng bộ khó khăn nhưng cần thiết”, ông Rubio nói trên mạng xã hội X.

Trong các bình luận trên Telegram, Tổng thống Zelensky không đề cập đến khuôn khổ mới nhưng thúc giục Mỹ lãnh đạo hiệu quả để giúp kết thúc cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm rưỡi.

Nhà Trắng đã nói với Tổng thống Zelensky rằng ông phải đồng ý với các điều khoản của kế hoạch mới, vì bản thân đang ở thế yếu do vụ bê bối tham nhũng quy mô lớn liên quan đến một số cộng sự thân cận. Quốc hội Ukraine đã bãi nhiệm các bộ trưởng năng lượng và tư pháp nước này hôm 19-11. Trên thực địa, Nga sắp giành thêm lãnh thổ ở miền Đông Ukraine.

Cả hai yếu tố bất lợi này có thể khiến Tổng thống Zelensky có ít lựa chọn tốt khi Mỹ gia tăng sức ép nhằm buộc ông chấp nhận một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh mà phần lớn người dân Ukraine đều phản đối.

Một nhà ngoại giao châu Âu nhận xét đề xuất mới có thể là một nỗ lực khác của chính quyền ông Trump “nhằm dồn Kiev vào chân tường”, nhưng nói thêm rằng không thể có giải pháp nào mà không xem xét đến lập trường của Ukraine hoặc các đồng minh châu Âu. Trong khi đó, điều khoản cắt giảm quy mô quân đội Ukraine được xem như một yêu cầu của Nga hơn là đề xuất nghiêm túc.

Nga - Ukraine đã không đàm phán trực tiếp kể từ mùa hè và những nỗ lực khôi phục con đường ngoại giao phần lớn bị đóng băng kể từ Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga tại Alaska vào tháng 8. Cuộc gặp song phương thứ hai, dự kiến ​​diễn ra tại Budapest, đã thất bại do những yêu cầu của Nga.

Tổng thống Putin từ lâu yêu cầu Ukraine từ bỏ kế hoạch gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và rút quân khỏi 4 tỉnh mà nước này tuyên bố là một phần của mình. Mát-xcơ-va không phát tín hiệu từ bỏ bất kỳ yêu cầu nào trong số này và Kiev tuyên bố sẽ không chấp nhận chúng.

Nga hiện kiểm soát 99% lãnh thổ tỉnh Lugansk, 60% diện tích Donetsk, 70% tỉnh Zaporizhzhia và Kherson, cùng một số khu vực tại tỉnh Dnipropetrovsk, Sumy và Kharkov. Nếu tính cả bán đảo Crimea, Nga đang nắm giữ khu vực tương đương 19% diện tích Ukraine trước năm 2014.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)