Sau các tuyên bố trấn an của Mỹ về quan hệ đối tác quốc phòng vững chắc, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilbert Teodoro Jr. đã kêu gọi diễn giải hiệp ước phòng thủ chung linh hoạt hơn để tránh rơi vào “bẫy của Trung Quốc”.

Tàu của Cảnh sát biển Trung Quốc bắn vòi rồng vào tàu tiếp tế của Philippines. Ảnh: Reuters

Quan hệ Mỹ - Philippines ràng buộc bởi Hiệp ước Phòng thủ chung (MDT) ký năm 1951 và Thỏa thuận tăng cường hợp tác quốc phòng (EDCA) đạt được năm 2014. Năm ngoái, Washington công bố hướng dẫn mới, trong đó các cam kết MDT sẽ được kích hoạt nếu một trong 2 bên bị tấn công ở Biển Ðông. Tuy không nhắc Trung Quốc, hướng dẫn cũng đề cập những hình thức chiến tranh hiện đại, bao gồm “chiến thuật vùng xám” mà Bắc Kinh được cho sử dụng để khẳng định yêu sách chủ quyền trên Biển Ðông cũng như thử nghiệm mức độ can thiệp của Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương.

Trong năm qua, Philippines - Trung Quốc liên tục đổ lỗi cho nhau về các vụ va chạm trên Biển Ðông nhưng Manila đến nay chưa sẵn sàng kích hoạt hiệp ước MDT để tránh leo thang xung đột. Tuy nhiên, đang có nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc viện dẫn MDT để ngăn yêu sách rộng lớn hơn của Bắc Kinh. Trong bối cảnh đó, tại diễn đàn do Bộ Tư lệnh Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ tổ chức, Bộ trưởng Teodoro cho biết cần diễn giải MDT một cách linh hoạt hơn. Mặt khác, ông đánh giá ngoài hợp tác cùng đồng minh, vấn đề quan trọng với Philippines vẫn là tự xây dựng quân đội như biện pháp răn đe để bảo vệ chủ quyền.

Ý kiến của ông Teodoro được đưa ra sau khi người đứng đầu Bộ Tư lệnh Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, Ðô đốc Samuel Paparo để ngỏ khả năng tham vấn việc hộ tống tàu Philippines vận chuyển thực phẩm và vật tư cho lực lượng ở Biển Ðông. Về phần mình, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nói rằng không bao giờ có thể gán cho Trung Quốc cái mác “phá hoại hòa bình”; đồng thời đổ lỗi cho những tác nhân khác “xâm phạm và khiêu khích” ở Biển Ðông cũng như đưa lực lượng bên ngoài vào để phá hoại hòa bình và ổn định khu vực.

MAI QUYÊN (Theo Philstar, CBS News)