Ngoại trưởng Iran Manouchehr Mottaki (phải) trình kiến nghị với các đại sứ P5+1. Ảnh: AP

Tại cuộc họp của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ở Vienne (Áo) hôm 9-9, Ngoại trưởng Iran Manouchehr Mottaki đã đệ trình cho 5 thành viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức (gọi là nhóm P5+1) gói đề xuất mới về việc khởi động lại các cuộc đàm phán hạt nhân. Tuy nhiên, các nhà ngoại giao phương Tây cho biết tài liệu dài chưa tới 10 trang được chờ đợi rất lâu này đã bỏ qua những vấn đề quan trọng xung quanh chương trình sản xuất nhiên liệu hạt nhân của Iran, và chỉ tập trung vào các vấn đề quốc tế khác. Kiến nghị của Tehran được cho là không có gì mới, đơn giản chỉ là tóm tắt các đề xuất đã được đưa ra trước đây, cũng như tuyên bố sẽ hợp tác tốt hơn với cộng đồng quốc tế. Trong khi đó, trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Saeed Jalili cũng công khai bác bỏ khả năng thỏa hiệp, khi nói rằng Tehran sẽ không bao giờ từ bỏ quyền theo đuổi chương trình hạt nhân hoặc chờ đợi sự cho phép của các nước khác.

Phản ứng trước các đề xuất mới của Iran, Đại sứ Mỹ tại LHQ Susan Rice cho biết Washington từng hy vọng nội dung trong đề xuất là phản hồi “nghiêm túc, có ý nghĩa lớn và mang tính xây dựng” trước yêu cầu của Tổng thống Barack Obama. Các nước P5+1 khác cũng từng chờ đợi Iran có thể đồng ý “đóng băng” việc sản xuất nhiên liệu hạt nhân, để đổi lại việc phương Tây dừng áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế mới.

Trong khi đó, nhấn mạnh mối đe dọa hạt nhân từ Iran, Đặc phái viên Mỹ tại IAEA Glyn Davies cảnh báo rằng Tehran đã có đủ nhiên liệu để chế tạo bom nguyên tử. Trước đây, các quan chức Mỹ từng nhiều lần cảnh báo tương tự, nhưng theo các nhà ngoại giao, những đánh giá mới của ông Davies là nhằm gây sức ép lên cộng đồng quốc tế nhằm thống nhất phản ứng trước tiềm lực hạt nhân của Iran, và tiến tới trừng phạt nghiêm khắc hơn trong tháng này.

P5+1 dự kiến sẽ triệu tập cuộc họp trước thềm phiên họp Đại hội đồng LHQ ở New York vào tuần tới. Mỹ, Anh, Pháp và Đức đang thúc đẩy tăng cường trừng phạt kinh tế đối với Iran, nhưng vẫn còn hoài nghi liệu Nga và Trung Quốc, vốn có quyền phủ quyết tại HĐBA và muốn giữ quan hệ kinh tế - chính trị với Tehran, có nhất trí với họ hay không.

Bên cạnh đó, Mỹ và các đồng minh vẫn chưa thống nhất đánh giá về thời gian Iran có thể chế tạo bom hạt nhân. Israel, đồng minh quan trọng của Mỹ ở Trung Đông bị Iran xem là “quốc gia không đội trời chung”, cho rằng Iran có thể chỉ mất vài tháng nữa để chế tạo bom nguyên tử, trong khi tình báo Mỹ cho là có thể phải mất vài năm. Vốn không còn kiên nhẫn về vấn đề hạt nhân của Iran, một số quan chức Tel Aviv đã chỉ trích Washington đang tự lừa dối mình khi nghĩ rằng ngoại giao sẽ thuyết phục được Tehran từ bỏ chương trình hạt nhân.

N. KIỆT
(Theo WSJ, Reuters, NYT)