ÐỨC TRUNG (Tổng hợp)

Kết thúc 2 ngày đàm phán tại thành phố Detroit (tiểu bang Michigan của Mỹ), hội nghị Bộ trưởng Thương mại của các nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) không ra được tuyên bố chung vì bất đồng trong cuộc chiến Ukraine.

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai (trái) và Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào tại cuộc gặp ở Detroit hôm 26-5. Ảnh: CCM

Tầm nhìn thương mại của Mỹ

Ðại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai hôm 26-5 đã đưa ra tuyên bố chủ tọa tóm tắt các cuộc thảo luận, nhấn mạnh vào tính toàn diện, cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và tính bền vững. Tuyên bố có đoạn: “Chúng tôi tái khẳng định quyết tâm mang lại một môi trường đầu tư và thương mại tự do, cởi mở, công bằng, không phân biệt đối xử, minh bạch, toàn diện và có thể dự đoán được”. Các Bộ trưởng Thương mại APEC cũng tái khẳng định cam kết đối với một hệ thống thương mại đa phương dựa trên quy tắc, với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) là trung tâm.

Tuy nhiên, hội nghị đã không thể đưa ra được tuyên bố chung do Nga và Trung Quốc phản đối câu chữ liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Tại Hội nghị thượng đỉnh ở Bangkok (Thái Lan) hồi tháng 11 năm ngoái, các nhà lãnh đạo APEC phê chuẩn nhóm từ “hầu hết các thành viên” lên án mạnh mẽ cuộc chiến ở Ukraine và hậu quả đau đớn về con người và tác động kinh tế của nó. Nhưng ở hội nghị Bộ trưởng Thương mại lần này, Nga và Trung Quốc phản đối cách dùng cụm từ như vậy trong tuyên bố chung, dù trong đó có nêu những quan điểm khác biệt về cuộc chiến Ukraine và xác định “APEC không phải là diễn đàn để giải quyết các vấn đề an ninh”. Dẫu vậy, Ðại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai trong cuộc họp báo sau đó bày tỏ hy vọng các nhà lãnh đạo APEC sẽ có thể thông qua tuyên bố chung tại Hội nghị thượng đỉnh ở thành phố San Francisco (bang California) vào tháng 11 tới.

Bà Katherine Tai cũng giải thích lý do Mỹ chọn Detroit làm nơi tổ chức hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC. Theo bà, Mỹ muốn giới thiệu Detroit với tư cách lịch sử là một thành phố bị ảnh hưởng nặng nề bởi quá trình tự do hóa thương mại mạnh mẽ, nhưng đã chứng kiến sự tái sinh và chuyển sang công nghệ giao thông xanh mới. “Tôi tin tưởng rằng danh tiếng của APEC với tư cách là nơi ươm mầm các ý tưởng và chất xúc tác cho sự hợp tác cũng có thể mang lại lợi ích cho chúng ta trong việc thúc đẩy cuộc đua lên vị trí cao nhất cho người lao động trong khu vực (châu Á - Thái Bình Dương”, bà Tai chia sẻ. Theo tờ Financial Times, hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC ở Detroit là dịp để Ðại diện Thương mại Mỹ thúc đẩy rộng rãi tầm nhìn của chính quyền Tổng thống Joe Biden về chính sách thương mại “lấy người lao động làm trung tâm”.

Trung - Mỹ trao đổi về quan hệ thương mại

Hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC 2023 có sự hiện diện của Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Ðào. Trước khi dự hội nghị ở Detroit, ông Vương hôm 25-5 đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo tại Washington nhằm thảo luận các vấn đề liên quan đến thương mại song phương và đây được coi là chuyến thăm thủ đô Mỹ đầu tiên của một quan chức cấp cao Trung Quốc kể từ năm 2020.

Riêng tại Detroit hôm 26-5, Bộ trưởng Vương Văn Ðào đã gặp Ðại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai bên lề hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC. Văn phòng Ðại diện Thương mại Mỹ cho biết tại cuộc gặp, bà Tai đã bày tỏ lo ngại về các hành động gần đây của Bắc Kinh đối với các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc. Thông cáo báo chí của văn phòng này có đoạn: “Ðại diện thương mại Mỹ nhấn mạnh cần thiết phải giải quyết tình trạng mất cân bằng nghiêm trọng do cách tiếp cận phi thị trường, do nhà nước lãnh đạo của Trung Quốc, đối với nền kinh tế và chính sách thương mại. Bà cũng nêu quan ngại về các hành động của Trung Quốc đối với các công ty Mỹ hoạt động ở đó”. Bà cũng thảo luận về tầm quan trọng của mối quan hệ thương mại Mỹ - Trung trong nền kinh tế thế giới cũng như sự cần thiết của việc cả hai bên tiếp tục gắn kết với nhau.

Trong khi đó, theo Tân Hoa xã, hai bên đã có những trao đổi “thẳng thắn, thực tế và sâu sắc” về quan hệ thương mại và kinh tế Trung - Mỹ, cũng như các vấn đề khu vực và đa phương hai bên cùng quan tâm. Thông cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết ông Vương đã nói rõ về những lo ngại của Bắc Kinh đối với vấn đề Ðài Loan, thuế quan từ thời Tổng thống Donald Trump và Khuôn khổ kinh tế Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương của Tổng thống Biden - một thỏa thuận thương mại loại trừ Trung Quốc và tập trung vào cơ sở hạ tầng, khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và năng lượng sạch.

Cuộc gặp giữa Bộ trưởng Thương mại Vương Văn Ðào với giới chức thương mại hàng đầu của Mỹ diễn ra sau khi Tổng thống Biden tỏ ra lạc quan về khả năng “tan băng” trong quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Ông Biden đưa ra nhận định này sau khi Nhóm các nền kinh tế hàng đầu thế giới (G7) tại Hội nghị thượng đỉnh ở thành phố Hiroshima (Nhật Bản) thông qua tuyên bố chung hôm 20-5 khẳng định: “Cách tiếp cận về chính sách của chúng tôi không nhằm phương hại tới Trung Quốc hay tìm cách ngăn sự phát triển và tiến bộ kinh tế của Trung Quốc... Chúng tôi sẽ không tách ly hay co cụm. Ðồng thời, chúng tôi nhận thấy sức dẻo dai của nền kinh tế đòi hỏi phải giảm rủi ro và đa dạng hóa…”. Tuyên bố này cho thấy các cường quốc kinh tế không muốn “tách ry” mà chỉ muốn “giảm rủi ro” trong hợp tác kinh tế với Trung Quốc.

Bất chấp tuyên bố của Tổng thống Biden và G7, Trung Quốc ngày 21-5 chính thức tuyên bố các sản phẩm do Công ty chip Micron của Mỹ sản xuất có rủi ro an ninh quốc gia và sẽ bị cấm bán cho các nhà khai thác cơ sở hạ tầng thông tin quan trọng trong nước. Đây là hành động trả đũa chính quyền Mỹ cấm các công ty công nghệ nước này cung cấp chip tiên tiến hay chia sẻ công nghệ cho các công ty Trung Quốc. Bộ Thương mại Mỹ ngay lập tức  cho biết họ “kiên quyết phản đối các hạn chế không có cơ sở thực tế” và sẽ làm việc trực tiếp với chính quyền Trung Quốc để trình bày chi tiết lập trường của Washington và làm rõ động thái này của Bắc Kinh. Trong khi đó, giới nghị sĩ kêu gọi Chính phủ Mỹ phải có hành động đáp trả.