Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) Antonio Guterres lưu ý 2 tỉ người đang sống trong những khu vực xung đột bạo lực và thế giới hiện đối mặt với số cuộc xung đột cao nhất kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc năm 1945.

Phát biểu trước Ủy ban Kiến tạo hòa bình hôm 30-3, Tổng Thư ký Guterres cho rằng năm 2020 ghi nhận con số kỷ lục 56 cuộc xung đột, trải dài từ Yemen, Syria, Myanmar, Sudan cho đến Haiti và vùng Sahel châu Phi, với 2 tỉ người sống tại những quốc gia này.

Người Tigray lánh nạn tại Sudan xếp hàng chờ nhận cứu trợ.

Theo LHQ, mặc dù số người chết liên quan đến chiến trận ngày càng giảm, số lượng các cuộc xung đột xảy ra trong vài năm gần đây đang tăng. Ðiều này cộng với sự phân tán của các nhóm vũ trang có liên quan tới các mạng lưới khủng bố và tội phạm có tổ chức, đã khiến cho việc tìm kiếm giải pháp trở nên rất khó khăn. Kết quả là có rất ít cuộc xung đột được giải quyết bằng giải pháp chính trị. Những nguyên nhân phổ biến nhất của xung đột hiện nay bao gồm căng thẳng khu vực, sự phá vỡ pháp quyền, tình trạng vô chính phủ, thu lợi bất chính về kinh tế và tình trạng khan hiếm tài nguyên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu.

Một trong những cuộc xung đột gây chú ý nhất hiện nay là nội chiến ở Yemen, bùng phát từ năm 2014. Phiến quân Houthi đã giành quyền kiểm soát thủ đô Sanaa và phần lớn lãnh thổ phía Bắc Yemen, buộc chính phủ được quốc tế công nhận phải chạy về phía Nam. Năm 2015, liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu đã can thiệp quân sự vào Yemen nhằm khôi phục quyền lực của chính phủ quốc gia Trung Ðông này. Chiến dịch rơi vào bế tắc trong nhiều năm, gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng ở Yemen.

Phó Tổng Thư ký phụ trách vấn đề nhân đạo của LHQ Martin Griffiths gần đây đã kêu gọi thế giới đừng quá tập trung vào tình hình chiến sự ở Ukraine mà quên thảm họa tại Yemen. Theo ông Griffiths, Yemen đang hứng chịu “một trong những thảm họa nhân đạo nghiêm trọng nhất thế giới”, khi 19 triệu người ở nước này thiếu lương thực. Yemen thậm chí đã rơi vào “tình trạng khẩn cấp mãn tính”, với tỷ lệ dân số cần giúp đỡ tại quốc gia Arab nghèo nhất thế giới này đang là 75%, tương đương 23,4 triệu người. Trong năm 2021, hơn 2.500 dân thường Yemen thương vong trong xung đột, gần 300.000 người phải di tản. Kể từ năm 2015, 4,3 triệu người đã mất nhà cửa.

Kéo lùi tiến bộ về bình đẳng giới

Ðáng nói, phụ nữ và trẻ em gái tại Yemen đang phải hứng chịu nỗi đau của cuộc nội chiến dai dẳng. Sau khi nghiên cứu về vấn đề bạo lực giới, Huda Ali Alawi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ðào tạo của Phụ nữ tại Ðại học Aden (Yemen), khẳng định chiến tranh đã phủ bóng đen lên cuộc sống của phụ nữ nước này cả về chất lượng cuộc sống lẫn giáo dục, với số trường hợp tảo hôn tăng mạnh. Rất nhiều bé gái đã phải bỏ học giữa chừng do đời sống khó khăn và gia đình sơ tán. Nhiều gia đình đã mất đi thu nhập, do đó việc học của con gái họ không còn là ưu tiên hàng đầu. Xu hướng bạo lực liên quan đến giới tính cũng gia tăng kể từ khi xung đột xảy ra. Nhưng do định kiến xã hội nặng nề, các nạn nhân đều chọn im lặng. Ðây cũng là rào cản ngăn phụ nữ và trẻ em gái tìm kiếm sự giúp đỡ.

Còn ở vùng Tigray thuộc miền Bắc Ethiopia, khi xung đột nổ ra vào cuối năm 2020, nông sản thất thoát, kho lương thực thì bị cướp bóc, khiến 4,5 triệu người rất cần lương thực. Báo cáo hồi năm ngoái cho thấy trong số những trẻ em dưới 5 tuổi được tầm soát, tỷ lệ trẻ bị suy dinh dưỡng cấp tính đã vượt xa ngưỡng khẩn cấp 15%. LHQ cũng đã cảnh báo về cuộc khủng hoảng tại Tigray sau nhiều vụ giết hại dân thường và ít nhất 516 vụ hãm hiếp phụ nữ.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)