31/03/2020 - 06:56

Giảm thiểu thiệt hại do vi phạm hợp đồng vì liên quan đến dịch COVID-19

Đại dịch COVID-19 đang diễn ra trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, có thể khiến doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ về hợp đồng thương mại, như:  vi phạm thời gian giao hàng; vi phạm nghĩa vụ không giao đúng, đủ số lượng hàng hóa; nghĩa vụ thanh toán; vi phạm các thỏa thuận khác ghi trong hợp đồng... Làm thế nào để hạn chế thấp nhất khả năng xảy ra các tranh chấp hợp đồng trong và sau dịch COVID-19? Báo Cần Thơ giới thiệu tư vấn của luật sư Phan Đăng Hữu, Giám đốc Công ty Luật TNHH MTV An Khang.

Trước tiên, doanh nghiệp cần xác định dịch COVID-19 có phải là sự kiện bất khả kháng để được miễn trừ trách nhiệm nếu vi phạm hợp đồng thương mại hay không?

Theo Bộ luật Dân sự 2015, “sự kiện bất khả kháng” là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được, dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép. Theo đó, để được coi là sự kiện bất khả kháng, doanh nghiệp cần căn cứ quy định tại hợp đồng. Nếu hợp đồng có điều khoản quy định về sự kiện bất khả kháng và hậu quả pháp lý khi xảy ra sự kiện đó, các bên sẽ thực hiện theo thỏa thuận.

Trường hợp hợp đồng không quy định điều khoản về bất khả kháng thì các bên có thể viện dẫn quy định của pháp luật để giải thích và áp dụng. Tại điểm b khoản 1, Điều 294 Luật Thương mại 2005 quy định: Việc xảy ra sự kiện bất khả kháng thuộc trường hợp miễn trách nhiệm với hành vi vi phạm. Như vậy, để được áp dụng quy định về sự kiện bất khả kháng, cần đáp ứng đủ 3 điều kiện: xảy ra một cách khách quan (thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, các quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền..), không thể lường trước và không thể khắc phục.

Với sự việc xảy ra trong COVID-19, nhiều doanh nghiệp có thể đã thỏa mãn điều kiện xảy ra một cách khách quan và không thể lường trước. Tuy nhiên, với điều kiện không thể khắc phục, cần phải được xem xét và phân tích trong các trường hợp cụ thể. Nếu các bên chứng minh được do ảnh hưởng của dịch COVID-19, doanh nghiệp đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng của mình nhưng “không thể khắc phục được tình hình” thì các bên hoàn toàn có thể được miễn trừ nghĩa vụ nếu vi phạm hợp đồng.

Để được miễn trách nhiệm nếu vi phạm hợp đồng và hạn chế thấp nhất khả năng xảy ra các tranh chấp hợp đồng trong và sau COVID-19, doanh nghiệp nên thực hiện những điều sau: xem xét, đánh giá lại hợp đồng để xác định rõ tình trạng pháp lý làm căn cứ giải quyết khi có sự vi phạm; xác minh, thu thập chứng cứ chứng minh là đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép nhưng không thể khắc phục được; thông tin, thông báo kịp thời bằng văn bản cho bên kia biết về trường hợp vi phạm hợp đồng do sự kiện bất khả kháng mà doanh nghiệp không thể thực hiện được nghĩa vụ của hợp đồng; thỏa thuận đưa ra phương án, đề xuất giải quyết hậu quả pháp lý. Các bên có thể kéo dài thời hạn hoặc từ chối thực hiện hợp đồng theo điều 296 Luật Thương mại 2005. Việc kéo dài thời hạn theo điều luật này có thể lên tới 8 tháng.

Đối với các hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế, Việt Nam cũng là thành viên của Công ước Viên về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Tuy Công ước này không sử dụng thuật ngữ “sự kiện bất khả kháng”, nhưng có quy định “một bên không chịu trách nhiệm về việc không thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào của mình nếu chứng minh rằng việc không thực hiện nghĩa vụ đó là do sự cản trở ngoài tầm kiểm soát và không thể được trông đợi một cách hợp lý là đã lường trước các trở ngại này tại thời điểm ký kết hợp đồng hoặc đã tránh hoặc khắc phục nó hoặc hậu quả của nó”. Điều này cũng phù hợp với quy định tại khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015 “trở ngại khách quan là những trở ngại do hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình”.

Sự kiện bất khả kháng là vấn đề pháp lý quan trọng. Khi ký kết hợp đồng kinh doanh - thương mại, các bên cần đưa điều khoản này vào hợp đồng, xác định rõ các yếu tố của sự kiện bất khả kháng và có thể thỏa thuận các trường hợp cụ thể được xem là bất khả kháng, các trường hợp cụ thể được miễn trừ trách nhiệm.

Khi xảy ra sự kiện xét thấy có khả năng là sự kiện bất khả kháng, có thể dẫn tới hậu quả vi phạm hợp đồng, doanh nghiệp thực hiện các bước nêu trên để có thể được miễn trừ trách nhiệm do vi phạm hợp đồng, giảm thiểu thiệt hại cũng như hạn chế thấp nhất khả năng xảy ra tranh chấp.

Hoàng Yến (ghi)

Chia sẻ bài viết