Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ sớm công bố chiến lược về trí tuệ nhân tạo (AI) mới nhằm tạo ra một hệ thống AI “tự chủ” của châu Âu và giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ và Trung Quốc. Ý tưởng này đang được tranh luận sôi nổi trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về công nghệ tiên tiến.

Chủ tịch EC von der Leyen phát biểu tại một sự kiện hôm 3-10. Ảnh: Reuters

Theo Financial Times (FT), “Chiến lược Ứng dụng AI” mới của Ủy ban châu Âu (EC) sẽ thúc đẩy các công cụ AI do châu Âu phát triển để đảm bảo an ninh, khả năng phục hồi, đồng thời tăng cường khả năng cạnh tranh công nghiệp của khối gồm 27 quốc gia thành viên này. FT cho hay, chiến lược nhấn mạnh nhu cầu cải thiện việc sử dụng AI trong các lĩnh vực như y tế, quốc phòng và sản xuất.

Với chiến lược AI mới, EC đặt mục tiêu “củng cố chủ quyền AI của EU” bằng cách đẩy nhanh phát triển và sử dụng các công nghệ AI “tự chế”, gồm các chính sách nhằm thúc đẩy việc áp dụng các giải pháp AI tạo sinh có khả năng mở rộng và sao chép của châu Âu trong các cơ quan hành chính công; hình thành cơ sở pháp lý và đạo đức chung; đồng thời thu hút đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ. Lâu nay, các cơ quan hành chính công đóng vai trò trung tâm trong giúp các công ty khởi nghiệp AI phát triển thông qua nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp AI nguồn mở do châu Âu sản xuất.

Dự kiến, chiến lược mới cũng củng cố thị trường AI giữa các quốc gia thành viên; đưa ra các tiêu chuẩn an toàn và minh bạch; đồng thời mở rộng quan hệ đối tác quốc tế; tập trung vào phát triển công nghệ có trách nhiệm và bền vững trên phạm vi toàn cầu. Cuối cùng, chiến lược AI mới của EU hướng đến kết hợp giữa đổi mới với trách nhiệm, đảm bảo cho EU tự chủ hơn trong lĩnh vực AI và tạo điều kiện cho sự phát triển công nghệ cạnh tranh và minh bạch trong tương lai.

Phát biểu hôm 3-10, Chủ tịch EC Ursula von der Leyen cho biết EU muốn “đẩy nhanh áp dụng AI trên diện rộng” thông qua chiến lược AI mới nhằm đảm bảo châu Âu không bỏ lỡ công nghệ mới này. Theo bà von der Leyen, Brussels muốn định vị AI không chỉ là công cụ mà còn là “tài sản chiến lược” được tích hợp chặt chẽ vào các hệ thống thể chế, công nghiệp và an ninh của EU.

Ngoài ra, chiến lược còn cảnh báo về “sự phụ thuộc vào nền tảng AI của bên ngoài” - cơ sở hạ tầng và phần mềm cần thiết để xây dựng, đào tạo và quản lý các ứng dụng AI mà Brussels cho rằng có thể bị “các tác nhân nhà nước và phi nhà nước” lợi dụng, gây ra rủi ro cho chuỗi cung ứng. Những lo ngại này gia tăng kể từ khi Tổng thống Donald Trump “trở lại” Nhà Trắng, làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc của EU vào công nghệ Mỹ, dẫn đến kêu gọi độc lập về kỹ thuật số ở châu Âu.

Trong khi đó, Trung Quốc đang thách thức Mỹ, “lăm le” vị trí dẫn đầu toàn cầu về phát triển AI, khiến giới phân tích quan ngại rằng châu Âu có thể ít nhiều bị ảnh hưởng trong việc sử dụng công nghệ này trong tương lai.

Để hiện thực hóa các mục tiêu trong chiến lược, chẳng hạn như hỗ trợ ứng dụng AI trong lĩnh vực sản xuất và y tế, EC đang huy động số tiền 1 tỉ euro từ các chương trình tài trợ hiện có. Mặt khác, Brussels cũng muốn ưu tiên triển khai các công cụ hỗ trợ AI trong lĩnh vực quốc phòng trong bối cảnh các thành viên nhanh chóng tăng chi tiêu quốc phòng để ứng phó với mối đe dọa từ Nga và lo ngại về việc Mỹ rút khỏi an ninh châu Âu dưới thời Tổng thống Trump.

Trong những năm gần đây, châu Âu là điểm đến yêu thích của một số công ty AI đầy triển vọng, từ nhà sản xuất mô hình Mistral (Pháp) cho đến tập đoàn công nghệ quốc phòng Helsing (Đức). Song, EU vẫn phụ thuộc vào Mỹ về phần mềm, phần cứng và khoáng sản quan trọng cần thiết để phát triển AI, gồm công nghệ cho các hệ thống chỉ huy và kiểm soát, vốn được sử dụng để hướng dẫn quân đội và quản lý các hoạt động chiến trường. Do đó, EC muốn “đẩy nhanh phát triển và triển khai các hệ thống chỉ huy và kiểm soát do AI được châu Âu phát triển điều khiển; thúc đẩy “các mô hình biên giới chủ quyền” cho AI trong các lĩnh vực như phòng thủ không gian.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)