Ở phường Hưng Phú, quận Cái Răng, TP Cần Thơ, chỉ có một trường cấp 2 là Trường THCS Hưng Phú. Điểm đặc biệt của trường này là luôn biến động về mặt sĩ số vì học sinh (HS) đa phần là con nhà nghèo, phải vất vả mưu sinh nên các em thường bỏ học giữa chừng. Nhiều thầy cô của trường ngoài chuyên môn còn tình nguyện đảm trách công việc vận động HS ra lớp, cùng trích tiền lương đóng góp để giúp học trò của mình vượt khó đến trường.

Đồng lòng giúp học sinh nghèo, học sinh yếu

Theo ông Lê Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND phường Hưng Phú, phần lớn người dân ở đây đều nằm trong diện nghèo, cuộc sống chưa ổn định nên việc lo cho con đi học gặp nhiều trắc trở. Nhiều em nhỏ vì hoàn cảnh gia đình, chưa học xong cấp 1 đã sớm vào đời làm thuê. Với quyết tâm giúp HS nghèo, đặc biệt trong lứa tuổi cấp 2, có điều kiện đến trường, Hội Khuyến học của phường đã cùng với Trường THCS Hưng Phú lập câu lạc bộ (CLB) “Học sinh nghèo vượt khó - học tốt” vào tháng 4-2006, vận động các nhà hảo tâm hỗ trợ tiền, gạo, sách vở, dụng cụ học tập để giúp các em vượt khó đi học. Kinh phí của CLB chủ yếu từ quỹ khuyến học, quỹ phụ huynh học sinh, mạnh thường quân trong phường, Quỹ Tấm lòng vàng TP Cần Thơ, Hội Văn hóa Thụy Sĩ, Hội Chữ thập đỏ TP... Mỗi đầu năm học, Hội Khuyến học của phường và trường đều bình xét để trao học bổng cho HS. Những trường hợp khó khăn quá đều được thông báo để tìm biện pháp giúp đỡ kịp thời.

Giáo viên của Trường THCS Hưng Phú (bìa trái và phải) cùng những em HS trong CLB “Học sinh nghèo vượt khó - học tốt” của trường.

Hằng tháng, phường Hưng Phú trao 12 phần quà, trị giá 30.000 đồng/phần, chủ yếu là gạo, xét luân phiên để em HS nghèo nào cũng được hưởng. Ở trường cũng có 13 suất hỗ trợ hằng tháng gồm 50.000 đồng và 5 kg gạo/phần/HS. Những đợt nhà trường xin được học bổng của các tổ chức nước ngoài thì dành trao cho các em vượt khó, học giỏi. Năm 2007, phường Hưng Phú đã trao cho các em nghèo gần 150 phần quà, 3.000 quyển tập, 8 suất học bổng (trong đó có 3 suất 500.000 đồng, 5 suất 400.000 đồng) cùng nhiều áo trắng, sách giáo khoa cũ. Trong năm qua, Trường THCS Hưng Phú cũng đã giúp hơn 100 HS vượt qua hoàn cảnh khó khăn đến trường. Định kỳ 2 tháng, CLB “Học sinh nghèo vượt khó - học tốt” sinh hoạt một lần với nội dung thi kiến thức về mọi mặt của đời sống, thầy cô động viên về mặt tinh thần để học trò ráng học, mời các gương điển hình vượt khó thành đạt tại địa phương đến nói chuyện, chia sẻ kinh nghiệm vượt khó. Các hoạt động này nhằm hun đúc cho các em tinh thần hiếu học. Các HS thuộc nhóm nghèo, học yếu cũng được thầy cô bồi dưỡng thường xuyên, giúp các em tránh tâm lý chán nản. Hiện nay, toàn phường Hưng Phú có 17 chi hội khuyến học đều tham gia đôn đốc HS của khu vực thi đua học tốt.

Ông Nguyễn Văn Thức, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học phường Hưng Phú, cho biết: “Sắp tới, chúng tôi sẽ tổ chức hội thảo để nâng cao chất lượng giáo dục của địa phương cho năm học 2008 - 2009 và những năm tiếp theo, đặc biệt là công tác duy trì sĩ số và nâng cao đạo đức cho HS, thực hiện tốt cuộc vận động “Hai không” với 4 nội dung của Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động. Ban giám hiệu các trường, giáo viên nghỉ hưu, gia đình hiếu học tiêu biểu sẽ cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, tìm ra phương pháp hiệu quả nhất để áp dụng”.

Thầy cô dốc sức, tận tâm

Nhiều thầy cô của Trường THCS Hưng Phú dù đồng lương còn hạn hẹp vẫn cố gắng trích tiền góp vào quỹ khuyến học của trường. Có cô mua gạo, quần áo, tập sách, dép và cho tiền để HS cắt tóc, quan tâm, coi học trò như con em của mình. Thầy Hồ Việt Thành, Hiệu trưởng Trường THCS Hưng Phú, kể: “Năm rồi, trường đã miễn giảm học phí và các khoản đóng góp cho hơn 100 HS với số tiền cả chục triệu đồng. Ở đây, thầy cô đối xử với trò bằng tình thương, hễ các em sai thì khuyên nhủ, rất hiếm khi áp dụng hình thức kỷ luật. Vì lẽ đó các em rất ngoan”. Đích thân thầy đi xin tiền, quần áo, sách cũ cho học trò mình. Cũng chính thầy lội bộ, đội mưa đến từng nhà những HS nghỉ học, vận động các em ra lớp. Nhưng các em đi học trở lại là một vấn đề, giữ được các em mới là một hành trình dài gian nan. Dù trường miễn giảm học phí và các khoản khác ở mức tối đa nhưng cũng có em không bám lớp nổi. Có trường hợp phụ huynh đặt thẳng vấn đề, mỗi ngày trường cho gạo đủ ăn đi rồi họ cho con đi học. Ngay cả lớp phổ cập khai giảng 4 lớp, giờ chỉ còn 1 lớp nhưng học trò cũng vắng bóng.

Thầy Thành buồn rầu nói: “Trường chỉ có tấm lòng, trong khi em nào cũng cần gạo tiền, no bụng mới tính đến con chữ. Mấy năm trước chờ HS nghỉ học mới tính, còn bây giờ chúng tôi tập trung vào các em có nguy cơ, tháng nào cũng xét danh sách để hỗ trợ”. Theo thầy Thành, sắp tới trường sẽ vận động các nhà hảo tâm lo cho các em lâu dài bằng cách “khoán” cho mỗi cơ quan, đoàn thể một số lượng HS nhất định để bảo trợ. Thầy cũng đề xuất với địa phương đảm bảo cuộc sống cho các gia đình nghèo như cho vay vốn, tạo công ăn việc làm. Bù lại, những gia đình nhận sự trợ giúp phải ký cam kết lo cho con học hết THCS, vì nếu không có kiến thức các em sẽ rất khó khăn khi ra đời làm việc, cái nghèo sẽ đeo bám mãi.

Cô Nguyễn Thị Kim Ngoạt, Phó Chủ tịch Hội khuyến học kiêm Phó Chủ nhiệm CLB “Học sinh nghèo vượt khó - học tốt” của trường, xúc động kể: “Nhiều em sau giờ học là vội chạy đi bán vé số, trứng cút, bánh tráng ở bến Ninh Kiều, có đứa chạy bàn tới khuya mới về nhà. Có lần, tôi đang qua phà nghe có tiếng mời mua vé số, nhìn lại là học trò của mình. Thấy tội lắm! Tôi mong có thêm nhiều tấm lòng hảo tâm đóng góp để các em không phải đứt đoạn chuyện học hành vì nặng gánh mưu sinh”.

HS trong trường mỗi em mỗi cảnh, nhiều em có nguy cơ bỏ học. Như em Nguyễn Minh Mẫn, lớp 6A1, cha mẹ bỏ đi khi em còn ẵm ngửa, ở với nội, không nhà cửa, phải ngủ nhờ trong miễu. Nội em vừa mất, em về nương tựa với người cô ruột nhưng cô bị tai biến, sống bằng trợ cấp của bà con. Trường định gởi Mẫn vào trại mồ côi để em được đi học lâu dài nhưng em không chịu, đòi ở ngoài để chăm sóc cô. Trương Hoàng Nhân, lớp 6A2, cũng mồ côi cha mẹ, ở với ông nội bên Cồn Ấu. Nhân bỏ học bữa trước, bữa sau thầy hiệu trưởng đã qua tận nhà, vận động thầy cô trong trường giúp em 500.000 đồng để dành mua gạo ăn. Giờ em đã đi học lại từ tấm lòng, tình thương của thầy cô trong trường. Cũng có em cố gắng vượt khó và học giỏi từ sự trợ giúp của trường và phường như Phạm Lê Hoàng Oanh, lớp 8A2. Oanh là chị cả trong một gia đình lao động nghèo, mẹ không có việc làm, em bị bại não, cả nhà sống nhờ vào đồng lương giáo viên ít ỏi của cha. Em tham gia CLB “Học sinh nghèo vượt khó - học tốt” từ năm lớp 6, là lớp phó học tập, rất chăm ngoan. Hay như Nguyễn Minh Khuê, lớp 8A5, dù nhà rất khó khăn nhưng vẫn đảm bảo thành tích học tập...

Tiễn chúng tôi ra về, thầy Hiệu trưởng Hồ Việt Thành thông báo những con số đau lòng. Toàn trường hiện có 1.230 HS, trong đó có 203 HS nghèo, chiếm 16%, hiện bỏ học 40 em, chủ yếu ở phường khác, không vận động được. Năm rồi cũng có 63 em vì chén cơm, manh áo phải giã từ sân trường, áo trắng. Thầy buồn bã than: “Nghe nói sắp tới tăng học phí và giá sách giáo khoa, chắc nhiều em sẽ bỏ học nữa!”.

Bài, ảnh: KIỀU CHINH