TRÍ VĂN (Tổng hợp)

Tổng thống Nga Vladimir Putin đang có chuyến thăm Trung Ðông - chuyến công du nước ngoài hiếm hoi nhằm báo hiệu rằng cuộc chiến ở Ukraine không làm giảm vị thế của Mát-xcơ-va trên trường quốc tế.

Tổng thống Iran Raisi (trái) và người đồng cấp Nga Putin trong cuộc gặp tại Turkmenistan hồi tháng 6. Ảnh: APA

Theo Nhật báo Phố Wall, nhà lãnh đạo xứ bạch dương hôm nay (19-7) sẽ tới thủ đô Tehran của Iran để gặp Tổng thống nước chủ nhà Ebrahim Raisi và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan theo khuôn khổ “tiến trình hòa bình Astana”. Hình thức này được triển khai từ năm 2017 nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 11 năm ở Syria. Fyodor Lukyanov, Chủ tịch Hội đồng Chính sách đối ngoại và Quốc phòng Nga, cho hay Tổng thống Putin sẽ nhấn mạnh với những người đồng cấp Iran và Thổ Nhĩ Kỳ rằng Mát-xcơ-va vẫn là một bên đóng vai trò quan trọng ở Syria bất chấp “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Kinh tế Quốc hội Iran Mohammad Reza Pour-Ebrahimi trong một tuyên bố cho biết, chuyến thăm của Tổng thống Putin đến Cộng hòa Hồi giáo này sẽ giúp thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa 2 nước. “Lập kế hoạch cho sự phát triển hợp tác kinh tế giữa Iran và Nga sẽ là ưu tiên của các cuộc tham vấn giữa lãnh đạo 2 nước” - ông Pour-Ebrahimi cho biết. Ông này cho rằng chính các biện pháp trừng phạt mà châu Âu và Mỹ áp đặt lên Nga đã khiến cho sự hợp tác giữa Iran và Nga trở nên cấp thiết hơn. Ðược biết, kim ngạch thương mại song phương Nga - Iran đạt 4 tỉ USD năm 2021, tăng tới 80% so với năm 2020, và hiện đang được 2 nước nhắm mục tiêu mở rộng lên gấp 10 lần.

Ðáng chú ý, chuyến thăm Iran của ông chủ Ðiện Kremlin diễn ra chỉ vài ngày sau chuyến công du của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Trung Ðông, nơi ông tìm cách tập hợp Israel và các nước Arab chống lại Nga, Trung Quốc và Iran.

Thật ra, nhà lãnh đạo Nga lâu nay đã dành nhiều thời gian và nguồn lực để “tán tỉnh” Iran. Tổng thống Putin chỉ trong những tháng đầu năm nay đã có 2 cuộc gặp với người đồng cấp Raisi. Trong chuyến thăm Turkmenistan mới đây, ông tuyên bố quan hệ giữa Mát-xcơ-va và Tehran “mang tính chiến lược và thực sự sâu sắc”. Về phần mình, Iran đang đáp lại bằng cách gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) do Nga và Trung Quốc dẫn đầu. Theo Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, SCO sẽ biến Tehran trở thành “một trong những trung tâm chính của trật tự thế giới đa cực đang nổi lên”.

Iran đã xích lại gần Trung Quốc và Nga sau khi Mỹ rút khỏi Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) vào năm 2018. Tháng 3 năm ngoái, Tehran ký thỏa thuận hợp tác kéo dài 25 năm được gọi là “hiệp ước hợp tác chiến lược” với Trung Quốc và đang có kế hoạch ký thỏa thuận tương tự kéo dài 20 năm với Nga. Theo tờ Modern Diplomacy, một bản dự thảo tương tự đã được Tổng thống Raisi trình bày trong chuyến thăm Nga hồi tháng 1-2022. Kể từ khi quan hệ Iran - Mỹ xấu đi, Tehran đã nhiều lần nhắc lại sự cần thiết của việc giảm bớt sự phụ thuộc vào phương Tây và tập trung xây dựng quan hệ với “phương Ðông”. “Chúng ta phải nhìn về phương Ðông. Việc nhìn sang phương Tây và châu Âu không có tác dụng gì đối với chúng ta ngoại trừ sự trì hoãn và rắc rối. Có những quốc gia ở phương Ðông có thể giúp đỡ chúng ta. Chúng ta có thể tương tác với họ một cách bình đẳng. Chúng ta giúp họ và ngược lại họ cũng giúp chúng ta” - Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei từng nói về sự cần thiết của việc Tehran hướng về phương Ðông.

Hiện cả Mát-xcơ-va và Tehran đều đang tìm cách mở rộng quan hệ kinh tế sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine. Ðặc biệt, chính quyền Mỹ tung tin rằng chuyến đi này của ông Putin có thể nhằm ký kết thỏa thuận Nga mua hàng trăm máy bay không người lái (UAV) của Iran để phục vụ cho chiến dịch quân sự ở Ukraine. Nga chưa lên tiếng bình luận về thông tin này, trong khi người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani nhấn mạnh sự hợp tác về công nghệ phát triển UAV giữa 2 nước đã diễn ra trước khi chiến sự Nga - Ukraine bắt đầu.

Tại Tehran, Tổng thống Putin dự kiến sẽ thảo luận với Tổng thống Erdogan về thỏa thuận cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Ðen, việc Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp UAV cho Ukraine và chiến dịch quân sự truy quét phiến quân người Kurd của Ankara trên lãnh thổ Syria. Dù phải “bận rộn” với cuộc chiến ở Ukraine, quân đội Nga thời gian qua vẫn tăng cường các hoạt động quân sự ở Syria.