Ngày 27-2, đoàn đại biểu cấp cao của Liên minh châu (EU) bắt đầu chuyến thăm “chưa từng có” tới Ấn Độ nhằm đa dạng hóa quan hệ ngoài đồng minh truyền thống Mỹ. Đây cũng là nỗ lực của Brussels định vị vai trò khối 27 quốc gia thành viên như đối tác đáng tin cậy trong cộng đồng quốc tế.

Chủ tịch EC von der Leyen, Thủ tướng Ấn Độ Modi (giữa) và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel gặp nhau tại hội nghị G20. Ảnh: ANI

Chuyến đi của các quan chức EU diễn ra ngay sau chuyến thăm của Bộ trưởng Thương mại Anh Jonathan Reynolds để tái khởi động tiến trình đàm phán thương mại đang đình trệ. Trong 2 ngày, hãng tin AFP cho biết phái đoàn tập trung gần như toàn bộ 26 ủy viên EU sẽ cùng Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tham gia hội đàm với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và những thành viên nội các khác. “Trong thời đại cạnh tranh địa chiến lược gay gắt như hiện nay, châu Âu ủng hộ sự cởi mở, quan hệ đối tác và mở rộng” - bà von der Leyen nói trước chuyến đi.

Những tháng gần đây, EU đã công bố thỏa thuận thương mại chặt chẽ hơn với Mexico, nối lại đàm phán với Malaysia và đạt thỏa thuận thương mại tự do với khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur). Trước đó, EU còn tổ chức hội nghị thượng đỉnh với khu vực Trung Á. Loạt động thái của Brussels tiến hành trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump phá vỡ quan hệ đối tác truyền thống xuyên Đại Tây Dương khi loại châu Âu khỏi bàn đàm phán với Nga về khả năng chấm dứt xung đột Ukraine. Ông Trump cũng tuyên bố tăng cường hợp tác kinh tế với Mát-xcơ-va trong khi chỉ trích luật công nghệ của EU và đe dọa áp thuế 25% đối với hàng hóa châu Âu.

Trước rạn nứt trong liên minh xuyên Đại Tây Dương, chuyên gia Andre Sapir cho biết EU đang tìm cách đa dạng hóa quan hệ đối tác nhằm giảm phụ thuộc vào đồng minh truyền thống. Chiến lược này cũng được thực thi để giải quyết lo ngại leo thang về thái độ quyết đoán của Trung Quốc. Trong bối cảnh đó, Ấn Độ nổi lên như “ứng cử viên tự nhiên” khi quan hệ của New Delhi với EU đã vượt ngoài phạm vi tập trung vào các nước lớn để tạo ra mối liên kết mới với các nước Bắc Âu, Trung - Đông Âu và Địa Trung Hải.

Đồng minh đáng tin cậy

Trước đây, EU và Ấn Độ từng hợp tác chặt chẽ trong các vấn đề như chính sách đối ngoại, quốc phòng và phát triển công nghệ. Hiện Brussels tăng cường nỗ lực để hoàn tất thỏa thuận thương mại tự do bị trì hoãn từ lâu với quốc gia đông dân nhất thế giới. Nhu cầu hợp tác cũng được đẩy mạnh khi cả 2 tìm kiếm mối liên kết chiến lược trước nguy cơ thuế quan của Mỹ.

Theo Giáo sư Gulshan Sachdeva, sự phân mảnh địa chính trị toàn cầu hiện nay còn mang đến cơ hội mới cho 2 thực thể dân chủ lớn nhất thế giới hợp tác trong các lĩnh vực như công nghệ và kết nối. Vì vậy, tại cuộc gặp lần này, một nhà ngoại giao EU cho biết các đại diện cấp cao 2 bên có thể thảo luận vai trò lớn hơn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo; trao đổi tiềm năng hợp tác đổi mới kỹ thuật số và công nghệ bền vững thông qua cuộc họp của Hội đồng Thương mại và Công nghệ Ấn Độ - EU. Brussels còn mong muốn hợp lực với New Delhi về an ninh và cung cấp thiết bị quốc phòng, bên cạnh việc thực thi lệnh trừng phạt của EU với Nga cũng như tiến trình hòa bình Ukraine. Chuyến thăm cũng tạo cơ hội cho các cuộc đối thoại nghiêm túc về giáo dục, y tế và giảm thiểu rủi ro từ Trung Quốc.

Các nhà phân tích không kỳ vọng chuyến thăm sẽ dẫn đến ký kết bất kỳ thỏa thuận nào. Song, sự kiện này mở đường cho hội nghị thượng đỉnh EU - Ấn Độ tổ chức tại quốc gia Nam Á cuối năm nay. Theo Chủ tịch EC von der Leyen, Ấn Độ là một trong những “người bạn và đồng minh đáng tin cậy nhất” của EU. Đáp lại, Bộ Ngoại giao Ấn Độ xác định chuyến thăm của EU là cơ hội thắt chặt quan hệ đối tác song phương dựa trên sự hội tụ ngày càng tăng về lợi ích ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhất là những vấn đề như an ninh, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Trong thập kỷ qua, hoạt động thương mại hàng hóa giữa EU với người Ấn tăng gần 90% khi hơn 6.000 công ty châu Âu thuộc nhiều lĩnh vực từ quốc phòng đến nông nghiệp, ô tô, năng lượng sạch có mặt tại Ấn Độ. Hiện EU là đối tác thương mại lớn nhất của Ấn Độ với kim ngạch 130 tỉ USD năm 2023, chiếm hơn 12% tổng kim ngạch thương mại của Ấn Độ. Thúc đẩy giao thông và liên lạc Âu - Á, hai bên đang tích cực khám phá lộ trình mới thông qua những sáng kiến ​​như Hội đồng Thương mại - Công nghệ và Hành lang Kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - Châu Âu (IMEC) đầy tham vọng.

MAI QUYÊN (Theo atlanticcouncil, DW)