Năm ngoái, Shingo Takashima - một bác sĩ 26 tuổi ở Nhật Bản - đã tự sát sau 3 tháng làm việc liên tục mà không nghỉ ngày nào. Bi kịch đó cho thấy điều kiện làm việc khắc nghiệt mà các bác sĩ nước này phải đối mặt, chỉ vì họ thường hy sinh sức khỏe cho công việc.

Bà junko Takashima cầm di ảnh của con trai trong cuộc họp báo hồi tháng 8-2023.

Đã hơn 1 năm trôi qua, nhưng bà Junko Takashima - người mẹ 60 tuổi của bác sĩ Shingo - vẫn nhớ như in những tháng cuối đời của con mình. Bà cho biết Shingo làm việc tại khoa tiêu hóa của Trung tâm Y tế Konan - một bệnh viện đa khoa ở thành phố Kobe từ tháng 2-2022 và sức khỏe của anh bắt đầu xấu đi nhanh chóng. Khi đến thăm con hồi tháng 4-2022, bà Junko thấy rác chất đống trong nhà bếp. Một tháng sau đó, bà gọi điện rủ con trai ra ngoài ăn cơm để tranh thủ nghỉ ngơi, nhưng anh khóc và nói rằng “không thể”. Người mẹ nhận thấy có điều gì đó không ổn và nỗi sợ hãi xấu nhất của bà đến vào ngày 17-5-2022, khi Shingo tự kết liễu đời mình. Một cuộc điều tra sau đó cho thấy Shingo đã làm việc liên tục hơn 100 ngày và làm thêm hơn 207 giờ trong tháng mà anh tự sát. Cái chết của Shingo sau đó được xem là một trường hợp “karoshi” - tức “tử vong do làm việc quá sức”.

Những năm gần đây, Chính phủ Nhật Bản đã đưa ra các giới hạn pháp lý về số giờ làm thêm của người lao động nhằm cải cách chế độ làm việc quá nhiều giờ đang ảnh hưởng đến tất cả các ngành nghề. Giới hạn tối đa cho phép là 360 giờ/năm - tức 30 giờ/tháng - ngoại trừ các trường hợp đặc biệt hoặc những ngành thiếu nhân sự nghiêm trọng như bác sĩ, tài xế, công nhân xây dựng. Người sử dụng lao động vi phạm quy định có thể bị phạt lên tới 300.000 yen (khoảng 2.100USD) hoặc 6 tháng tù.

Theo Bộ Y tế Nhật Bản, hiện tại, khoảng 10% bác sĩ bệnh viện phải làm việc ngoài giờ thêm 1.860 giờ/năm, trong khi 40% phải làm việc hơn 960 giờ một năm. Bộ này cho biết các bác sĩ đang được đào tạo cũng như những người ở khoa cấp cứu, sản khoa và phẫu thuật là những người phải làm việc quá sức nhiều nhất. Trong khi đó, các bác sĩ trẻ lại thường được trả lương thấp, nên để bù đắp, nhiều người phải làm thêm bên ngoài bệnh viện chính của họ, mà thường là tại các cơ sở y tế thường xuyên thiếu nhân lực.

Nhu cầu cần thay đổi

Bà Yoshie Komuro, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Hãng tư vấn tác phong làm việc Work-Life Balance, cho rằng các tổ chức y tế Nhật vẫn cần được giám sát chặt chẽ sau khi những thay đổi pháp lý có hiệu lực vào tháng 4-2024 để đảm bảo rằng họ tiếp tục thực hiện cải cách tác phong làm việc. Theo Komuro, lâu nay ngành y tế Nhật luôn phản đối những cải cách về phong cách làm việc do các bác sĩ luôn tự hào xem công việc của họ là nghĩa vụ “thiêng liêng” so với nghề nghiệp khác. Kết quả là các bác sĩ - đặc biệt là những bác sĩ trẻ đang được đào tạo - đã bị lợi dụng đến mức không có khả năng hành nghề y một cách an toàn. Komuro dẫn chứng kết quả của một cuộc khảo sát năm 2022 cho thấy hơn 30% trong số 7.558 bác sĩ được hỏi cho biết họ có ý định tự sát. Ý nghĩ tự kết liễu phổ biến nhất ở các bác sĩ ở độ tuổi 20, với 8,8% nói rằng nghĩ đến việc tự tử “vài lần một tuần”, trong khi 5,2% khác nghĩ về điều đó “vài lần một ngày”.

Song song đó, bà Komuro cho rằng ngành y tế cần loại bỏ những tác phong làm việc thiếu hiệu quả và lỗi thời vẫn còn phổ biến tại các bệnh viện, cũng như các cuộc họp kéo dài không cần thiết. Ông Fuminori Yamagishi, giám đốc Bệnh viện Đa khoa Itoigawa ở tỉnh Niigata, đồng ý với quan điểm này. Fuminori cho biết thông qua các cuộc họp liên ngành có sự tham gia của các bác sĩ và nhân viên y tế, bệnh viện Đa khoa Itoigawa đã thu thập ý tưởng để thay đổi từ đầu, cắt giảm sự kém hiệu quả và nâng cao tính an toàn của dịch vụ chăm sóc theo thời gian. Chẳng hạn, bệnh hiện đã thành lập một đội bác sĩ chuyên trách để kiểm tra sức khỏe bệnh nhân vào cuối tuần, nhằm luân phiên xếp lịch cho 1 bác sĩ làm việc vào cuối tuần để những thành viên còn lại có thể nghỉ ngơi.

Trong khi đó, Bệnh viện Đại học Nagasaki đẩy nhanh quá trình “chuyển giao nhiệm vụ” nhằm cho phép các bác sĩ có thể giảm bớt nhiệm vụ và giao bớt việc cho người khác. Bệnh viện đã tài trợ cho 5 y tá tham gia các chương trình sau đại học để họ có thể được chứng nhận là y tá hành nghề (NP). Không giống như y tá thông thường, các NP có thể thực hiện một số thủ thuật y tế với sự hướng dẫn của bác sĩ.