-“Chảo lửa” Trung Đông bùng phát lên mức chưa từng thấy khi rạng sáng 13-6,  Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát động chiến dịch quân sự phủ đầu quy mô lớn nhắm vào hàng loạt mục tiêu chiến lược và nhạy cảm tại Iran, trong đó có các cơ sở hạt nhân, nhà máy sản xuất tên lửa, căn cứ quân sự và nhà riêng của nhiều quan chức cấp cao Iran.

Một tòa nhà bị hư hại sau các cuộc không kích của Israel vào Iran ngày 13- 6. Ảnh: Reuters

Cuộc tấn công diễn ra trong bối cảnh Iran đang gặp nhiều bất lợi. Các lực lượng vũ trang như Hezbollah, Houthi và Hamas đã suy yếu sau các cuộc giao tranh ác liệt với Israel trong năm qua. Hệ thống phòng không Iran cũng chịu tổn thất nặng nề. Hơn nữa, ngày 12-6, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã cáo buộc Iran vi phạm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân - làm suy giảm tính chính danh quốc tế của Tehran.

Sư tử trỗi dậy

Trong bài phát biểu qua video vào rạng sáng 13-6, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố đất nước đang ở “thời điểm quyết định lịch sử”. Theo ông Netanyahu, mục tiêu của chiến dịch quân sự “Sư tử trỗi dậy” là “tấn công vào các hạ tầng hạt nhân của Iran, nhà máy sản xuất tên lửa đạn đạo và năng lực quân sự”. Nhà lãnh đạo nói rõ chiến dịch tấn công sẽ tiếp tục cho đến khi hoàn thành sứ mệnh. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) nhận định chiến dịch tấn công Iran hiện nay sẽ kéo dài trong vài ngày. IDF cho biết khởi đầu chiến dịch có sự tham gia của khoảng 200 máy bay chiến đấu, tấn công hơn 100 mục tiêu tại Iran.

Israel đã bắt đầu giai đoạn thứ hai của chiến dịch này. Đài truyền hình Iran đưa tin một vụ nổ mới đã được nghe thấy tại cơ sở làm giàu uranium quan trọng của đất nước ở thành phố Natanz, miền Trung nước Cộng hòa Hồi giáo. 

Trước đó, trong giai đoạn đầu của chiến dịch, IDF đã bắn phá hơn 100 mục tiêu bao gồm cơ sở chỉ huy, căn cứ quân sự và các cơ sở hạt nhân vốn là mục tiêu trọng tâm của chiến dịch. Trong 20 phút đầu tiên của chiến dịch, các đòn tấn công đã gây bất ngờ cho Iran do nhắm vào những vị trí không lường trước.

Cuộc tấn công đã làm chết ít nhất 3 vị tướng hàng đầu và 2 nhà khoa học hạt nhân của Iran, theo tờ New York Times. Các tướng lĩnh Iran thiệt mạng bao gồm Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Mohammad Bagheri, Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) Hossein Salami và Phó Tổng tư lệnh IRGC Gholamali Rashid. Ngoài ra, các nhà khoa học bị ám sát là Fereydoun Abbasi và Mohammad Mehdi Tehranchi. Ông Bagheri là chỉ huy cấp cao thứ hai, sau Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei.

Lãnh tụ Tối cao Ali Khamenei đã cảnh báo rằng Israel sẽ phải gánh chịu “hình phạt khắc nghiệt” sau các cuộc tấn công chết người ở Iran. Ông Khamenei sau đó cũng đã bổ nhiệm ông Habibollah Sayyari tạm thời giữ chức Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran và ông Ahmad Vahidi làm Tư lệnh IRGC.

Toan tính của ông Netanyahu

Theo báo The Times, tiến trình làm giàu uranium nhanh chóng của Tehran, gần đạt tới cấp độ dùng cho vũ khí hạt nhân, đã thôi thúc Tel Aviv phát động cuộc tấn công.

Khi Thủ tướng Netanyahu tuyên bố rằng Israel đã tấn công “cơ sở làm giàu uranium chính của Iran tại Natanz”, ông đang ám chỉ mức độ tham vọng của nước này trong cuộc tấn công lớn nhất nhắm vào Tehran. Đó là tìm cách phá hủy trái tim của chương trình hạt nhân Iran.

IDF cáo buộc Iran đã tích trữ đủ uranium làm giàu ở cấp độ vũ khí để có thể chế tạo tới 15 đầu đạn hạt nhân chỉ trong vòng vài ngày. Quân đội Israel hôm qua cho biết họ buộc phải hành động dựa trên thông tin tình báo mới cho thấy Iran “đang tiến gần đến điểm không thể quay đầu” trong việc phát triển vũ khí hạt nhân.

Cơ sở Natanz là nơi Iran sản xuất phần lớn nhiên liệu hạt nhân của nước này. Hiện chưa rõ địa điểm làm giàu uranium lớn khác của Iran là Fordow cũng bị nhắm mục tiêu hay không. Hai cơ sở này nằm sâu trong núi đến mức quân đội Israel sẽ gặp khó khăn khi muốn phá hủy. Để thực hiện nhiệm vụ này, Israel cần sự hỗ trợ của đồng minh Mỹ.

Thủ tướng Netanyahu suýt thuyết phục được Tổng thống Donald Trump cho phép tiến hành cuộc không kích phối hợp giữa Mỹ và Israel khi Washington triển khai 6 máy bay ném bom B-2 Spirit đến căn cứ Diego Garcia ở Ấn Độ Dương hồi tháng 4. Với khả năng thả bom phá boongke nặng 13.600kg, B-2 là máy bay duy nhất đủ sức xóa sổ các cơ sở hạt nhân ngầm tại Natanz và Fordow.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã phớt lờ ông Netanyahu và cử Đặc phái viên Steve Witkoff tham gia đàm phán với Iran về thỏa thuận hạt nhân. Sau khi Israel bắt đầu không kích Iran hôm 13-6, ông Trump nói với đài Fox News rằng Tehran không được phép sở hữu bom hạt nhân và Washington hy vọng có thể quay lại bàn đàm phán.

Năm ngoái, Iran đã tiến hành 2 cuộc không kích dữ dội nhằm vào Israel. Giới phân tích nhận định, cuộc tấn công của Israel là một trong những hành động quân sự nguy hiểm nhất kể từ sau cuộc chiến ở Dải Gaza bùng phát hồi tháng 10-2023 và  có thể là khởi đầu cho một vòng xoáy xung đột mới tại “chảo lửa” Trung Đông.  Bước đầu Iran cũng đã trả đũa khi phóng hơn 100 máy bay không người lái vào đối thủ.

Tuy nhiên, chiến dịch của Israel được cho là sẽ làm đình trệ nghiêm trọng các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và Mỹ. Việc này không nằm ngoài dự tính của Thủ tướng Netanyahu - người từ lâu đã phản đối mạnh mẽ bất kỳ thỏa thuận nào mà ông cho là “nhượng bộ” Iran. Ông Netanyahu cũng tính toán rằng một hành động quân sự trả đũa sai lầm của Iran có thể kéo Mỹ vào cuộc xung đột, buộc Tổng thống Trump phải xem xét lại lập trường phản đối cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Tehran.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)