Sáng 21-11, tại Hà Nội, phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức chậm trễ trong thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu tham dự hội nghị. Ảnh: THỐNG NHẤT (TTXVN)

Những đánh giá tại hội nghị cho thấy cổ phần hóa là giải pháp quan trọng trong sắp xếp, đổi mới, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Kết quả cổ phần hóa, thoái vốn đã tác động tích cực tới sự phát triển của thị trường chứng khoán, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp sau cổ phần hóa. Hầu hết các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa đều sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, nộp ngân sách và thu nhập của người lao động được nâng lên.

Tuy nhiên, quá trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước thời gian qua cũng còn những tồn tại, hạn chế. Theo báo cáo gửi về Bộ Tài chính tính đến hết tháng 11-2018, mới có 35/526 doanh nghiệp nhà nước được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại.

Trong khi đó, theo kế hoạch được Thủ tướng phê duyệt thì năm 2018 phải hoàn thành cổ phần hóa ít nhất 85 doanh nghiệp (trong đó có 21 doanh nghiệp thuộc danh mục năm 2017). Tuy nhiên, đến ngày 18-11-2018 mới cổ phần hóa được 12 doanh nghiệp. Khi thực hiện bán cổ phần lần đầu, có một số doanh nghiệp tỷ lệ bán còn rất thấp so với phương án đã duyệt.

Về kế hoạch thoái vốn, đến nay mới chỉ có 31 đơn vị thực hiện thoái vốn mà theo kế hoạch năm 2017 có 135 doanh nghiệp, năm 2018 có 181 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn. Như vậy, việc triển khai cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước còn chậm, có khả năng không đạt kế hoạch đề ra.

Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, nhận thức về doanh nghiệp nhà nước của các bộ, ngành, địa phương còn có sự khác nhau. Cùng một loại hình doanh nghiệp nhưng có địa phương giữ lại, có địa phương thì thực hiện cổ phần hóa. Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm về doanh nghiệp nhà nước chỉ nên tập trung vào lĩnh vực then chốt, các địa bàn quan trọng, liên quan tới quốc phòng, an ninh, các lĩnh vực thiết yếu mà tư nhân không làm, không muốn làm. Xác định mức độ và phạm vi Nhà nước nắm giữ cổ phần trong từng lĩnh vực, doanh nghiệp cụ thể; quyền và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.

Về xử lý những dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước không có hiệu quả, thua lỗ, mất vốn..., theo Phó Thủ tướng, vướng mắc lớn nhất hiện nay là việc giải quyết hợp đồng EPC và quá trình giải quyết pháp lý giữa giai đoạn đầu tư và giai đoạn sản xuất kinh doanh.

Nhiều ý kiến tại hội nghị cho rằng khâu yếu nhất trong thoái vốn, cổ phần hóa, đổi mới mô hình, tổ chức hoạt động của doanh nghiệp nhà nước là tổ chức thực hiện. Thực tế cho thấy, cùng một chủ trương, cơ chế, chính sách nhưng có nơi thực hiện tốt, có nơi chậm trễ, đùn đẩy trách nhiệm, kéo dài. 

Kết luận buổi làm việc, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, doanh nghiệp nhà nước vẫn đang chiếm vị trí rất quan trọng của nền kinh tế, “vừa là công ích, vừa là công cụ điều tiết nền kinh tế”.

Thủ tướng chỉ đạo tăng cường phân loại doanh nghiệp nhà nước theo tiêu chí chỉ giữ lại những loại hình doanh nghiệp mà Nhà nước cần chi phối như cảng biển, sân bay, điện lực, 4 ngân hàng lớn để điều tiết chính sách tiền tệ, quốc phòng, an ninh, viễn thông, cao su, dầu khí…

Đồng thời, Thủ tướng cũng nhấn mạnh chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo hướng đẩy mạnh quản trị để doanh nghiệp phát triển, xứng tầm vai trò chủ đạo của nền kinh tế.

Thủ tướng nhìn nhận, công tác đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động doanh nghiệp nhà nước đạt nhiều kết quả quan trọng, nổi bật ở 2 điểm: Góp phần ổn định vĩ mô, tạo nguồn thu ngân sách nhà nước và giảm số lượng doanh nghiệp nhà nước (từ trên 12.000 xuống còn dưới 600 doanh nghiệp). 

Đề cập đến những tồn tại trong hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, Thủ tướng chỉ rõ khâu hiệu quả, đóng góp của nhiều doanh nghiệp nhà nước còn thấp. “Nếu quản trị tốt hơn, đầu tư nhất là đầu tư khoa học công nghệ tốt hơn thì đóng góp sẽ tốt hơn nữa”, Thủ tướng nói. Bên cạnh đó, còn nợ xấu, thua lỗ, thất thoát lớn. Tính công khai, minh bạch, kiểm tra, kiểm soát có nhiều vấn đề.

Định hướng công tác đổi mới doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các cấp, các ngành, tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn theo nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch, không làm thất thoát vốn, tài sản Nhà nước. Cổ phần hóa phải gắn với niêm yết trên sàn chứng khoán vì quá trình cổ phần hóa dễ gây thất thoát tài sản Nhà nước, dễ tham nhũng.

Thủ tướng yêu cầu xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức trong việc để chậm trễ trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn. Có chế tài đủ mạnh, xử lý nghiêm các vi phạm, không để tái diễn.

TTXVN