Ngày 22-8-2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây là bước ngoặt lịch sử, bởi lần đầu tiên, giáo dục nghề nghiệp (GDNN) được Đảng xác định rõ là một trong ba trụ cột song hành (giáo dục phổ thông - GDNN - giáo dục đại học), cùng giữ vai trò quyết định trong phát triển nhân lực quốc gia. Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, 80% cơ sở GDNN đạt chuẩn quốc gia, 20% đạt chuẩn khu vực và quốc tế; đến năm 2045, hệ thống GDNN Việt Nam vươn lên nhóm tiên tiến hàng đầu thế giới.

Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng hợp tác với Công ty TNHH Esuhai trong liên kết đào tạo tiếng Nhật, kỹ năng làm việc và tuyển chọn sinh viên đi thực tập và làm việc tại Nhật Bản.

Hành lang pháp lý - Yếu tố quyết định

Nếu Nghị quyết số 71-NQ/TW là “kim chỉ nam” chính trị, thì hành lang pháp lý chính là “cây cầu” để đưa chủ trương ấy vào thực tiễn. Với vai trò cơ quan quản lý thống nhất hệ thống GDNN từ năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm ban hành chuẩn chương trình, chuẩn cơ sở, chuẩn giảng viên, quy định về kiểm định chất lượng,…, đồng thời hướng dẫn và giám sát việc thực thi. Trên cơ sở đó, các cơ sở GDNN được trao quyền tự chủ xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình, giáo trình…; song quyền này phải gắn với nghĩa vụ giải trình và tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực.

Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương giữ vai trò kiến tạo cơ chế và triển khai thực tiễn: từ chính sách ưu đãi thuế, tín dụng, hỗ trợ chi phí đào tạo đến việc gắn đào tạo nghề với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội từng vùng… Tuy nhiên, hành lang pháp lý hiện còn nhiều điểm nghẽn: một số quy định chồng chéo trong giai đoạn chuyển giao quản lý về Bộ Giáo dục và Đào tạo; cơ chế liên thông, công nhận tín chỉ và chuẩn đầu ra chưa đồng bộ; chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo còn hình thức, chưa đủ sức hút…

3 tầng trách nhiệm đã được xác định rõ: Đảng định hướng, Nhà nước ban hành khung và cơ chế, các trường chủ động triển khai. Việc tháo gỡ sớm các bất cập pháp lý sẽ là điều kiện tiên quyết để GDNN vượt lên trở thành đột phá thực chất về chất lượng và hiệu quả.

Từ chủ trương đến hành động tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Để Nghị quyết số 71-NQ/TW đi vào cuộc sống, các cơ sở GDNN phải là lực lượng tiên phong. Trước hết là yêu cầu chuẩn hóa chương trình và phân luồng rõ ràng. Ở trình độ trung học nghề sau THCS, cần triển khai các chương trình tích hợp, kết hợp văn hóa phổ thông với kỹ năng nghề, giúp học sinh vừa có bằng tương đương THPT, vừa có nghề để lập thân, lập nghiệp hoặc tiếp tục học lên cao hơn. Ở trình độ cao đẳng, các trường phải nhanh chóng cập nhật chuẩn chương trình, gắn đào tạo với nhu cầu doanh nghiệp, đồng thời xây dựng cơ chế công nhận tín chỉ, liên thông thuận lợi với đại học… Thực tế hiện nay, việc phân luồng và công nhận tín chỉ vẫn thiếu đồng bộ, cản trở sự thông suốt của hệ thống.

Một chuyển biến quan trọng khác là xác định doanh nghiệp là cấu phần bắt buộc trong đào tạo nghề. Doanh nghiệp cần tham gia ngay từ khâu thiết kế chương trình, tổ chức thực hành đến đánh giá đầu ra… Đây là bảo chứng cho chất lượng đào tạo, giúp người học hình thành tác phong công nghiệp, đủ tự tin hội nhập thị trường lao động trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo hiện chưa đủ mạnh, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Song song đó, phát triển đội ngũ giảng viên được xem là “nút thắt” cần tháo gỡ. Người thầy nghề nghiệp phải vừa giỏi chuyên môn, vừa vững sư phạm, thành thạo kỹ năng số và ngoại ngữ. Ngoài chính sách đãi ngộ, cần cơ chế để giảng viên có cơ hội trao đổi thực tiễn với doanh nghiệp, cập nhật chuẩn nghề quốc tế, từ đó nâng tầm chất lượng đào tạo.

Cuối cùng, đổi mới quản trị gắn với chuyển đổi số là xu thế tất yếu. Từ tuyển sinh trực tuyến, quản lý học tập, kiểm định đến số hóa học liệu..., chuyển đổi số sẽ nâng cao minh bạch, tiết kiệm chi phí và tăng sức cạnh tranh. Hiện mức độ triển khai giữa các cơ sở GDNN còn chênh lệch rõ rệt, đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt và hỗ trợ đồng bộ.

Kinh nghiệm thực tiễn

Là một trong những đơn vị tiên phong, Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng đã tạo dựng nhiều nền tảng quan trọng để sẵn sàng triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW trong giai đoạn tới. Ngày 09-01-2023, trường đã ký kết hợp tác với Công ty TNHH Esuhai trong việc hợp tác liên kết đào tạo tiếng Nhật, kỹ năng làm việc và tuyển chọn sinh viên đi thực tập và làm việc tại Nhật Bản. Điều này mở ra hướng phát triển 10 nghề đào tạo của trường theo chuẩn Nhật Bản.

Bên cạnh đó, mô hình “9+” được triển khai mạnh mẽ, giúp học sinh vừa học văn hóa vừa học nghề - một giải pháp thực tiễn cho phân luồng sau THCS. Trong đào tạo, nhà trường đã xây dựng quan hệ gắn bó với nhiều doanh nghiệp, duy trì tỷ lệ học sinh, sinh viên tìm được việc làm trên 95% sau tốt nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng để mô hình “doanh nghiệp là trung tâm đào tạo” theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW có thể sớm triển khai sâu rộng.

Trong lĩnh vực quản trị, nhà trường nhiều năm liền được xếp loại tốt về cải cách hành chính và hiện đang đầu tư mạnh vào nền tảng chuyển đổi số: phần mềm quản lý đào tạo, hệ thống học tập trực tuyến, cùng hạ tầng công nghệ thông tin cơ bản... Đây là những bước chuẩn bị thiết yếu, đặt nền móng cho quản trị hiện đại, minh bạch và đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số toàn diện.

Từ nền tảng đến đột phá

Nghị quyết số 71-NQ/TW đã mở ra thời cơ vàng cho GDNN Việt Nam, khi lần đầu tiên được đặt ở vị trí trụ cột song hành cùng phổ thông và đại học. Để biến bước ngoặt chính trị này thành hiện thực, cần có hành lang pháp lý đồng bộ, cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, cùng sự chủ động đổi mới từ các cơ sở GDNN.

Thực tiễn tại Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng cho thấy, những kết quả bước đầu về hợp tác quốc tế, phân luồng sau THCS, gắn kết doanh nghiệp, cải cách hành chính và đầu tư chuyển đổi số đã tạo dựng tiền đề quan trọng. Đây không chỉ là thành tích của một trường địa phương, mà còn là minh chứng rằng với quyết tâm và chuẩn bị đúng hướng, tinh thần của Nghị quyết số 71-NQ/TW hoàn toàn có thể biến thành hành động thiết thực.

Từ chủ trương đến hành động, từ nền tảng đến những đột phá sắp tới, GDNN Việt Nam - trong đó có Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng - đang đứng trước cơ hội lớn để vươn tầm khu vực, hội nhập quốc tế và trở thành động lực nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển bền vững đất nước.

Bài, ảnh: VIỆT DUNG