Hồi ấy, tôi mười bảy tuổi, lứa tuổi rất thích nghe những câu chuyện yêu đương. Một hôm, Thành, một thằng bạn học, kể cho tôi một câu chuyện tình đã làm cho nó rất băn khoăn, day dứt.

...Ngày xửa, ngày xưa, có nàng Mỵ Nương xinh đẹp con nhà quyền quý. Nơi gác tía, lầu son, đêm đêm nàng thường nghe tiếng tiêu của ai đó réo rắt. Tiếng tiêu ấy gieo vào lòng nàng Mỵ Nương một tình yêu tha thiết. Một thời gian, tiếng tiêu im bặt, không còn vọng lại trong những đêm khuya. Nàng thương nhớ, rồi mang bệnh tương tư, không thuốc thang nào trị khỏi. Hiểu được tâm trạng của con, cha nàng truyền cho các quan chức trong vùng tìm cho được người đã đem tiếng tiêu sầu gây thành bệnh cho nàng!

Hôm sau, người ta đưa về dinh người thổi tiêu. Đó là Trương Chi, một ngư dân nghèo lại xấu xí, đêm đêm thổi những khúc tiêu sầu sau khi đã giăng câu, để tự an ủi mình.

Khi vừa thấy mặt Trương Chi, Mỵ Nương ôm mặt chẳng dám nhìn. Mộng vỡ tan tành! Thế là nàng hết bệnh!

Nhưng từ ngày thấy mặt Mỵ Nương, Trương Chi bỗng thấy lòng mình xao xuyến. Tình yêu đã nảy sinh, nhưng là mối tình tuyệt vọng! Chàng bệnh tương tư. Trương Chi lìa đời, mang xuống tuyền đài một mối tình không thể nào tan, biến thành một khối ngọc. Một ngư ông nhặt được ngọc, đem về làm thành một cái chén uống trà, mang ra chợ bán. Cái chén trà lại lọt vào tay Mỵ Nương xinh đẹp. Đêm nọ, nàng đang uống trà, bỗng nghe vọng lại tiếng tiêu sầu. Nhìn vào chén trà, Mỵ Nương bỗng thấy hình ảnh Trương Chi đang ngồi trên chiếc thuyền con... Mỵ Nương rơi nước mắt. Giọt lệ rơi đúng vào chén trà, cái chén trà tan ra thành nước!

* * *

Câu chuyện cổ tích ấy tạo cho chúng tôi những suy nghĩ tiêu cực, phiền muộn về thế thái, nhân tình, về tình yêu đôi lứa. Than ôi, Mỵ Nương rơi lệ là do thương người đã vì mình mà chết, hay đó chỉ là thương hại? Làm sao hiểu được những giọt nước mắt kia? Nghĩ thương Trương Chi, chúng tôi lo cho cái phận mình. Có thể chúng tôi sẽ thành hai anh Trương Chi đời nay, vì chúng tôi đều có mặc cảm về ngoại hình của mình, lại thuộc vào loại học sinh nghèo, Trương Chi có tiếng tiêu quyến rũ lòng người. Chúng tôi thì chẳng có gì hấp dẫn được ai. Ở lứa tuổi mới lớn mà chúng tôi đâm ra hoài nghi tình yêu và cuộc sống: cha mẹ không cho chúng tôi một dung nhan đẹp đẽ để làm vốn vào đời? Tôi và Thành trách ông trời đã sinh ra muôn loài: loài nào con trống cũng đẹp, mà sao ở loài người, ông lại làm ngược lại cho khổ những bậc mày râu như chúng tôi!

Tôi và Thành cùng vào bộ đội khi cuộc kháng chiến chống Pháp bắt đầu. Cả hai đứa không mang theo mối tình nào lâm ly như trong “tiểu thuyết thứ bảy” thời bấy giờ. Chỉ có mối tình của Trương Chi là chúng tôi chưa quên được. Hai chúng tôi thường động viên nhau cố gắng chiến đấu, rủi có hy sinh cũng không để thương, để nhớ cho ai, và cũng không mang xuống tuyền đài những mối tình dang dở.

Năm tháng trôi qua, cuộc chiến ngày càng ác liệt. Cái già đến sớm. Cái dung nhan đã xấu, càng tàn tạ thêm nhiều. Chúng tôi càng ngán ngẫm với ý nghĩ lập gia đình. Thành tâm sự với tôi: “Chừng nào tao gặp một cô nàng xấu hơn tao, mà tốt hơn cô nàng Mỵ Nương thì tao mới cưới. Nếu không, thà tao ở với cô vợ này còn hơn”! Vừa nói, Thành vừa chỉ vào khẩu súng, “cô vợ” đã cùng Thành bên nhau chiến đấu biết bao ngày.

* * *

Trong một trận chống càn quyết liệt, một quả pháo rơi gần chỗ Thành đang dìu một đồng đội đang bị thương về gần tới trạm quân y dã chiến. Mảnh đạn đã làm anh gãy một chân, một tay và hỏng một mắt. Hai thương binh nằm đó, cho đến khi đồng đội đi tìm được đưa về quân y.

Gần một tháng sau tôi mới đến được bệnh viện để thăm Thành. Nhìn cái thân tàn tạ của Thành, tôi không biết nói gì để an ủi được anh! Về đơn vị, tôi cứ bị ám ảnh hoài bởi gương mặt của Thành với nụ cười héo hắt. Nhớ lại lời của Thành lúc trước, tôi thầm nghĩ, bây giờ thì bạn mình chắc là khó kiếm một cô vợ. Liệu có ai tốt đến nỗi sẵn sàng hy sinh hạnh phúc của riêng mình để suốt đời chăm sóc một người tàn phế như Thành. Nghĩ về tương lai của Thành, nhiều đêm, tôi rơi nước mắt. Và tôi nghĩ đến phận mình, biết sẽ ra sao trong cuộc chiến đấu một mất một còn.

Thành được đưa về hậu phương. Tôi tiếp tục rày đây mai đó theo đơn vị chiến đấu khắp các chiến trường.

Một ngày nọ, tôi nhận được thư của Thành, Thành mời tôi về dự đám cưới. Tôi báo cho mọi người cái tin vui. Ai cũng biết Thành qua những câu chuyện của tôi. Niềm vui chung tràn ngập mọi tấm lòng.

Anh em trong đơn vị cũng tạo mọi điều kiện cho tôi đi dự đám cưới của Thành. Tôi cũng rất háo hức với chuyến đi này để gặp lại Thành, để xem việc gì đã xảy ra với cậu ta, để xem nàng Mỵ Nương nào đã “cả gan” lấy một anh Trương Chi còn “te tua” hơn anh ngư phủ với tiếng tiêu sầu từ bao năm cũ.

Khi về điều trị ở bệnh viện, Thành được một cô y tá thường xuyên chăm sóc, cô ấy tên Mai. Bên cạnh trách nhiệm, tình thương đã giúp Mai khắc phục mọi khó khăn giúp Thành đỡ vất vả về thể xác, đỡ đau khổ trong tâm hồn. Ngày qua ngày, một tình yêu đã nảy nở. Nó đã làm tan dần định kiến trong lòng Thành về quan hệ lứa đôi. Tình yêu của Mai làm cho Thành có quan niệm khác đi về cuộc sống, tình yêu. Anh thầm cảm ơn cách mạng đã tạo nên những “nàng Mỵ Nương” biết yêu thương và dám hy sinh. Những cô gái biết sống bằng một tâm hồn cao cả, sống cho xã hội, sống vì mọi người.

“Tình trong như đã” nhưng Thành vẫn còn băn khoăn mặc cảm sợ mình “làm khổ người ta”! Nhưng nhờ có chánh quyền và đoàn thể ở đơn vị, ở địa phương động viên, giải tỏa mọi băn khoăn, vướng mắc nên cuối cùng mọi việc cũng êm xuôi.

Hôn lễ của Thành - Mai đơn sơ, giản dị nhưng rất vui và ấm cúng. Đó là niềm vui chung cho cả làng, dù cô dâu, chú rể không phải là người của địa phương. Nhìn Mai rạng rỡ dìu chồng đi chào bè bạn, tôi vô cùng kính phục và cảm thông. Tôi tin rằng Mai sẽ làm điểm tựa suốt đời cho bạn tôi. Cô đã thấy rõ cái cao quý bên trong con người của chồng mình, đã tự nguyện gắn cuộc đời mình vào cuộc đời của Thành, một cuộc đời đầy khó khăn, thử thách nhưng họ sẽ vượt qua.

Tôi mong rằng đời cũng sẽ dành cho tôi một người như vậy. Tôi muốn reo lên:

- Trương Chi ơi, đời đã khác rồi!