Nhằm đảo ngược tình trạng ô nhiễm môi trường kéo dài nhiều thập kỷ qua, Trung Quốc đang chuyển đổi các nguồn cung năng lượng trong nước. Đáng nói là trong đó có cả việc “xuất khẩu” các ngành công nghiệp gây ô nhiễm sang châu Phi.

Trên thực tế, không ít quốc gia tại lục địa đen đang chấp nhận “uống thuốc độc” để đổi lấy các khoản hỗ trợ phát triển từ Trung Quốc, thông qua việc cho phép xây dựng các nhà máy than công nghệ lỗi thời, gây bẩn môi trường.

Một cơ sở khai thác bô -xít tại Guinea. Ảnh: AlCircle 

Đơn cử như trường hợp của Kenya, nước mà bờ biển được xem là “quốc bảo” phục vụ cho ngành thủy sản, du lịch, cũng như dân số ngày càng tăng. Tuy vậy, Amu Coal - liên doanh gồm các công ty đầu tư và năng lượng của Kenya và Trung Quốc - sắp xây dựng một nhà máy than tại cửa biển Dodori Creek. Nhà máy này có thể là nguồn gây ô nhiễm riêng lẻ lớn nhất, làm tăng gấp đôi lượng khí thải CO2 trong lĩnh vực năng lượng của Kenya. Trong khi đó, theo Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, Chính phủ Kenya đã cam kết giảm 30% lượng phát thải CO2 vào năm 2030.

Tương tự, cũng vì muốn nhận khoản vay 20 tỉ USD, Guinea hồi đầu tháng 9 đã ký một thỏa thuận cho phép phía Trung Quốc tiếp cận các mỏ bô-xít dồi dào của quốc gia Tây Phi này.

Được biết, Trung Quốc hiện là nhà tiêu thụ hàng đầu thế giới về bô-xít và nhu cầu bôxít của nước này được dự đoán vẫn tiếp tục cao trong 15 năm tới. Trong khi đó các nước cung cấp bô-xít truyền thống như Úc, Indonesia và Ấn Độ đều đã giảm sản lượng vì nhiều nguyên nhân – trong đó có mối quan ngại về môi trường và suy giảm chất lượng. Trong khi bô-xít tại Ấn Độ chứa hàm lượng nhôm thấp, thì bôxít tại vùng Boke của Guinea có hàm lượng nhôm rất cao, lên tới khoảng 42- 45%.

“Cơn khát” khoáng sản của Trung Quốc cũng đã lôi kéo nhiều quốc gia Tây Phi khác dính vào các thỏa thuận đổi chát tương tự như tại Guinea. Như hồi tháng 6, Ghana đã ký một bản ghi nhớ trị giá 10 tỉ USD để cho phép các công ty Trung Quốc phát triển ngành bô-xít ở đây. Theo đánh giá của Chính phủ Ghana, trữ lượng bô-xít của nước này trị giá khoảng 460 tỉ USD.

Mặc dù là đối tác thương mại lớn nhất của Ghana, nhưng Bắc kinh lại mang tiếng xấu ở đây. Điều này xuất phát từ tình trạng tăng vọt các hoạt động khai thác khoáng sản bất hợp pháp tại Ghana - chủ yếu là việc khai thác vàng trái phép mà người dân địa phương tin là do các nhà điều hành và di dân người Trung Quốc đứng phía sau.

 Kể từ năm 2005, gần 50.000 người Trung Quốc đã sang Ghana để tham gia vào “cơn sốt tìm vàng”. Tính đến đầu tháng 9, giới chức Ghana đã bắt giữ 311 thợ mỏ bất hợp pháp (bao gồm 169 thợ mỏ người Trung Quốc), trong khi trục xuất hàng ngàn công dân Trung Quốc. Tuy có quy mô nhỏ, nhưng hoạt động khai thác vàng bất hợp pháp tại đây đã góp phần gây ra những thiệt hại môi trường nghiêm trọng - trong đó có nạn phá rừng, hủy hoại các trang trại ca cao và gây nhiễm độc nguồn nước.

ĐÔNG PHONG  (Theo Quartz Africa, World Politics Review)