Thời gian qua, các nhóm tác chiến tàu sân bay của Trung Quốc tích cực hoạt động xa bờ biển quê nhà và mạnh mẽ hơn bao giờ hết, liên tục thử nghiệm các công nghệ tiên tiến, qua đó nhằm phát đi thông điệp rằng họ là một lực lượng đáng gờm.

Tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc trên Thái Bình Dương. Ảnh: CNN

Kể từ đầu tháng 5, một đội tàu của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc do tàu sân bay Sơn Đông dẫn đầu đã tiến hành các cuộc tập trận ở phía Bắc Philippines. Song song đó, tàu sân bay Liêu Ninh dẫn đầu các cuộc tập trận ở vùng biển Thái Bình Dương thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản. 

Phúc Kiến, tàu sân bay mới nhất của Trung Quốc, lại được thử nghiệm ở vùng biển tranh chấp phía Tây Bán đảo Triều Tiên. Đáng chú ý, lần đầu tiên, tàu Phúc Kiến tiến hành hoạt động cất và hạ cánh máy bay trên biển bằng hệ thống máy phóng điện từ (EMALS) tiên tiến. Đây được xem là bước tiến đáng kể của Hải quân Trung Quốc, bởi trên thế giới chỉ có một tàu sân bay được trang bị EMALS, đó là USS Gerald R Ford, tàu sân bay mới nhất của Hải quân Mỹ.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản ngày 10-6 xác nhận tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông của Trung Quốc hoạt động tại 2 khu vực riêng biệt ở Thái Bình Dương. Cả 2 khu vực này đều gần các hòn đảo hẻo lánh thuộc Nhật Bản. Riêng tàu Sơn Đông tham gia vào các cuộc diễn tập cất và hạ cánh máy bay chiến đấu và trực thăng ở vùng biển phía Bắc đảo san hô Okinotori ở Thái Bình Dương. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc điều 2 tàu sân bay đến gần khu vực phía Đông của chuỗi đảo thứ hai ở Thái Bình Dương. 

Trước đó, giới chức Nhật Bản ngày 9-6 cho hay tàu Liêu Ninh đã đi vào vùng biển nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản gần đảo Minamitorishima, hòn đảo hẻo lánh nằm về phía Đông đảo Iwo Jima. Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi cho rằng hoạt động hàng hải ngày càng gia tăng của Trung Quốc dường như nhằm mục đích tăng cường năng lực thực hiện các nhiệm vụ xa bờ của nước này. “Người ta tin rằng Trung Quốc đang có kế hoạch cải thiện năng lực hoạt động của các tàu sân bay cũng như khả năng tiến hành các hoạt động của chúng ở các khu vực xa xôi trên biển” - ông Hayashi cho biết.

Ray Powell, giám đốc Dự án SeaLight thuộc Trung tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot (Đại học Stanford, Mỹ), cho rằng Trung Quốc đang chứng minh khả năng hoạt động liên tục của tàu sân bay bên ngoài chuỗi đảo thứ nhất, bao gồm một nhóm đảo trong đó có Đài Loan, Okinawa (Nhật Bản), Philippines mà Trung Quốc coi là tuyến phóng thủ đầu tiên. Theo ông Powell, đây chắc chắn là một cột mốc quan trọng đối với Hải quân Trung Quốc. Trong khi đó, Carl Schuster, cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ, nhận định Bắc Kinh đang sử dụng lực lượng hải quân để báo hiệu sức mạnh ngày càng tăng của nước này.

Theo Đài CNN, Hải quân Trung Quốc trong một thông cáo báo chí thừa nhận hoạt động của các tàu sân bay nói trên ở vùng biển ngoài khơi Thái Bình Dương, qua đó nhấn mạnh rằng hoạt động này chỉ mang tính phòng thủ. “Các đội tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông của Hải quân Trung Quốc gần đây đã đến Tây Thái Bình Dương và các vùng biển khác để tiến hành huấn luyện nhằm kiểm tra khả năng phòng thủ biển xa cũng như khả năng tác chiến chung của quân đội. Đây là một cuộc huấn luyện thường kỳ và không nhằm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào” - người phát ngôn của Hải quân Trung Quốc Vương Học Mạnh khẳng định. Song, theo ông Schuster, Trung Quốc muốn phát đi thông điệp chiến lược rằng nước này đã trở thành một cường quốc hải quân lớn, có thể và sẽ áp dụng sức mạnh đó vào vùng biển của họ nếu họ muốn.

Chưa hết, một quan chức an ninh Đài Loan nói với CNN rằng trong tháng 5, Hải quân Trung Quốc đã triển khai tổng cộng 70 tàu chiến và tàu tuần duyên trên khắp các vùng biển thuộc chuỗi đảo thứ nhất. “Việc phô trương sức mạnh này vượt quá nhu cầu phòng thủ riêng của Trung Quốc trừ khi họ muốn khẳng định toàn bộ chuỗi đảo thứ nhất là vùng biển nội địa của nước này” - vị quan chức này cho biết.

Một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh có thể đang đặt nền móng cho điều đó bằng chiến thuật “cắt lát salami”, tức thúc đẩy các yêu sách và sự hiện diện của quốc gia Đông Á này theo những bước nhỏ nhưng không ngừng cho đến khi đối thủ có thể ngăn cản thì đã quá muộn. Phát biểu tại Đối thoại Shangri-La lần thứ 22 được tổ chức gần đây tại Singapore, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã chỉ trích các chiến thuật của Bắc Kinh. “Bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông và chuỗi đảo thứ nhất bằng vũ lực hoặc cưỡng ép đều không thể chấp nhận được. Mọi người phải hiểu rõ rằng Bắc Kinh đang chuẩn bị một cách kỹ lưỡng để có khả năng sử dụng vũ lực quân sự nhằm thay đổi cán cân quyền lực ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” - ông Hegseth cảnh báo.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)