Động thái của Bắc Kinh diễn ra trước thời điểm Mỹ công bố gói trừng phạt thứ hai nhắm vào lĩnh vực năng lượng Iran và sau cam kết của Saudi Arabia về việc tăng nguồn cung dầu mỏ nhằm hạ nhiệt cuộc khủng hoảng ngoại giao liên quan vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại.
Ảnh: iStock
Hồi tháng 5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút Washington khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nặng nề chống lại Tehran. Ngày 4-11 tới, chính quyền Trump dự kiến công bố gói trừng phạt thứ hai nhắm vào lĩnh vực ngân hàng và năng lượng Iran với lời kêu gọi các nước cắt giảm nhập khẩu dầu của Tehran xuống con số 0. Những công ty tiếp tục mua dầu Iran sẽ bị chặn tiếp cận thị trường và hệ thống tài chính Mỹ.
Bất chấp cảnh báo, Trung Quốc từng lên tiếng phản đối các lệnh trừng phạt đơn phương và tuyên bố không đáp ứng lời kêu gọi của Mỹ về việc giảm nhập khẩu dầu từ Iran. Tuy nhiên, Nhật báo Phố Wall trích nguồn tin đáng tin cậy mới đây cho biết các tập đoàn hàng đầu của Trung Quốc như Dầu khí Quốc gia (CNPC) và Hóa dầu Trung Quốc (Sinopec) không có kế hoạch mua dầu từ Iran trong tháng 11 tới. Ngân hàng Kumlun, kênh giao dịch chính giữa dòng tiền Trung Quốc và Iran, cũng ngừng xử lý các thanh toán từ Iran bằng đồng Nhân dân tệ kể từ ngày 1-11. Ngân hàng trực thuộc CNPC hiện đang xử lý các thanh toán mua dầu giữa Trung Quốc và Iran trị giá 1,5 tỉ USD mỗi tháng.
Theo tiết lộ từ nguồn tin ẩn danh, Trung Quốc chỉ tạm thời đóng băng hoạt động nhập khẩu dầu với Iran và các giao dịch có thể nối lại tùy vào kết quả đàm phán với Mỹ. Là một trong những khách hàng quan trọng của Iran, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 600.000 thùng dầu thô/ngày. Do đó, giới quan sát cho rằng động thái mới của Bắc Kinh sẽ là “chiến thắng lớn” cho chiến dịch gây áp lực của Mỹ.
Theo các nhà phân tích, nguy cơ không thể tiếp cận nền kinh tế và hệ thống tài chính Mỹ buộc các quan chức Trung Quốc phải tính toán lại.
Trong khi đó, Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia Khalid al-Falih vừa cam kết tăng sản lượng dầu mỏ 300.000 thùng dầu/ngày và không loại trừ khả năng tăng thêm 1 triệu thùng/ngày để kéo giảm giá dầu, cho phép các doanh nghiệp có thêm lựa chọn ngoài Iran. Động thái của Riyadh được cho nhằm giảm sức ép từ cộng đồng quốc tế xung quanh vụ nhà báo Khashoggi bị sát hại tại lãnh sự quán Saudi Arabia ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngược lại, Tehran sẽ đối mặt áp lực khi mất thêm các khách hàng quan trọng do lệnh trừng phạt của Mỹ. Theo các số liệu, tổng sản lượng dầu quốc gia Trung Đông xuất ra thị trường thế giới đã giảm từ 3,8 triệu thùng/ngày trong tháng 5 xuống 3,3 triệu thùng/ngày vào đầu tháng 10. Ngoài hai đối tác lớn là Nhật Bản, Hàn Quốc đã ngừng mua dầu, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn còn đang thương lượng quyền miễn trừ với Washington. Nhiều tập đoàn lớn của phương Tây cũng bắt đầu hạn chế giao dịch thậm chí ngừng nhập dầu của Iran bất chấp nỗ lực của Liên minh châu Âu cứu thỏa thuận hạt nhân 2015.
Nhật báo Phố Wall dẫn lời quan chức Mỹ - Trung Quốc cho biết Washington không tiếp tục đàm phán thương mại với Bắc Kinh cho đến khi cường quốc châu Á đưa ra đề xuất cụ thể giải quyết khiếu nại của chính quyền Trump liên quan chính sách “cưỡng bức chuyển giao công nghệ” cùng những vấn đề khác về kinh tế. Bế tắc hiện nay có thể đe dọa cuộc gặp vào tháng tới giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở Argentina.
MAI QUYÊN (Tổng hợp)