Chỉ cần điện thoại thông minh hay chiếc máy tính bàn có kết nối mạng Internet là người dân có thể tự đánh giá nguy cơ nhiễm HIV và nhận test tự xét nghiệm HIV. Đặc biệt, người dân có thể tự xét nghiệm HIV thông qua hình thức cung cấp kit tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng qua ứng dụng trực tuyến.  

Thạc sĩ Võ Hải Sơn, Trưởng Phòng Giám sát và Xét nghiệm, Cục Phòng, chống HIV/AIDS giới thiệu trang web. 

Đơn giản, thuận tiện

Trước đây, khách hàng phải đến cơ sở y tế để xét nghiệm HIV. Từ năm 2018, tại TP Cần Thơ, khách hàng có thể nhận test về tự xét nghiệm HIV hoặc thực hiện xét nghiệm với sự hỗ trợ của đồng đẳng viên, tiếp cận viên. Hiện nay, khách hàng chỉ cần đăng nhập vào website https://tuxetnghiem.vn là nhận test tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng. Với các thao tác đơn giản, có video clip hướng dẫn, khách hàng tự xét nghiệm, tự đọc và báo cáo kết quả. Nếu kết quả âm tính, khách hàng tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV như điều trị trước phơi nhiễm PrEP, bao cao su, bơm kim tiêm. Nếu kết quả “có phản ứng”, được chẩn đoán khẳng định tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) TP Cần Thơ hoặc Trung tâm Y tế Thốt Nốt và tiếp cận ngay với điều trị. Khách hàng có quyền chọn cơ sở làm xét nghiệm khẳng định và điều trị.

Test kit được cung cấp cho khách hàng qua 3 hình thức: qua bưu điện (khách hàng trả phí vận chuyển), qua đồng đẳng viên và khách hàng tự đến lấy (Khoa Phòng, chống HIV/AIDS – CDC Cần Thơ). Ngoài ra, khách hàng còn nhận được 15 bơm kim tiêm/bao cao su và 15 gói bôi trơn. Khách hàng được tư vấn hỗ trợ qua Facebook, Hotline; nếu có yêu cầu đồng đẳng viên sẽ hỗ trợ. Ngoài ra, nếu tham gia đánh giá bộ câu hỏi khảo sát cải thiện chất lượng dịch vụ, khách hàng sẽ được nhận thẻ điện thoại trị giá 30.000 đồng.

Bạn Dương Quốc Phong, Trưởng Nhóm S đỏ (nhóm hỗ trợ cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới MSM) cho biết: Qua khảo sát sơ bộ, cộng đồng MSM đánh giá tích cực dịch vụ này vì thuận tiện, đơn giản. Nhất là các bạn ở cộng đồng rất thích test Oral - Quick.

Giúp người dân sớm dự phòng...

PGS.TS Phạm Ðức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, xét nghiệm HIV là cách duy nhất để biết một người có bị nhiễm HIV hay không, giúp người nhiễm sớm biết được tình trạng nhiễm HIV của bản thân, nhằm dự phòng lây nhiễm cho người thân, những người xung quanh, cho cộng đồng cũng như điều trị sớm, giúp duy trì sức khỏe.

Theo Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 mà Thủ tướng Chính phủ vừa mới ban hành, có các mục tiêu về xét nghiệm HIV cụ thể như sau: Tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 90% vào năm 2025 và 95% vào năm 2030; tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV được xét nghiệm HIV hằng năm đạt 70% vào năm 2025 và 80% vào năm 2030.

Khó khăn trong việc xét nghiệm HIV là tỷ lệ khách hàng phát hiện dương tính thấp gây lãng phí nguồn lực và 50% số ca dương tính xét nghiệm lặp lại nhiều. Từ thực tế đó, mô hình xét nghiệm dựa vào cộng đồng ra đời. Bác sĩ Huỳnh Minh Trúc, Giám đốc CDC Cần Thơ, cho biết: Với sự hỗ trợ các tổ chức quốc tế, Cần Thơ triển khai nhiều mô hình xét nghiệm: xét nghiệm lưu động, xét nghiệm tại cộng đồng với các phương thức xét nghiệm ngày càng đơn giản hơn, đưa xét nghiệm HIV ngày càng đến gần với người dân hơn.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Thúy Vân, Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam: Xét nghiệm dựa vào cộng đồng (tự xét nghiệm HIV- PV) đã triển khai thí điểm từ năm 2016 và mở rộng vào năm 2018 đã góp phần rất lớn trong việc tăng độ bao phủ xét nghiệm HIV và phát hiện người nhiễm HIV trong cộng đồng. Mô hình này đã tiếp cận quần thể đích (người có nguy cơ cao nhiễm HIV) mà chưa xét nghiệm HIV bao giờ.

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu 95% người dân biết được tình trạng nhiễm HIV của mình vào năm 2030, mô hình cung cấp xét nghiệm HIV cần đa dạng hóa, linh hoạt và tạo điều kiện thuận lợi nhất để quần thể đích tiếp cận với dịch vụ xét nghiệm. Cung cấp kit tự xét nghiệm trực tuyến đã được triển khai ở nhiều nước và đã chứng minh khả thi và hiệu quả. Ths Dáp Thanh Giang, Trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ, cho biết: Tháng 10-2020, WHO hỗ trợ Cục Phòng, chống HIV/AIDS triển khai thí điểm mô hình này tại TP Cần Thơ. WHO triển khai nghiên cứu thí điểm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của dịch vụ cung cấp bộ dụng cụ tự xét nghiệm HIV qua website tại Cần Thơ. Mục tiêu cung cấp 2.500 test Oral - Quick (test HIV bằng dịch miệng) cho khách hàng từ tháng 9-2020 đến tháng 9-2021.

Dự án chỉ cung cấp kit tự xét nghiệm miễn phí cho khách hàng từ 16 tuổi trở lên và đang sinh sống tại TP Cần Thơ; không áp dụng cho người đã nhiễm HIV. Tự xét nghiệm HIV là khi một người tự lấy mẫu bệnh phẩm, tự thực hiện xét nghiệm và tự đọc kết quả.
Có thể thực hiện việc tự xét nghiệm HIV tại nhà hoặc bất cứ nơi nào mà bạn thấy thuận tiện và đảm bảo riêng tư.

Bài, ảnh: H.HOA