Trong đợt tấn công quy mô lớn bằng máy bay không người lái (UAV), Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết quân đội nước này đã tiến hành không kích một số căn cứ không quân quan trọng ở tận vùng Siberia của Nga, gây thiệt hại ước tính hàng tỉ USD.

UAV được tuồn vào Nga, sau đó phóng từ các khu vực gần căn cứ không quân. Ảnh: Reuters

Cuộc tấn công mới diễn ra trong bối cảnh Nga đang điều tra các vụ nổ làm sập 2 cây cầu ở tỉnh Kursk và Bryansk (giáp biên với Ukraine) đêm 31-5 dẫn đến tai nạn tàu hỏa khiến 7 người thiệt mạng. Phía Nga nghi ngờ tình báo Ukraine đứng sau vụ việc mà giới an ninh gọi là “hành động khủng bố”.

Nói đến cuộc tấn công đêm 1-6 và rạng sáng 2-6, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết Kiev đã lên kế hoạch cho chiến dịch mang tên “Spiderweb” (tạm dịch: Mạng Nhện) trong hơn một năm rưỡi và sử dụng 117 máy bay không người lái (UAV). Thông tin thêm, Thống đốc vùng Irkutsk, Igor Kobziev cho biết chiến dịch được thực hiện bằng cách phóng UAV từ những xe tải đậu gần sân bay quân sự Nga. Ðây là hoạt động phức tạp về mặt hậu cần, khi UAV được bí mật vận chuyển vào Nga và giấu dưới những mái nhà gỗ di động. Khi tấm lợp các nhà kho được nhấc lên bằng cơ chế kích hoạt từ xa, UAV bay ra ngoài và bắt đầu tấn công các căn cứ Nga.

Một số sân bay bị nhắm tới bao gồm Belaya ở Irkutsk (cách biên giới Ukraine khoảng 4.500km) và căn cứ Olenya gần Murmansk ở Vòng Bắc Cực (cách hơn 2.000 km). Ngoài ra, căn cứ Dyagilevo ở Ryazan thuộc miền Tây (cách Ukraine khoảng 520km) cùng căn cứ không quân Ivanovo (cách hơn 800km) cũng bị tấn công. Dyagilevo là trung tâm huấn luyện cho lực lượng máy bay ném bom chiến lược của Nga trong khi Ivanovo là nơi đồn trú máy bay vận tải quân sự.

Với cuộc tấn công từ chiến tuyến ở khoảng cách hơn 4.300km, Tổng thống Zelensky tuyên bố: “Ðây là chiến dịch tầm xa nhất của chúng tôi”. Theo Bộ Tổng tham mưu Lực lượng vũ trang Ukraine, hơn 40 máy bay có khả năng mang vũ khí hạt nhân của Nga bị bắn trúng, bao gồm máy bay ném bom chiến lược TU-95 và Tu-22M3 cùng số ít máy bay do thám A-50, gây thiệt hại hơn 2 tỉ USD. Trong khi đó, nguồn tin SBU bổ sung cho biết chiến dịch nói trên đã đánh trúng 34% số máy bay tên lửa hành trình chiến lược của Nga tại các căn cứ không quân chính, nâng con số thiệt hại lên tới 7 tỉ USD.

Trong thông báo, Bộ Quốc phòng Nga cho biết Ukraine nhắm mục tiêu trên khắp 5 khu vực và mô tả đây là “cuộc tấn công khủng bố”. Sự việc gây ra cháy ở các vùng Murmansk và Irkutsk nhưng đã được dập tắt, các cuộc không kích cũng bị đẩy lùi ở Ivanovo, Ryazan và Amur. Cơ quan này xác định không có thương vong, đồng thời nói thêm rằng “một số kẻ tham gia tấn công khủng bố” đã bị bắt giữ.

Về mặt quân sự, một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ cho biết cuộc tấn công do Ukraine thực hiện phản ánh mức độ tinh vi chưa từng thấy. Trong khi đó, cựu Thiếu tướng Úc Gus McLachlan nhận định sự sáng tạo của Ukraine áp dụng công nghệ mới có chi phí cực thấp là điều mà các nhà hoạch định quân sự phương Tây nên chú ý.

Về mặt chính trị, giới phân tích cảnh báo cuộc tấn công có thể đe dọa uy tín của Mỹ, đặc biệt khi diễn ra vào đêm trước cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp được nối lại giữa Nga và Ukraine tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 2-6. Trước thềm cuộc đàm phán, có nhiều đồn đoán về một số phạm vi mà Nga - Ukraine có thể thảo luận. Nhưng sau đợt tấn công đầy tham vọng của Kiev, thật khó hình dung bước đột phá nào ở Istanbul.

Nêu rõ lập trường của Kiev trước đàm phán, Tổng thống Zelensky nhắc lại lời kêu gọi ngừng giao tranh ngay lập tức. Ông cũng thúc đẩy các bên thảo luận về cuộc gặp trực tiếp với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ukraine cũng gửi cho Nga dự thảo bản ghi nhớ của riêng mình đề xuất liên quan đến giải pháp hòa bình nhằm chấm dứt xung đột.

Trong khi đó, Mát-xcơ-va đã nhiều lần nói rằng cuộc gặp Putin - Zelensky chỉ có thể diễn ra sau khi các phái đoàn đàm phán đạt được những thỏa thuận rộng rãi hơn, đồng thời vẫn không trực tiếp gửi cho Ukraine bản ghi nhớ đã được thống nhất về điều kiện chấm dứt xung đột.

Ðể thúc đẩy cuộc đàm phán trực tiếp lần 2 giữa Nga và Ukraine, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 1-6 đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov. Trong cuộc gọi được thực hiện theo yêu cầu của Nga, ông Rubio bày tỏ lời chia buồn về những mất mát khi 2 cây cầu bị nổ tung ở 2 khu vực giáp biên giới Ukraine.

Tuy nhiên, cuộc tấn công mới nhất của Ukraine nhằm vào Nga đang đặt ra thử thách thức lớn cho tiến trình đàm phán. Ðài BBC cho rằng hành động của Ukraine là thông điệp gửi cho Nga và phương Tây rằng Kiev vẫn đủ khả năng chiến đấu và không chịu lép vế trước Mát-xcơ-va trên bàn đàm phán.

MAI QUYÊN (Theo ABC News, AFP)