Với việc nhất trí về một thỏa thuận thương mại ngày 27-7, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã tránh được cuộc chiến thương mại toàn diện nhưng các điều khoản của nó lại không làm hài lòng giới doanh nghiệp của cả hai bên.

Thỏa thuận tốt cho cả hai?

Phát biểu trước báo giới sau cuộc họp với Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tại Scotland, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định hai bên đã đạt được một thỏa thuận mà ông mô tả là tốt cho tất cả mọi người. Đây là thỏa luận thương mại mới nhất mà Mỹ đạt được với các đối tác thương mại sau thỏa thuận với Nhật Bản ngày 23-7. Theo đó, thỏa thuận bao gồm mức thuế cơ bản 15% đối với hàng xuất khẩu của EU sang Mỹ, kể cả đối với ngành ô tô quan trọng của khối, hiện đang bị áp thuế 25%. Ngoài việc đầu tư bổ sung 600 tỉ USD vào nền kinh tế Mỹ, EU cũng đồng ý mua “750 tỉ USD năng lượng” từ quốc gia này.

Bà von der Leyen hội đàm với ông Trump tại Scotland ngày 27-7. Ảnh: AFP

Trong khi đó, theo bà von der Leyen, việc mua các sản phẩm năng lượng của Mỹ sẽ đa dạng hóa nguồn cung cấp của EU và đóng góp vào an ninh năng lượng của châu Âu. Chủ tịch EC còn cho biết hai bên đã nhất trí miễn thuế quan song phương đối với các mặt hàng chủ chốt, bao gồm máy bay, một số hóa chất, thiết bị bán dẫn, sản phẩm nông nghiệp và nguyên liệu thô quan trọng. Theo bà, thỏa thuận này sẽ mang lại sự ổn định, khả năng có thể dự đoán trước - điều rất quan trọng đối với các doanh nghiệp ở cả hai bờ Đại Tây Dương. 

Thỏa thuận nói trên được công bố khi thời hạn chót ngày 1-8 đang cận kề để Brussels đạt được thỏa thuận với Washington hoặc phải đối mặt với mức thuế toàn diện 30% của Mỹ. Phía Mỹ trước đó đã dọa áp mức thuế 50% lên hàng hóa châu Âu, trong khi châu Âu cảnh báo sẽ đánh mức thuế trả đũa chiến lược đối với hàng hóa Mỹ, tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại cho các ngành công nghiệp chủ chốt của Washington.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhanh chóng hoan nghênh văn kiện này. Thủ tướng Đức Friedrich Merz ca ngợi thỏa thuận đã tránh được “sự leo thang không cần thiết trong quan hệ thương mại xuyên Đại Tây Dương”, đồng thời ông trích dẫn những lợi ích mà nó sẽ mang lại cho ngành công nghiệp ô tô của nước này.

Thách thức cho doanh nghiệp

Tuy nhiên, mức thuế mới vẫn cao hơn nhiều so với mức trung bình khoảng 1% trước khi ông Trump nhậm chức và cao hơn mức thuế cơ bản tối thiểu 10% mà vị này áp dụng hồi đầu tháng 4.

Thuế nhập khẩu cao hơn đối với hàng hóa châu Âu đồng nghĩa các nhà bán hàng tại Mỹ sẽ phải lựa chọn: tăng giá bán cho người tiêu dùng (chấp nhận rủi ro mất thị phần) hoặc phải chấp nhận gánh chịu chi phí gia tăng và lợi nhuận thấp hơn. “Bạn sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho hàng nhập khẩu từ châu Âu. Đó chính là ý nghĩa của thỏa thuận mới. Điều này không thúc đẩy thương mại, mà chỉ đặt ra mức thuế đối với hàng hóa châu Âu tại Mỹ”, Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại mạng lưới RSM, nhận định.

Thỏa thuận này cũng giáng đòn mạnh vào các nhà sản xuất ô tô ở Detroit (Mỹ), vốn phản đối một thỏa thuận tương tự mà chính quyền ông Trump đã đạt được với Nhật Bản tuần trước. Mức thuế 15% đối với ô tô EU xuất sang Mỹ thấp hơn mức thuế 25% mà các hãng xe Mỹ phải trả nếu ô tô của họ được sản xuất tại Mexico.

Trong khi đó, mức thuế cao hơn có thể sẽ gây tổn hại đến doanh thu xuất khẩu của các công ty châu Âu và làm chậm lại nền kinh tế. Mức thuế cơ bản 10% được áp dụng trong khi thỏa thuận đang được đàm phán đã đủ “đau đớn” để khiến EC phải hạ dự báo tăng trưởng trong năm nay từ 1,3% xuống còn 0,9%.

Theo Wolfgang Niedermark, thành viên ban lãnh đạo Liên đoàn Công nghiệp Đức, mức thuế 15% thậm chí vẫn có tác động tiêu cực đáng kể đến ngành công nghiệp định hướng xuất khẩu của nước này. Tác động nhiều khả năng sẽ rất lớn đối với một số công ty của Đức, trong bối cảnh hãng ô tô Volkswagen báo cáo lợi nhuận của công ty đã giảm 1,5 tỉ USD trong nửa đầu năm do các mức thuế cao hơn. Hãng Mercedes-Benz cho biết họ dự kiến giá xe sẽ có “những đợt tăng mạnh” trong những năm tới.

Dù vậy, đối với các nhà đàm phán, Mỹ và châu Âu đạt được thỏa thuận vẫn tốt hơn là trắng tay. Theo dữ liệu, kim ngạch thương mại hàng hóa và dịch vụ hàng năm giữa hai đối tác này đạt 1.970 tỉ USD. Mỹ và EU chiếm 44% nền kinh tế toàn cầu.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)