Cái bắt tay được dư luận chú ý giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ (trái) và Venezuela tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ. Ảnh: AP

Cái bắt tay ngoại giao giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama và người đồng cấp Venezuela Hugo Chavez tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ cuối tuần rồi đang gây ra cuộc tranh cãi dữ dội tại xứ cờ hoa.

Tại hội nghị 3 ngày ở Trinidad & Tobago, Tổng thống Obama có 2 cuộc gặp công khai với ông Chavez, và được tặng quyển sách “Tìm hiểu Mỹ La-tinh: Năm thế kỷ cướp phá một lục địa” của nhà văn Uruguay Eduardo Galeano, xuất bản năm 1971. Theo hãng tin Reuters, đối với Nhà Trắng, cuộc gặp thân thiện Obama - Chavez là tín hiệu cho thấy sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Mỹ nhằm cải thiện quan hệ với thế giới.

Trong khi đó, đối với một số người chỉ trích ông Obama, cái bắt tay trên thể hiện sự yếu thế của Mỹ. Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Fox News, cựu Phó tổng thống Dick Cheney cho rằng, các cuộc gặp của ông Obama với cả ông Chavez và Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega là vô ích và “thiết lập chuẩn mực sai lầm”. Ông Cheney chỉ trích Tổng thống Obama không những có thái độ “xin lỗi” về chính sách trước đây của Washington khi tới Mỹ La-tinh mà còn cả trong chuyến công du châu Âu trước đó. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa John Ensign (bang Nevada) thì nói với CNN rằng “không thể chấp nhận” việc ông Obama cười đùa với ông Chavez, vì đây là nhân vật chống Mỹ nhất thế giới. Không kém phần gay gắt, cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich phát biểu trong chương trình Today của hãng truyền hình NBC rằng “Mọi nơi ở Mỹ La-tinh, các kẻ thù của nước Mỹ sẽ sử dụng hình ảnh ông Chavez cười và gặp tổng thống (Obama) như là bằng chứng cho thấy giờ đây ông Chavez là hợp pháp, được chấp nhận”.

Trước những chỉ trích trên, trong cuộc họp báo sau khi trở về Washington, Tổng thống Obama nhấn mạnh rằng ông có nhiều khác biệt với ông Chavez, nhưng một khi tôn trọng các tiến trình dân chủ, tôn trọng nguyên tắc chủ quyền của tất cả các nước, Mỹ sẽ tìm thấy những lĩnh vực có thể cùng làm việc chung. Ông cho rằng với ưu thế quân sự vượt trội và cần cải thiện hình ảnh trên thế giới, Mỹ có thể tăng cường những “cử chỉ lịch sự” như vậy trong ngoại giao. Mỹ phải lôi kéo các nước khác bằng các hoạt động nhân đạo, chứ không chỉ bằng can thiệp quân sự. Theo ông, không có gì phải “ngại” Venezuela, là nhà cung cấp dầu thô lớn cho Mỹ và có ngân sách quốc phòng chỉ bằng 1/600 của Washington. Ông Obama khẳng định không thể có hậu quả về cái bắt tay hoặc nói chuyện với ông Chavez mà nhiều người cho rằng đang gây nguy hiểm cho những lợi ích chiến lược của Mỹ. Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Amy Klobuchar (bang Minnesota), cố vấn của ông Obama, cũng cho rằng tất cả tổng thống đều bắt tay như vậy, kể cả cựu Tổng thống George Bush.

Các nhà phân tích cho rằng sau cuộc gặp Obama- Chavez, thái độ của Caracas đối với Washington gần như đảo ngược hoàn toàn so với thời ông Bush. Trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cuối tuần rồi, ông Chavez thông báo sẽ tái bổ nhiệm đại sứ tại Mỹ (Venezuela trục xuất đại sứ Mỹ tháng 9 năm ngoái, và Mỹ đáp trả tương tự). Theo Thời báo Los Angeles, hai bên đang chờ đợi ở nhau những bước đi tiếp theo để tiến tới bình thường hóa quan hệ. Tuy nhiên, quá trình đó, ngay từ lúc khởi đầu, đã vấp phải những trở lực mà ông Obama không thể xem thường. Các nhà phân tích đang chờ xem ông Obama tỏ rõ bản lĩnh của mình.

N.MINH (Theo Reuters, CNN, AP)