Khủng hoảng kinh tế thế giới và những khó khăn của nền kinh tế trong nước thời gian qua đã tác động mạnh đến sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam. Theo các chuyên gia kinh tế, số lượng DN giải thể, ngừng hoạt động đã lên đến con số hàng nghìn. Riêng tại TP Hồ Chí Minh, số DN kinh doanh thua lỗ chiếm khoảng 70%. Tuy nhiên, khủng hoảng cũng là cơ hội để DN nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững.
Khủng hoảng tác động đến DN
Tại hội thảo "Khủng hoảng kinh tế - Cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp" được tổ chức mới đây tại TP Hồ Chí Minh, ông Lê Chí Hiếu, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phát triển nhà Thủ Đức cho rằng, trong năm 2012 lạm phát được kiểm soát tốt và đạt mức thấp nhưng đã có dấu hiệu tăng nhanh trở lại. Mặc dù trần lãi suất cho vay đã hạ xuống còn 15% nhưng vẫn ở mức cao so với khả năng của DN. Trong khi đó, Chính phủ vẫn ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, chưa thể nới lỏng chính sách tiền tệ ngay. Quá trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng còn chậm, đang đối mặt với nhiều bất ổn, tỷ lệ nợ xấu còn cao, chưa có biện pháp giải quyết cụ thể nên ngân hàng sẽ hạn chế và thận trọng hơn trong việc cấp tín dụng cho DN. Thị trường chứng khoán và bất động sản trì trệ nên khó có thể huy động vốn qua 2 thị trường này. Tất cả những điều này khiến DN thiếu vốn trầm trọng, đoàn tàu đã đi vào "bãi cạn" và nằm giữa sa mạc, "nguồn nước" chính là nguồn vốn để "nuôi sống" DN không còn. Trong tình hình đó, các DN cần chủ động tìm kiếm các nguồn vốn khác ngoài vốn ngân hàng như: Mở rộng quan hệ hợp tác, liên doanh liên kết với các công ty trong và ngoài nước; các quỹ đầu tư tư nhân, tìm kiếm các đối tác chiến lược; huy động vốn qua các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu DN trong và ngoài nước. Mặt khác, DN cần cắt giảm những công ty con, những khoản đầu tư chưa đem lại lợi nhuận hay sử dụng những công nghệ tiên tiến để tạo môi trường mới, sức cạnh tranh mới.
Ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh khuyến cáo, nguy cơ lớn nhất của DN hiện nay là mất thị trường, bởi khủng hoảng từ thị trường có tác động rất lớn, khiến DN không bán được hàng. Nguy cơ thứ hai trong khủng hoảng hiện nay là DN không tiếp cận được nguồn vốn, bởi trên 75% các DN Việt Nam sử dụng vốn ngân hàng. Không bán được hàng, không tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng thì DN hoạt động chẳng khác gì "chiếc xe chạy mà không có xăng". Ông Đặng Đức Thành, Đại diện Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam cho rằng, trong môi trường kinh doanh khắc nghiệt hiện nay, nguồn vốn hết sức khó khăn, DN cần có kế hoạch sử dụng vốn hợp lý, tùy theo quy mô vốn của DN để đưa ra chương trình sản xuất kinh doanh hợp lý. Nếu như trước đây, kinh doanh mà không vay ngân hàng là không biết kinh doanh, thì nay DN cần xem vốn vay của ngân hàng chỉ là khoản phụ.
Cơ hội kinh doanh mới
Các chuyên gia cũng cho rằng, khủng hoảng vừa là nguy cơ vừa là cơ hội để lãnh đạo DN rà soát, xác định chiến lược kinh doanh, tổ chức và cấu trúc lại DN với những tính năng thích nghi, linh hoạt, ứng phó nhanh, bản lĩnh trước những bất trắc trong kinh doanh. Sự trụ vững và lâu bền nơi khách hàng và môi trường kinh doanh chính là lòng tin, chữ tín, trách nhiệm xã hội của DN thông qua sản phẩm, ứng xử với người lao động, khách hàng, môi trường. Theo ông Lương Văn Tự, nguyên Trưởng đoàn đàm phán Việt Nam gia nhập WTO, mỗi lần biến động là một lần thanh lọc các DN làm ăn kém hiệu quả và tạo ra những DN lớn có năng lực cạnh tranh. Đứng trước khủng hoảng kinh tế, các DN cần tự đánh giá lại mình, tái cấu trúc, điều chỉnh và xây dựng chiến lược, kế hoạch kinh doanh phù hợp với tình hình mới. Trong nhiều nguy cơ từ khủng hoảng, theo ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh: Cơ hội DN có được cũng nhiều, đầu tiên là tái cấu trúc lại DN, thanh lọc nhân sự bởi trong thời gian qua hầu hết các DN, đặc biệt là DN vừa và nhỏ quản trị theo kiểu gia đình. Trong hình hình khó khăn về vốn, không ít DN vẫn tiếp cận vốn vay dễ dàng nhờ có chế độ quản trị tài chính khoa học, tập trung vào lĩnh vực kinh doanh chính. Chẳng hạn như Mai Linh đã cắt bỏ hết những lĩnh vực kinh doanh bất động sản, trường học để tập trung vào lĩnh vực chính là vận tải hành khách; tương tự, Kinh Đô, Hoàng Anh Gia Lai cũng bắt đầu thu hồi vốn từ những kinh doanh khác để dồn vốn vào hoạt động chính. Cơ hội thứ hai là giành lại thị trường vì khi thị trường người này mất đi nhưng sẽ là cơ hội cho người khác, đặc biệt là DN cần thống lĩnh thị trường trong nước khi Việt Nam hội nhập sâu vào các hiệp định Asean +1, Asean Trung Quốc, Asean Ấn Độ. Khi đó, hàng hóa các nước sẽ tràn sang Việt Nam, muốn cạnh tranh tốt trên "sân nhà", các DN cần xác định xây dựng thương hiệu là yếu tố quyết định sống còn, vì nếu sản phẩm không có thương hiệu thì không thể nào cạnh tranh trên thị trường. Rõ ràng, những DN đứng vững trong giai đoạn khó khăn hiện nay đều là những DN có thương hiệu. Bên cạnh đó, DN cần có chính sách bán hàng và kênh phân phối khoa học, thời gian qua cũng có nhiều DN làm tốt bằng cách đưa hàng về nông thôn, đưa hàng vào các chợ truyền thống, có chính sách giảm giá, khuyến mãi, ưu đãi cho các đại lý, cạnh tranh tốt với các định chế thương mại khác. TS. Nguyễn Tuấn Quỳnh, thành viên HĐQT Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận chia sẻ, khủng hoảng là lúc các DN cần xem xét lại chiến lược phát triển để tập trung vào các sản phẩm mà thị trường chấp nhận. Trước đây DN này có 6 khoản đầu tư nhưng hiện tại đã mạnh dạn thoái 100% vốn ở 3 khoản đầu tư không hiệu quả để tập trung vào mảng kinh doanh chính là nữ trang, nhờ đó mà DN đã hạn chế được nhiều rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
VIỆT ÂU (TTXVN)
