TP Cần Thơ hiện có 3 trường chuyên, tất cả các trường đều gặp khó trong tuyển sinh đầu cấp. Đây là một thách thức không nhỏ để hướng tới nâng cao chất lượng toàn diện, giữ vững “thương hiệu” trường chuyên.

Thí sinh tham gia Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 Trường THPT chuyên Vị Thanh. ​

Loay hoay giải “bài toán” tuyển sinh

2 năm gần đây, tuyển sinh lớp 10 Trường THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai (phường Sóc Trăng) chưa đạt chỉ tiêu đề ra. Ông Duy Thiện, Hiệu trưởng nhà trường, thông tin: “Mấy năm nay, số học sinh đăng ký dự thi vào trường chỉ chiếm khoảng 0,04% tổng số học sinh tốt nghiệp THCS toàn tỉnh Sóc Trăng (cũ). Các môn Vật lý, Tin học, Lịch sử, Địa lý liên tiếp 2 năm không tuyển đủ chỉ tiêu”.

Mỗi năm trường tuyển 10 lớp chuyên với khoảng 350 chỉ tiêu, phạm vi tuyển sinh chủ yếu tập trung ở TP Sóc Trăng (cũ) và một vài huyện lân cận thuộc tỉnh Sóc Trăng (cũ), các địa bàn xa khác gần nhưng không có học sinh đăng ký. Năm học 2024-2025, trường tuyển sinh được 9 lớp 10 và năm học 2025-2026, tuyển chỉ được 8 lớp. Theo phân tích của ông Thiện, có thể do tâm lý lo ngại “rớt trường chuyên” khiến nhiều học sinh e dè, thêm nữa hầu hết các trường THPT không tổ chức ôn luyện riêng cho kỳ thi này.

Còn Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng (phường Cái Răng), dù chất lượng đào tạo được đánh giá có “thương hiệu” ở khu vực ĐBSCL nhưng cũng chung tình cảnh. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Hiệu trưởng nhà trường nêu lý do: “Mỗi năm, trường tuyển 12 lớp chuyên với 420 chỉ tiêu, trong đó môn tiếng Pháp nhiều năm liền không đủ thí sinh để mở lớp, chỉ có khoảng 12 học sinh đăng ký. Nguyên nhân có thể do trường vị trí xa trung tâm, cơ sở vật chất một số hạng mục chưa đáp ứng, cộng thêm ký túc xá xuống cấp, khiến không ít học sinh giỏi lựa chọn trường khác”.

Năm học 2024-2025, Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng tuyển được hơn 290/420 chỉ tiêu tuyển sinh lớp 10; sang năm học 2025-2026, con số này nhích lên hơn 330 nhưng vẫn “hụt” 90 chỉ tiêu theo kế hoạch.

Đối với Trường THPT chuyên Vị Thanh (phường Vị Thanh), lâu nay vẫn loay hoay giải “bài toán” tuyển sinh chưa đạt. Ông Trịnh Anh Việt, Hiệu trưởng nhà trường, cho hay: “Nhiều năm nay, trường không tuyển được lớp chuyên Tin học, dù nhân lực ngành này đang được các đơn vị, doanh nghiệp “săn đón”. Một số môn khác như Lịch sử, Hóa học phải tạm ngưng tuyển vì số lượng đăng ký không đủ mở lớp”.

Theo Ban Giám hiệu Trường THPT chuyên Vị Thanh, kế hoạch tuyển sinh hằng năm của trường là 9 lớp chuyên với 315 chỉ tiêu, nhưng thực tế lại không như kỳ vọng: năm học 2024-2025, trường tuyển được 8 lớp với khoảng 240 học sinh, sang năm học 2025-2026, con số này giảm chỉ còn 7 lớp với 261 chỉ tiêu. Đáng nói, nhiều môn như Tin học, Lịch sử, Hóa học hoàn toàn “vắng bóng” vì không đủ thí sinh đăng ký, khiến trường không thể mở lớp.

Giải pháp nào tháo gỡ?

Để nâng cao hiệu quả tuyển sinh lớp 10, các trường chuyên tại thành phố cần chuyển từ thế “chờ đợi” sang chủ động tìm kiếm, xây dựng chiến lược tuyển sinh toàn diện. Bà Lâm Thị Thiên Lan, Trưởng phòng Giáo dục trung học và Giáo dục nghề nghiệp, Sở Giáo dục và Đào tạo TP Cần Thơ, đề xuất, các trường cần thu hút học sinh bằng chính sách ưu đãi vượt trội, không chỉ giới hạn ở học bổng mà còn nhiều hình thức hỗ trợ khác trong quá trình học. Song song đó, ngoài kỳ thi tuyển sinh như mọi năm, các trường nên bổ sung các bài kiểm tra năng khiếu (IQ, chỉ số vượt khó) ngay từ bậc THCS nhằm chọn lọc học sinh và giảm áp lực khi vào trường chuyên.

Nói về sự thay đổi cách làm trong tuyển sinh và tiếp cận thí sinh, ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Phó trưởng Phòng Giáo dục trung học và Giáo dục nghề nghiệp, Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố, cho rằng: “Các trường chuyên cần chủ động phối hợp với các trường THCS để tiếp cận nguồn tuyển sinh tiềm năng thay vì chỉ chờ như trước nay. Hoạt động có thể bao gồm tổ chức tham quan, trải nghiệm môi trường học tập, mở lớp học thử hoặc cử giáo viên tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, đây vừa là hình thức đầu tư nâng cao chất lượng giáo dục, vừa giúp phát hiện học sinh xuất sắc. Ngoài ra, các trường chuyên có thể khai thác dữ liệu từ kỳ thi học sinh giỏi cấp THCS hằng năm, đây là nguồn dữ liệu quan trọng để các trường tìm kiếm nhân tài”.

Về vấn đề này, trong hội thảo liên quan mới đây về nâng cao chất lượng giáo dục và quản lý của các trường chuyên thành phố, ông Nguyễn Phúc Tăng, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Cần Thơ, nhấn mạnh: “Sở sẽ giao phòng chuyên môn tiến hành rà soát, đánh giá toàn diện hiệu quả đào tạo của các trường chuyên. Trong đó, chú trọng xem xét lại tỷ lệ học sinh theo học tại trường THPT chuyên so với tổng số học sinh ở các trường THPT theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, từ đó kịp thời đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trong công tác tuyển sinh”.

Bài, ảnh: MỸ XUYÊN