Dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) đang được Chính phủ trình Quốc hội, tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập; tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia; điều kiện quyết định chủ trương đầu tư… Việc sửa đổi, bổ sung này sẽ giúp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập liên quan đến các quy định pháp luật về đầu tư công, góp phần đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công gắn với đẩy mạnh phân cấp, tăng cường trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan trong quản lý hoạt động đầu tư công.

Việc sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư công  sẽ giúp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập liên quan đến các quy định pháp luật về đầu tư công. Ảnh: T.NHUNG

Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13 đã được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 18-6-2014 tại kỳ họp thứ 7 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2015. Luật Đầu tư công là luật đầu tiên quy định những vấn đề liên quan đến quản lý các hoạt động đầu tư công, quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. Luật Đầu tư công có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ và hoàn chỉnh để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý hoạt động đầu tư và sử dụng vốn đầu tư công; khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, phân tán, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư theo đúng mục tiêu, định hướng của chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Sau hơn 3 năm đi vào thực tiễn, tuy đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng Luật Đầu tư công và các văn bản hướng dẫn thi hành cũng đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế, vướng mắc. Một số quy định trong Luật Đầu tư công quá cứng nhắc, hoặc chưa đầy đủ nên dẫn tới tình trạng các quy định đã không đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Điển hình là trong công tác thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, bố trí vốn không phù hợp với các nguyên tắc, tiêu chí được cấp có thẩm quyền quy định. Tồn tại một số điểm chưa thống nhất giữa Luật Đầu tư công với các luật khác như Luật Ngân sách nhà nước, Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Quy hoạch... Do đó, Dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên. 

Tách riêng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Dự thảo luật đã bổ sung quy định về tách riêng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập trong trường hợp cần thiết. Cụ thể: Trường hợp cần thiết tách riêng dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, Quốc hội xem xét, quyết định việc tách riêng đối với dự án quan trọng quốc gia; Thủ tướng Chính phủ, HĐND cấp tỉnh xem xét quyết định việc tách riêng đối với dự án nhóm A thuộc thẩm quyền này.

Tăng vốn đầu tư các dự án quan trọng quốc gia lên 20.000 tỉ đồng

Luật Đầu tư công hiện hành đã quy định về điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án đầu tư công thực hiện trong trường hợp chỉ số giá có biến động lớn hoặc có điều chỉnh lớn về việc phân cấp đầu tư. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, chỉ số giá không có biến động lớn và việc phân cấp đầu tư công cơ bản ổn định. Do đó, để Dự thảo luật sửa đổi lần này phù hợp với thực tiễn biến động giá cả, phân loại dự án phù hợp với quy mô ngân sách, đồng thời bảo đảm Luật Đầu tư công (sửa đổi) sau khi được thông qua sẽ được áp dụng phù hợp trong dài hạn, do đó Dự thảo điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia tăng so với quy định hiện hành lên 20.000 tỉ đồng. Tương tự đối với các dự án nhóm A, B, C đề nghị ở mức gấp 2 lần so với quy định hiện hành.

Quốc hội quyết định danh mục dự án đầu tư

Dự thảo quy định cụ thể trước ngày 20 tháng 9 năm thứ 5 của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn trước, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn sau. Quốc hội quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn sau bao gồm các nội dung: mục tiêu, định hướng đầu tư trung hạn vốn ngân sách nhà nước của cả nước; nguyên tắc, tiêu chí, thứ tự ưu tiên phân bổ vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn; danh mục, mức vốn của các chương trình, dự án đầu tư công, mức vốn cho nhiệm vụ quy hoạch, chuẩn bị đầu tư nguồn vốn ngân sách Trung ương. Trong trường hợp cần thiết, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định danh mục, mức vốn của các chương trình, dự án đầu tư công và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Quyết định chủ trương đầu tư sai, kém hiệu quả có thể bị xử lý hình sự

Cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của luật này quyết định chủ trương đầu tư sai, kém hiệu quả, không cân đối được vốn để thực hiện gây thất thoát, lãng phí thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bồi thường thiệt hại theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, dự thảo còn bổ sung việc cơ quan, tổ chức, cá nhân và người đứng đầu tổ chức quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án có thời gian thực hiện trong 2 kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn liên tiếp. Tổng số giá trị mức đầu tư của cả chương trình, dự án phải thực hiện trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn sau không vượt quá 20% tổng số vốn, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn trước của cơ quan trung ương, địa phương đó.

HOÀNG YẾN (tổng hợp)