Sơ ri Gò Công là một trong 7 loại trái cây chủ lực được tỉnh Tiền Giang đầu tư phát triển nhiều năm qua. Trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, sơ ri Gò Công giờ đang từng bước khẳng định được vị thế của mình.

Thăng trầm

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Tiền Giang, toàn tỉnh có khoảng 500ha trồng sơ ri và phân bố ở các xã: Bình Ân, Bình Nghị, Tân Đông, Kiểng Phước (huyện Gò Công Đông); xã Long Hưng, Long Thuận và Long Hòa (Thị xã Gò Công) và một số ít được trồng ở huyện Gò Công Tây. Giống sơ ri được người dân trồng chủ yếu là sơ ri chua (giống sơ ri Brazil) để đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu và ăn tươi. Ngoài ra, người dân nơi đây cũng trồng một số lượng ít sơ ri ngọt để phục vụ nhu cầu ăn trái tươi trong vùng. Năng suất bình quân đạt 25 tấn/ha/năm. Tổng sản lượng sơ ri toàn vùng Gò Công ước đạt 10 ngàn tấn/năm.

Nông dân trồng sơ ri phấn khởi vì đầu ra ổn định và ở mức cao.

Giai đoạn 2007-2011, tỉnh Tiền Giang đã đầu tư kinh phí cho chương trình hỗ trợ phát triển toàn diện vùng trồng sơ ri Gò Công. Trong đó, ngành chức năng đã xác định vùng trồng, tuyển chọn được giống sơ ri thích nghi với điều kiện sinh thái; các giải pháp kỹ thuật để xử lý ra hoa và tăng đậu trái, quy trình phòng chống sâu bệnh sơ ri trên diện rộng; các kỹ thuật để đảm bảo sơ ri cho ăn tươi và chế biến, hỗ trợ nông dân trồng theo tiêu chuẩn VietGAP… Tuy vậy, vấn đề đầu ra và giá cả luôn khiến người nông dân đứng ngồi không yên mỗi khi vào mùa vụ. Ông Nguyễn Minh Nam, xã Bình Ân, huyện Gò Công Đông, trồng 0,5ha sơ ri chua, cho biết: “Tôi cũng không nhớ đã bao nhiêu lần nông dân ở đây đốn bỏ sơ ri, rồi trồng lại. Giá xuống thấp, nông dân ào ạt phá vườn sơ ri, giá lên cao thì khôi phục lại vườn. Bản thân tôi cũng như bao nông dân khác mong muốn giá cả và đầu ra ổn định để yên tâm sản xuất”. Nếu như năm 2000, diện tích trồng sơ ri Gò Công có khoảng 800ha thì đến năm 2007 diện tích cây sơri chỉ còn 270ha. Đầu năm 2012, Trung tâm Nghiên cứu canh tác cây sơ-ri cũng đã tổ chức khảo sát chi tiết hiện trạng canh tác sơ ri tại Gò Công và lúc này diện tích chỉ còn 276ha. Trong đó, diện tích trồng sơ ri chua truyền thống gần 133ha, giống sơ ri ngọt 103ha và giống sơ ri chua mới (sơri Brazil) khoảng 40ha. Sau khi có công ty Nhật Bản đầu tư và bao tiêu thì diện tích tăng lên khoảng 500ha.

Trong thời gian dài, một doanh nghiệp đóng tại huyện Gò Công Đông “độc quyền” tiêu thụ sơ ri cho nông dân dưới hình thức sơ chế trái tươi và chế biến dưới dạng purée để xuất khẩu sang Nhật Bản, Singapore, Hồng Kông. Tuy nhiên, sản lượng tiêu thụ hằng năm chỉ bằng ¼ tổng sản lượng sơ ri toàn vùng. Do tốn nhiều công lao động trong khâu thu hoạch nên diện tích trồng sơ ri mỗi hộ không nhiều, bình quân khoảng 1.500m2/hộ, rất ít hộ có diện tích canh tác trên 5.000m2. Trong khi đó việc tiêu thụ sơ ri chưa ổn định, giá cả biến động lớn, bấp bênh nên nông dân có thu nhập thấp. Trong quá trình tổ chức thu mua, tiêu thụ sản phẩm, giữa doanh nghiệp và nông dân vẫn còn nhiều điểm chưa đồng thuận, chưa đảm bảo hài hòa lợi ích của mỗi bên nên dẫn tới chưa bền vững.

Hướng mở

Trước thực trạng đầu ra trái sơ ri khó khăn và giá cả rất bấp bênh, việc Công ty TNHH MTV Nichirei Suco Việt Nam đưa nhà máy chế biến sơ ri vào hoạt động tháng 9-2014 tại vùng nguyên liệu sơ ri Gò Công, đã mở ra cơ hội mới cho loại trái cây đặc sản này. Ông Ngô Tấn Kiệt, ấp Gò Me B, xã Bình Ân, huyện Gò Công Đông trồng 0,3ha sơ ri, cho biết: “Từ khi có nhà máy thu mua trái sơ ri, chúng tôi bắt đầu áp dụng kỹ thuật canh tác mới. Nếu hộ dân nào bán sơ ri cho nhà máy sẽ được cán bộ kỹ thuật của công ty xuống hướng dẫn về cách chăm sóc, bón phân, phun thuốc... Đến khi thu hoạch, toàn bộ sản phẩm được công ty thu mua với giá cao hơn thị trường. Giá cạnh tranh và có lợi hơn cho nông dân”. Theo bà Huỳnh Thị Tỏ, Phó Chủ tịch UBND huyện Gò Công Đông, huyện vừa làm việc với lãnh đạo Công ty Nichirei Suco Việt Nam và họ cho biết đang thu mua qua đại lý, với giá trên 4.000 đồng/kg từ các nhà vườn, cán bộ kỹ thuật đã trực tiếp xuống vườn sơ ri hướng dẫn người trồng về kỹ thuật, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả. Phía công ty cũng đề nghị mở rộng diện tích trồng sơ ri trên địa bàn để đảm bảo sản lượng cho nhà máy hoạt động (trong năm 2015, sản lượng cần khoảng 2.000 - 2.500 tấn trái).

Nhà máy sơ chế sơ ri Nichirei Suco Việt Nam xây dựng trên diện tích 5.200 m2, có sức chứa khoảng 100 tấn sơ ri lạnh, với công suất rửa và đông lạnh khoảng 3 tấn/ngày, công suất chứa thành phẩm 30 tấn. Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Nichirei Suco Việt Nam Obuchi Keiji, cho biết: “Việc xây dựng nhà máy mới lần này nằm trong chiến lược phát triển thị trường tiêu thụ sơ ri trên thế giới của Tập đoàn Nichirei (Nhật Bản) nói chung cũng như của Công ty Nichirei Suco Việt Nam nói riêng. Chúng tôi có tiêu chuẩn quản lý chất lượng riêng, có nhân viên trực tiếp tiếp xúc và hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân. Công ty chỉ thu mua những trái sơ ri an toàn về chất lượng và truy nguyên được nguồn gốc. Sơ ri Việt Nam có thể bán ra thế giới phải là sơ ri được sản xuất, quản lý cũng như ghi chép hồ sơ canh tác một cách đầy đủ dựa theo tiêu chuẩn VietGAP, HACCP… Trong tương lai, vẫn tiếp tục thu mua sơ ri tại vùng Gò Công và chúng tôi muốn tạo mối quan hệ WIN-WIN (đôi bên cùng có lợi) với nông dân, cùng nông dân phát triển”.

Ông Nguyễn Văn Khang, Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang, cho biết, thời gian qua, cây sơ ri vẫn chưa phát huy hiệu quả, chưa được khai thác tốt tiềm năng, nông dân trồng sơ ri chưa an tâm về đầu ra. Năm 2015 sẽ mở rộng diện tích trồng sơ ri. Công ty Nichirei Suco Việt Nam đã góp phần ổn định thị trường tiêu thụ trái sơ ri ổn định, giúp nông dân tăng thu nhập, vươn lên làm giàu. Tỉnh sẽ tạo điều kiện tốt nhất trong đầu tư phát triển để mở rộng vùng sản xuất sơ ri, tiến đến xây dựng thương hiệu, phát triển bền vững loại cây đặc sản này.

Bài, ảnh: Khải Ca