Theo kế hoạch đang được các quan chức Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) bàn luận, quân đội Nga có thể quay lại chiến trường Afghanistan lần đầu tiên kể từ khi Hồng quân Liên Xô thất bại nặng nề ở đây trước lực lượng thánh chiến (mujahideen) do Mỹ bảo trợ hồi năm 1989. Báo Guardian và Independent của Anh ngày 27-10 cho biết Mát-xcơ-va đã cam kết huấn luyện quân đội Afghanistan và chống ma túy, đồng thời nhất trí trên nguyên tắc hỗ trợ NATO trực thăng sử dụng tại chiến trường Nam Á này.

Các nhà ngoại giao cho biết những sáng kiến hợp tác chung Nga - NATO về Afghanistan đang nằm trên bàn đàm phán. Trong số những khả năng hợp tác đó, có thể Nga sẽ đóng góp các máy bay trực thăng và toàn bộ tổ lái nhằm huấn luyện phi công Afghanistan, cũng như khả năng Nga hỗ trợ huấn luyện các lực lượng an ninh cho quốc gia Nam Á, tăng cường hợp tác chống ma túy và kiểm soát an ninh biên giới. Bên cạnh đó, Nga cũng có thể cải thiện điều kiện quá cảnh và các tuyến đường cung cấp hậu cần cho các lực lượng NATO ở Afghanistan. Những đề xuất trên đã được nêu lên trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh NATO, có sự tham dự của Tổng thống Nga Dmitry Medvedev, tại Lisbon (Bồ Đào Nha) vào ngày 19 và 20-11. Các nhà quan sát cho rằng khả năng hai bên đạt được sự nhất trí về vấn đề này tại hội nghị sắp tới là rất cao. Tổng Thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen cho biết, hội nghị thượng đỉnh lần này có thể đánh dấu bước khởi đầu mới trong quan hệ giữa Nga và NATO.

Quân đội Nga trong một cuộc diễu binh. Ảnh: RIA Novosti

Những đề xuất mới với Nga được kỳ vọng sẽ cải thiện các tuyến đường bộ và trên không, cũng như điều kiện quá cảnh qua các nước Trung Á như Kyrgyzstan và Tajikistan, mà Mỹ và các nước phương Tây cần để tiếp viện cho quân NATO ở Afghanistan. Đây được xem là vấn đề cực kỳ quan trọng trong bối cảnh lực lượng nổi dậy tăng cường tấn công nhằm vào các tuyến đường hậu cần của NATO thông qua Pakistan và mới đây chính quyền Pakistan quyết định tạm đóng cửa khẩu trên đèo Khyber. Theo các quan chức NATO, trực thăng Nga thích nghi với các điều kiện hoạt động tại Afghanistan tốt hơn máy bay tương tự của phương Tây. Các lực lượng Nga cũng đã tích lũy nhiều kinh nghiệm trong các cuộc truy kích bằng trực thăng giai đoạn quân đội Liên Xô còn đóng ở Afghanistan.

Quân đội Liên Xô được đưa tới Kabul tháng 12-1979. Ban đầu họ hoạt động rất tốt, nhanh chóng nắm quyền kiểm soát cung điện chính ở Kabul và sân bay. Tuy nhiên, sau đó, quân đội Nga không thể nào kiểm soát được các tỉnh và những khu vực núi non hiểm trở của Afghanistan, mà từ đây các tay súng mujahideen tiến hành các cuộc tấn công chống phá. Mujahideen phục kích các tuyến đường tiếp tế và đoàn xe hộ tống của Liên Xô, tương tự như vấn đề mà NATO đang đối mặt. Khi bắt đầu rút quân vào đầu năm 1987 và binh sĩ cuối cùng rời khỏi Afghanistan vào tháng 2-1989, hơn 13.000 binh sĩ Liên Xô đã thiệt mạng, hơn 100.000 quân bị thương, số khác bị bắt và hàng trăm người mất tích.

Tại hội nghị sắp tới ở Lisbon, Mỹ và Anh dự kiến sẽ thúc đẩy các nước đồng minh châu Âu cung cấp thêm nhiều chuyên gia huấn luyện quân sự và cảnh sát cho các lực lượng an ninh Afghanistan, trước khi liên quân chuyển giao quyền kiểm soát cho Afghanistan theo lịch trình vào năm 2014-2015. Tuy nhiên, chưa có đề xuất nào về việc quân đội Nga sẽ trực tiếp can thiệp vào Afghanistan. Dẫu vậy, một nhà ngoại giao nói: “Nếu người Nga muốn và nếu Chính phủ Afghanistan đồng ý thì ISAF (Lực lượng Hỗ trợ An ninh Quốc tế) sẽ chào đón lực lượng Nga tại Afghanistan”.

N. MINH (Theo Guardian và Independent)