Đó là kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải tại Hội thảo khoa học “Vai trò của công nghiệp khai thác bauxite- sản xuất alumina- nhôm đối với phát triển kinh tế-xã hội Tây Nguyên và những yếu tố ảnh hưởng đến môi trường, văn hóa khu vực” diễn ra ngày 9-4, tại Hà Nội, do Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và Bộ Công Thương phối hợp tổ chức.
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải hoan nghênh và đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu về các vấn đề khoa học, kỹ thuật, kinh tế liên quan đến dự án khai thác bauxite trên thế giới và tại vùng Tây Nguyên của nước ta cùng các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường, xã hội và những biện pháp khắc phục, giảm thiểu tác hại. Phó Thủ tướng khẳng định, nước ta có nguồn tài nguyên bauxite phong phú và có đủ tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp khai thác bauxite và chế biến alumina-nhôm. Nhưng chúng ta không thể phát triển với bất cứ giá nào mà cần phải đảm bảo tính phát triển bền vững và để làm được điều đó cần phải có những giải pháp quản lý chặt chẽ, khoa học.
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Phó Thủ tướng chỉ đạo, cần phải điều chỉnh lại “Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng bauxite giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025”, phù hợp với tình hình mới của đất nước, dựa trên những căn cứ, số liệu mới, trong đó cần có báo cáo đánh giá chiến lược về tác động môi trường. Trong giai đoạn trước mắt, khi nước ta chưa có lợi thế về nguồn điện thì việc chế biến bauxite sẽ hạn chế ở mức sản xuất alumina, nhưng vẫn cần có những kế hoạch tiên liệu cho việc sản xuất nhôm tại nước ta. Các cơ quan chức năng cần phối hợp với nhà đầu tư tiếp tục thực hiện các chiến lược đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ, ưu tiên cho các con em đồng bào các dân tộc tại chỗ. Để đảm bảo tính hiệu quả kinh tế, xã hội vốn còn nhiều ý kiến đánh giá khác nhau, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh các biện pháp giám sát các giải pháp đảm bảo hạn chế tối thiểu sự ảnh hưởng đến thiên nhiên, môi trường, văn hóa, xã hội của khu vực Tây Nguyên. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc phát triển các dự án khai thác, chế biến bauxite tại Tây Nguyên sẽ chỉ thực sự thành công, mang lại động lực phát triển cho kinh tế xã hội các địa phương Tây Nguyên và cả nước khi nó nhận được sự đồng thuận cao của nhân dân địa phương vùng Tây Nguyên cũng như cả nước. Những nỗi lo về sự tác động đến môi trường là hoàn toàn chính đáng, nhưng trên thực tế đã có những giải pháp kỹ thuật khả thi để giải quyết, vấn đề còn lại chỉ là việc tăng cường kiểm tra giám sát việc thực hiện các giải pháp này.
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương liên quan đến việc thực hiện các dự án khai thác, chế biến bauxite để Chương trình phát triển ngành công nghiệp bauxite đảm bảo đạt hiệu quả kinh tế, không ảnh hưởng đến môi trường, xã hội và cuộc sống văn hóa, tinh thần của người dân, tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội của vùng Tây Nguyên và cả nước.
Các báo cáo và ý kiến tham luận được trình bày tại Hội thảo đã đánh giá sâu sắc về hiệu quả kinh tế, tác động môi trường, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh... của các dự án bauxit Tây Nguyên đối với khu vực này. Theo Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng, Bộ Công Thương Nguyễn Mạnh Quân, nước ta có nguồn tài nguyên bauxit thuộc loại lớn trên thế giới. Trữ lượng xác định và dự báo khoảng 5,4 tỉ tấn, chủ yếu tập trung ở khu vực Tây Nguyên. Đã nhiều năm qua, Tây Nguyên tập trung phát triển tối đa cây công nghiệp nhưng hiệu quả kinh tế còn rất hạn chế, đời sống đồng bào dân tộc còn nhiều khó khăn, hạ tầng cơ sở nghèo nàn, trình độ dân trí hạn chế. Vì vậy, bauxit được xác định là nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội của khu vực, góp phần ổn định tình hình an ninh- chính trị trên địa bàn. Việc phát triển ngành công nghiệp khai thác bauxit, sản xuất alumina - nhôm là bước cụ thể thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lâm Đồng Hoàng Sỹ Sơn, nơi có khoảng 975 triệu tấn Bauxit nguyên khai cho biết “ Nhìn chung trong thời gian đầu triển khai dự án Tổ hợp bauxit - Nhôm Lâm Đồng, các vấn đề về môi trường và xã hội đã được chú trọng; hạ tầng cơ sở nông thôn được phát triển, các chính sách bồi thường hỗ trợ được áp dụng thỏa đáng cho người dân, trường học khang trang hơn, con em được gửi đi đào tạo nghề; dự án được chính quyền địa phương và đại đa số người dân trong vùng dự án đồng tình, ủng hộ”. Phó Chủ tịch Hoàng Sỹ Sơn cũng bày tỏ quan điểm “ không vì vấn đề bảo vệ môi trường mà không làm gì cả nhưng cũng không vì mục tiêu phát triển kinh tế mà xem nhẹ việc bảo vệ môi trường”. Đối với nguy cơ ô nhiễm môi trường do “bùn đỏ”, tỉnh Lâm Đồng thống nhất việc triển khai thực hiện các giải pháp ngăn ngừa ô nhiễm của hồ “bùn đỏ” như đề xuất của Tập đoàn Than-Khoáng sản.; đồng thời đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có quy trình hướng dẫn và phối hợp với địa phương để giám sát chặt chẽ các vấn đề bảo vệ môi trường liên quan trong quá trình triển khai dự án bauxit tại Lâm Đồng và Tây Nguyên theo các Báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt.
Một số ý kiến phát biểu trong Hội thảo bày tỏ hoài nghi về tính hiệu quả kinh tế của các dự án phát triển công nghiệp khai thác, chế biến bauxite tại Tây Nguyên và bày tỏ sự lo ngại về ảnh hưởng đến môi trường, nguồn nước hay nền văn hóa của các dân tộc ở Tây Nguyên. Các ý kiến phản biện này nhận được sự tiếp thu nghiêm túc và đã giải đáp ổn thỏa từ đại diện các cơ quan chức năng, đại diện nhà đầu tư và các chuyên gia trong lĩnh vực này. Các chuyên gia nước ngoài cũng đã có những báo cáo giới thiệu những phương pháp kỹ thuật áp dụng trong quá trình khai thác, chế biến bauxite cùng các giải pháp xử lý chất thải, hoàn nguyên đất sau khai thác và thực tế hoạt động khai thác, chế biến bauxite tại các quốc gia trên thế giới để Việt Nam tham khảo.
Tham dự Hội thảo có đại diện các Bộ, ban, ngành Trung ương; các nhà nghiên cứu khoa học, chuyên gia trong ngành khai thác, chế biến bauxite, các chuyên gia lịch sử, văn hóa; đại diện lãnh đạo các tỉnh có quặng Bauxit, các nhà thầu nước ngoài...
XUÂN KHU- BÍCH THỦY
