Bệnh nhân uống thuốc Methadone tại Cơ sở điều trị cai nghiện ma túy bằng thuốc Methadone quận Ninh Kiều.

Trong buổi triển khai cho người nghiện ma túy uống thuốc Methadone ở cơ sở điều trị của quận Cái Răng (TP Cần Thơ), một bà mẹ liên tục động viên con: “Con cố gắng lên. Đây là cơ hội duy nhất để con từ bỏ “nó”. Mẹ sinh ra con nhưng mấy bác là người cứu con đó. Con phải nghe lời mấy bác”. “Nó” mà bà mẹ nhắc đến chính là ma túy và mấy bác là các bác sĩ . Chương trình điều trị cai nghiện ma túy bằng thuốc Methadone triển khai ở TP Cần Thơ là cơ hội mở đường cho hàng trăm con nghiện từ bỏ cái chết trắng...

* Giải pháp tốt để từ bỏ ma túy

Trung tuần tháng 6-2010, tại cơ sở điều trị Methadone của quận Cái Răng, 2 người mẹ đang ngồi phấp phỏng chờ đến lượt con mình được uống Methadone. Ở trong phòng, P. và H. đang được các bác sĩ kiểm tra sức khỏe. Mỗi lần bác sĩ dẫn con đi ngang là hai bà mẹ nói với theo: “Ráng lên nha con!”.

Mẹ của P. là một phụ nữ trẻ đẹp, sang trọng nhưng đôi mắt luôn đượm vẻ buồn. Mẹ P. từ tốn kể: “P. hiền lắm, ai cũng thương. Tôi bận lo làm ăn nên không dành nhiều thời gian chăm sóc con. Nó bỏ học, rồi nghiện ma túy, thường xuyên bỏ nhà đi ngủ bụi, hàng đêm tôi phải thuê xe ôm đi kiếm nó về. Nhờ linh tính của một người mẹ nên dù con có đi đâu tôi cũng tìm được. Bà nội, rồi vợ chồng tôi và em gái nó đã khóc hết nước mắt khuyên can nó từ bỏ ma túy. Nhưng thiếu thuốc, P. vật vã tưởng như sắp chết đến nơi. Đau lòng lắm cô ạ! Tôi vừa khóc, vừa móc túi đưa tiền cho nó mua ma túy về chích. Tôi sợ không đưa tiền, cơn nghiện nổi lên, nó đi trộm cắp, giựt dọc để kiếm tiền chích thì tù tội. Thà nó chích ở nhà, tôi còn kiểm soát được, chứ nó chích ngoài đường, chích chung với bạn nghiện, lây bệnh rồi cũng chết vì AIDS. Mấy đứa bằng tuổi nó chích ma túy đều chết vì AIDS. Tôi chỉ có mình nó là con trai. Cách đây mấy năm, nó lấy vợ. Tôi cũng hy vọng có vợ, nó sẽ tu tỉnh làm ăn, từ bỏ ma túy nên chấp nhận. Ai dè dù vợ nó rất thương nó, hai đứa cũng có một bé trai, nó cũng thương vợ con nhưng không hiểu sao vẫn không quên được ma túy. Bình thường, lúc không lên cơn nghiền, nó phụ lo việc nhà, cơm nước, hiền lắm nhưng cứ đến cơn ghiền là trở thành con người khác hẳn. Tôi và gia đình vợ nó cũng đã làm đủ cách, đưa nó vô trung tâm cai nghiện để cách ly nó ra khỏi ma túy nhưng tất cả đều vô vọng. Cách đây một tháng, nó nói với tôi đi đăng ký tham gia chương trình điều trị bằng Methadone. Tôi hỏi nhiều người, biết được đây là chất thay thế ma túy, sẽ giúp P. từ bỏ ma túy nên tôi mừng lắm. Hàng ngày, tôi cùng với P. đến cơ sở để được các bác sĩ tư vấn, kiểm tra sức khỏe... Ở nhà, tôi bồi dưỡng cho nó và không ngừng động viên con cố gắng tuân thủ chỉ dẫn của các bác sĩ”.

Còn mẹ của H., bây giờ vẫn còn ân hận vì cách đây 9 năm, bà đã đồng ý cho một người bà con đem con đến ở nhà mình cai nghiện ma túy. Không những cai không xong mà H. - con bà cũng bị rủ rê vướng vào ma túy. Bà cũng làm đủ cách từ cứng rắn đến mềm mỏng, khuyên lơn nhưng H. cũng không từ bỏ được ma túy. Cứ cai rồi lại tái nghiện, cứ thế kéo dài 9 năm nay. Bà quá mệt mỏi, nhiều lúc muốn chết đi cho xong. May mắn H. được chọn tham gia điều trị Methadone. Hàng ngày, dù bận đi làm nhưng mẹ H. vẫn tranh thủ đưa con đến trung tâm để được tư vấn, kiểm tra sức khỏe... Mẹ H. tâm sự: “Dù bác sĩ có yêu cầu tôi mỗi ngày đều đưa con đến cơ sở điều trị, tôi cũng chấp nhận, đến đây bao lâu cũng được miễn là có thể giúp H. từ bỏ được ma túy”.

* Mở rộng tuyên truyền

Hôm đầu tiên triển khai uống Methadone, không riêng gì nhân viên của cơ sở điều trị Methadone mà lãnh đạo của UBND, Trung tâm Y tế dự phòng quận Ninh Kiều và quận Cái Răng, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS đều tất bật, hối hả. Ai cũng mệt mỏi nhưng không giấu được niềm vui. Bác sĩ Lại Kim Anh, Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS TP Cần Thơ, cho biết: “Vậy là đã 14 tháng rưỡi từ ngày đầu tiên tôi đi học tập kinh nghiệm triển khai đề án uống Methadone ở TP Hải Phòng, nếu không có sự quyết tâm của lãnh đạo hai quận Ninh Kiều và Cái Răng thì đến nay chưa tiến hành cho bệnh nhân uống Methadone được”.

Để triển khai đề án “Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone” tại hai quận Cái Răng và Ninh Kiều, hai đơn vị này đã phải tiến hành xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, tuyển dụng cán bộ và đưa đi đào tạo. Gay go nhất là việc tìm nơi để đặt cơ sở điều trị, tuyển dụng các bác sĩ điều trị. Việc điều trị Methadone hoàn toàn mới mẻ, đối tượng điều trị tương đối phức tạp về tình trạng sức khỏe và tâm lý so với những bệnh nhân bình thường khác. Ngoài nghiện ma túy, bệnh nhân có thể nhiễm HIV, mắc bệnh lao, bệnh về da... Thời gian làm việc tại cơ sở điều trị suốt từ thứ hai đến chủ nhật nên việc tuyển dụng gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực, các cơ sở điều trị cũng tuyển dụng được những bác sĩ nhiệt tình, có kinh nghiệm điều trị cho bệnh nhân. Sau đó, triển khai đồng bộ các cuộc tuyên truyền từ hội nghị giới thiệu về đề án, lợi ích của việc điều trị Methadone, quy trình xét chọn đối tượng tham gia điều trị cho tất cả các ban, ngành, đoàn thể, công an quận và phường, các trạm y tế, đài truyền thanh quận và các phường liên tục phát thông tin về đề án Methadone suốt hơn 1 tháng. Ngoài ra, cơ sở điều trị Methadone cũng thành lập đoàn gồm bác sĩ, nhân viên tư vấn phối hợp với công an phường mời các đối tượng và người thân đến tư vấn hoặc đến tận nhà từng đối tượng để thăm hỏi, động viên, giải thích cho đối tượng và gia đình. Bác sĩ Nguyễn Minh Thắng, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng quận Cái Răng, Trưởng cơ sở điều trị Methadone quận Cái Răng, cho biết: “Việc triển khai điều trị Methadone rất gian nan. Đối tượng nghiện chích ma túy phần đông không nghề nghiệp, một số người dính líu đến các vụ phạm pháp, vì thế, trong quá trình điều trị cho các đối tượng này cần sự đồng thuận của xã hội, gia đình. Trong quá trình cai nghiện, có thể sẽ xuất hiện một số biểu hiện như mệt mỏi, khó chịu... Việc uống Methadone có thể kéo dài một năm, hai năm, thậm chí là suốt đời. Vì đây là chất thay thế chứ không phải là thuốc cai nghiện. Mỗi ngày, bệnh nhân đều phải đến cơ sở để uống thuốc. Vì vậy, gia đình bệnh nhân phải cùng với chúng tôi luôn theo sát, động viên và quan trọng nhất là người nghiện ma túy phải có ý chí đoạn tuyệt với ma túy, kiên trì đến cơ sở để được các bác sĩ kiểm tra, theo dõi sức khỏe và cho uống thuốc hàng ngày”.

Sau Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh và Hà Nội, TP Cần Thơ là đơn vị tiếp theo được Bộ Y tế chọn thí điểm triển khai đề án điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone. Tại TP Cần Thơ, chỉ có quận Ninh Kiều và Cái Răng tham gia thí điểm điều trị cho 500 người. Đề án thực hiện thí điểm dự kiến diễn ra trong 3 năm (từ 4-2010 đến hết năm 2012).

Trong quá trình xét chọn, nhiều bệnh nhân than phiền số lượng bệnh nhân được tham gia điều trị trong tháng 6 còn quá ít. Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, bác sĩ Lưu Hoàng Việt, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng quận Ninh Kiều, kiêm Trưởng Cơ sở điều trị Methadone quận Ninh Kiều, cho biết: “Quy trình xét chọn đảm bảo công khai, dân chủ. Trong ban xét chọn từ phường đến thành phố đều có đại diện của bệnh nhân. Khi bệnh nhân tham gia chương trình phải được tư vấn, trải qua các đợt kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm... Trong tuần đầu uống thuốc, sau khi bệnh nhân uống thuốc phải ở lại khoảng 4 giờ để các bác sĩ theo dõi. Vì thế, chúng tôi không thể điều trị ồ ạt. Dự kiến trong năm đầu tiên, mỗi cơ sở sẽ điều trị cho 250 bệnh nhân. Tính ra bình quân một tháng sẽ có khoảng 30 bệnh nhân tham gia điều trị. Hiện nay, TP Hải Phòng đang xây dựng đề án thí điểm mô hình xã hội hóa điều trị Methadone”.

Đến ngày 25-6, tại hai cơ sở đã có khoảng 20 bệnh nhân tham gia uống Methadone. Đến nay sức khỏe của bệnh nhân đều ổn định. Bệnh nhân N.V.H. sau 10 ngày uống Methadone cho biết: “Sau nhiều lần cai nghiện, tôi không từ bỏ được ma túy. Khi nghe thông tin về chương trình uống Methadone, tôi tự nguyện đăng ký. Sau khi uống Methadone, tôi ăn và ngủ ngon hơn. Tôi cố gắng không bỏ liều điều trị và động viên nhiều anh em khác tham gia chương trình này”.

Bài, ảnh: HUỆ HOA